Podstawowym warunkiem wprowadzenia odmiany ziemniaka na rynek nasienny jest jej wpis do Krajowego rejestru (KR). Głównym kryterium rejestracji odmian, zarówno w Polsce, jak i za granicą jest ich zadowalająca wartość gospodarcza, określana w ścisłych doświadczeniach polowych i badaniach laboratoryjnych.
Dr inż. Tomasz Lenartowicz,
COBORU, Słupia Wielka
Na podstawie tych badań do praktyki rolniczej trafiają najbardziej wartościowe odmiany krajowe i zagraniczne. Badania wartości gospodarczej (WGO) prowadzone są według specyficznej dla tego gatunku metodyki i kryteriów oceny. Dwu-trzyletnie doświadczenia urzędowe COBORU obejmują zarówno badania odrębności, wyrównania i trwałości (OWT) oraz polowe doświadczenia rejestrowe WGO prowadzone w zróżnicowanych warunkach środowiskowych kraju, a także uzupełniające badania laboratoryjne i testy odpornościowe.
Obecnie w KR znajduje się 114 odmian ziemniaka (stan na 24.02.2015), w tym 64 odmiany krajowe. W grupie odmian jadalnych jest 15 odmian bardzo wczesnych, 26 wczesnych, 36 średniowczesnych, 10 średniopóźnych i 1 późna. Cechy wyróżniające odmiany jadalne przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji to: smakowitość, typ konsumpcyjny (A – sałatkowy, B – ogólnoużytkowy, C – mączysty), kształt bulw, głębokość oczek, gładkość skórki, barwa miąższu. W grupie odmian przydatnych do produkcji skrobi jest jedna odmiana wczesna, 12 średniowczesnych, 3 średniopóźne i 10 późnych. Największym wyróżnikiem odmian skrobiowych jest duży plon skrobi przy dużej jej koncentracji w bulwach. Wśród jadalnych odmian krajowych 5 wykazuje przydatność do produkcji chipsów (Justa, Etiuda, Etola, Gracja, Legenda) oraz 3 do produkcji frytek (Finezja, Gawin, Hubal). Natomiast w grupie jadalnych odmian zagranicznych 8 odmian jest polecanych głównie do przetwórstwa na chipsy (Augusta, Courlan, Courage, Fianna, Fresco, Honorata, Lady Claire, Lavinia, Marlen, VR808) i 8 głównie na frytki (Agnes, Amora, Asterix, Innovator, Jurata, Raja, Victoria). Większość zagranicznych odmian ziemniaka zarejestrowano głównie ze względu na ich dużą przydatność dla przetwórstwa. Krajowe odmiany cechują się wyższą opornością na większość agrofagów. Z kolei zagraniczne wykazują nieznaczną przewagę w smakowitości oraz w wyrównaniu kształtu bulw. W grupie odmian jadalnych bardzo wczesnych najbardziej popularne w Polsce są: Lord, Denar; a wczesnych: Vineta, Owacja; średniowczesnych: Satina, Tajfun; średniopóźna: Jelly. Odmiany, które najczęściej są wykorzystywane w przetwórstwie na frytki to: Innovator oraz Zorba (CCA), natomiast w produkcji czipsów: Lady Rosetta i Saturna (obydwie CCA). W przemyśle skrobiowym najpopularniejsze są: Hinga, Skawa oraz Kuras.
NOWOŚCI ODMIANOWE 2015
IMPRESJA – bardzo wczesna odmiana krajowa wyhodowana prze HZ Zamarte. Jadalna w typie konsumpcyjnym sałatkowym do sałatkowo-ogólnoużytkowego o dość dobrym smaku. Cechuje się dużymi, o regularnym kształcie bulwami. Są owalne o bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i jasno żółtej barwie miąższu. Bulwy surowe jak i po ugotowaniu praktycznie nie ciemnieją. Analizując tempo budowania plonu jak i plon ogólny i handlowy po zakończeniu wegetacji stwierdza się, że jest to odmiana nieco plenniejsza od Denara natomiast nieco słabsza od Lorda. Odporna na mątwika ziemniaczanego. Dość podatna na wirus Y. Bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Jest przydatna do uprawy na terenie całego kraju.
RIVIERA – bardzo wczesna odmiana holenderska, dla której pełnomocnikiem hodowcy jest Agrico Polska. Jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego, o przeciętnym smaku po zakończeniu wegetacji. Cechuje się dużymi, o regularnym kształcie bulwami. Są okrągłe o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasno żółtej barwie miąższu. Bulwy surowe i po ugotowaniu nie ciemnieją. Na podstawie kilkuletnich badań, w różnych częściach kraju, można powiedzieć, że jest to odmiana o bardzo szybkim tempie budowania plonu. Dlatego też, jest polecana szczególnie do uprawy na bardzo wczesny zbiór, natomiast po zakończeniu wegetacji plon jest dość duży. Odporna na mątwika ziemniaczanego. Wysoko odporna na wirus Y. Natomiast bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka.
MAGNOLIA – wczesna odmiana krajowa wyhodowana przez PMHZ w Strzekęcinie. Jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dobrym smaku. Charakteryzuje się owalnymi, dużymi, do bardzo dużych, bulwami o regularnym kształcie i płytkich oczkach. Skórka jasno beżowa a miąższ koloru jasno żółtego. Bulwy, zarówno surowe jak i gotowane nie wykazują skłonności do ciemnienia. Plenna, o dużym udziale frakcji handlowej w plonie. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego. Kreacja średnio odporna na wirus Y i liściozwoju, dość podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Jest przydatna do uprawy na terenie całego kraju.
MIESZKO – średniowczesna rodzima odmiana skrobiowa, której hodowcą jest PMHZ w Strzekęcinie. Jej skrobiowość wynosi średnio 20,0%. Jest plenna, o średnich do dużych, owalnych bulwach. Skórka koloru żółtego, natomiast miąższ jasno żółty. Odmiana cechuje się wysoką odpornością na wirus Y i dość dobrą odpornością na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju, a zwłaszcza w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami.
WIDAWA – średniowczesna krajowa odmiana skrobiowa, która została wyhodowana przez HZ Zamarte. Średnia skrobiowość w okresie badań rejestrowych wyniosła 19,6%. Jest plenna. Cechuje się dużymi, okrągłymi bulwami. Skórka koloru żółtego, natomiast miąższ kremowy. Odmiana cechuje się wysoką odpornością na wirus Y i dość dobrą odpornością na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju, a zwłaszcza w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami.
