Precyzja i wydajność nawożenia to istotne cechy, którymi wyróżniać się muszą nowoczesne rozsiewacze. Spełnienie tych kryteriów umożliwiają innowacyjne rozwiązania w dużym stopniu wyręczające operatora w nadzorowaniu pracą rozsiewacza. O wybranych rozwiązaniach, które znalazły zastosowanie w technice nawożenia mineralnego piszemy poniżej.
Elektronika wspomagająca precyzję
Bardzo pomocnym rozwiązaniem znajdującym zastosowanie w nowoczesnych rozsiewaczach są elektroniczne systemy umożliwiające sterowanie dawką wysiewu z poziomu kabiny ciągnika. Ponadto rozwiązania te mają za zadanie utrzymanie stałej dawki na jednostkę powierzchni niezależnie od prędkości jazdy. Do obsługi rozsiewaczy z takimi systemami są wykorzystywane terminale pracujące w technologii CAN-Bus lub ISOBUS.
Urządzenia pracujące w standardzie ISOBUS są bardziej rozbudowane i oferują więcej możliwości w tym jednoczesną obsługę funkcji zarówno maszyny jak i ciągnika bez potrzeby korzystania z dodatkowych terminali. Elektroniczne sterowanie oferuje ręczny lub automatyczny tryb pracy rozsiewacza. W drugim wariancie rozsiewacz może wysiewać zmienne dawki nawozów na podstawie wcześniej przygotowanych map aplikacyjnych. Technologia zmiennego dawkowania nawozów jest oparta na zwartym systemie wykorzystującym dane z modułów GPS, numerycznych map oraz danych cyfrowych z prób glebowych. Dzięki temu rozsiewacz wjeżdżając w poszczególne strefy pola aplikuje przypisane dawki w czasie rzeczywistym podczas wykonywania zabiegu nawożenia.
Terminale umożliwiające obsługę rozsiewacza umożliwiają także dokumentowanie danych dotyczących procesu nawożenia jak np. czas pracy, wydajność, obsiana powierzchnia, zużycie paliwa czy wydatek nawozu ze skrzyni maszyny. W tym ostatnim przypadku niezbędne są systemy wagowe dokonujące na bieżącego pomiaru masy nawozu w skrzyni. Część z terminali oferuje bezprzewodowy transfer zebranych danych do oprogramowania wspomagającego zarządzanie produkcją w gospodarstwie.
Zmianę dawki wysiewu bez potrzeby wychodzenia z kabiny ciągnika umożliwiają systemy dozowania nawozu na każdą z tracz oddzielnie. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest zastosowanie elektrycznego siłownika, który odpowiednio uchyla zasuwę poprzez którą nawóz jest podawany na tarcze. Takie rozwiązania stosują firmy Amazone, Maschio Gaspardo, Kverneland jak i Kuhn-Rauch.
Ten ostatni do zmiany dawki oferuje także specjalny serwomechanizm. Jest to układ czterech siłowników hydraulicznych. Dwa siłowniki znajdujące się po prawej i po lewej stronie sterują przysłoną poprzez którą dokonywana jest zmiany dawki wysiewu nawozu. Pozostałe dwa siłowniki odpowiadają za punkt padania granul na tarcze wysiewające.
Natomiast w rozsiewaczach polskiej Unii zastosowano napędzany hydraulicznie podajnik ślimakowy. Dawka wysiewu jest regulowana poprzez zmianę obrotów tego urządzenia. Hydrauliczny regulator obrotów ślimaka jest sterowany elektronicznie.
Zaawansowane systemy wysiewu granicznego
Zgodnie z zasadą Cross-Compliance wzdłuż rowów, rzek i jezior i cieków wodnych obowiązują strefy buforowe o szerokości 5 m w których zakazuje się stosowania nawozów mineralnych. Stąd nowoczesne rozsiewacze są wyposażone w systemy umożliwiające graniczny siew nawozów.
W zaawansowanych technicznie rozwiązaniach regulacja szerokości wysiewu nawozów jest realizowana poprzez zmianę miejsca podawania nawozu na tarczę. W tym celu zastosowanie znajduje siłownik elektryczny który uruchamia drugą zasuwę zmieniająca miejsce wysypu nawozu.W innym rozwiązaniu (Tribord Sulky) siłownik przesuwa rynienkę spustową. Czynność ta może być w pełni zautomatyzowana za pomocą systemów wykorzystujących sygnał GPS.
Układy te są sterowane za pomocą terminali połączonymi z odbiornikami GPS. Na podstawie aktualnej pozycji agregatu na polu urządzenie sterujące dokonuje zmiany ustawień punktu spadania nawozu na tarcze. Sterowane z wykorzystaniem sygnału GPS systemy umożliwiają zmianę szerokości wysiewu nawozów z podziałem na sekcje (tzw. Section Control). Szerokość robocza rozsiewacza jest zmieniana automatycznie poprzez włączanie/wyłączanie sekcji rozsiewu. Zależnie od modelu rozsiewacza i jego zaawansowania szerokość rozsiewania może być podzielona na od 8 do nawet 128 sekcji.
Radarowa kontrola rozkładu wysiewu poprzecznego nawozu
Rozwiązaniem mającym na celu zachowanie poprawnego rozkładu poprzecznego wysiewu jest radarowy system skanujący trasę lotu granul nawozu opuszczających tarczę wysiewającą. Takie rozwiązania o nazwie Axmat i ArgusTwin stosują firmy Kuhn-Rauch i Amazone. Układ składa się od kilku do kilkudziesięciu (54) czujników znajdujących się za tarczami. Zestawy czujników działają niezależnie od siebie kontrolując na bieżąco przewidywany rozkład poprzeczny rozsiewanego nawozu. W przypadku wykrycia rozrzutu odbiegającego od założonego np. podczas podmuchu wiatru system automatycznie wprowadza korektę nastaw. Korekta nastaw odbywa się w przysłowiowym ułamku sekundy. Dodatkowym rozwiązaniem jest montowana na rozsiewaczu stacja, która mierzy siłę i kierunek wiatru. Na podstawie tych danych w połączniu z pomiarami komputer pokładowy dokonuje korekty w systemie dozowania i zmienia liczbę obrotów tarcz wysiewających.
Autor: dr inż. Jacek Skudlarski
