Należy więc stosować takie dawki, by uzyskać co najmniej górną granicę średniej zasobności w potas. Na glebach bardzo ubogich w potas, nawet stosowanie go przez 2-3 kolejne lata, może nie dać satysfakcjonujących wyników.
Potas (K) jest najbardziej deficytowym składnikiem pokarmowym w polskich glebach. Większość roślin uprawnych pobiera zbliżone ilości K i N, a niektóre z nich (okopowe, warzywa) więcej K.
Najmniej potasu zawierają gleby torfowe, jest z nich bowiem łatwo wymywany. Z kolei mineralne im są lżejsze, tym uboższe w ten składnik, co tłumaczy się niskim wskaźnikiem pH, słabszym wiązaniem (sorpcją) i większym wymywaniem.
Potas jest lepiej pobierany przy dobrym uwilgotnieniu gleb i pH w zakresie od 5,5-6, odpowiednio na glebach bardzo lekkich i lekkich – do 6,6-7,2 na ciężkich i bardzo ciężkich.
Dobre zaopatrzenie roślin w potas warunkuje optymalna zasobność gleb
By uzyskać wysoką efektywność nawożenia K, należy zapewnić optymalną zasobność gleb, zależną od ich zwięzłości. Gleby cięższe, trudniej uwalniają potas do roztworu, dlatego wraz ze wzrostem ich zwięzłości, powinny zawierać więcej przyswajalnych form tego składnika.
Należy więc stosować takie dawki, by uzyskać co najmniej górną granicę średniej zasobności w potas. W glebach bardzo lekkich powyżej 12,5 mg, lekkich –15 mg, średnich – 20 mg i ciężkich – ponad 25 mg K2O w 100 g gleby.
Na glebach bardzo ubogich w potas, nawet stosowanie go przez 2-3 kolejne lata, może nie dać satysfakcjonujących wyników, a więc zwyżek plonu, gdyż jest silnie wiązany przez kompleks sorpcyjny gleby i staje się niedostępny dla roślin.
Dopiero w kolejnych latach po uzyskaniu pewnej krytycznej zawartości, kolejne dawki powinny dać spodziewany efekt. W praktyce jest to mało prawdopodobne ale możliwe. W takiej sytuacji można zalecić zlokalizowane stosowanie K, podobnie jak zaleca się fosforan amonu w kukurydzy .
W tym przypadku najlepszy byłby siarczan potasu lub sól potasowa, a nie niżej skoncentrowane nawozy, np. kainit, gdyż mogą powodować silne zasolenie gleb, co niekorzystnie wpłynie na glebę, jak też rośliny, szczególnie w fazie siewek.
Duże jednorazowe dawki K są niewskazane
Potas jest pierwiastkiem silnie zwiększającym uwodnienie koloidów glebowych, co przy większych dawkach prowadzi do rozmywania agregatów i niszczenia struktury, powodując zaskorupianie gleb. Dochodzi wówczas także do antagonizmu z Ca, Mg, NH4 i Na, co utrudnia ich przyswajalność.
Duże jednorazowe dawki K, szczególnie na glebach lekkich i kwaśnych, mogą prowadzić do jego wymywania w głębsze warstwy gleby, skąd może być pobierany jedynie przez rośliny głębiej korzeniące się (rzepak, okopowe korzeniowe, bobowate grubo- i drobnonasienne).
Stąd doprowadzenie gleby do optymalnej zasobności, powinno być prowadzane stopniowo, a więc w okresie kilku lat.
Jakie nawozy potasowe stosować
Nawozy potasowe występują w formie chlorkowej, siarczanowej i azotanowej. Najtańszy i najszerzej stosowany jest chlorek potasu (KCl), czyli popularna sól potasowa.
Ze względu na wrażliwość niektórych roślin (ziemniak, tytoń, chmiel, owoce jagodowe i pestkowe, winorośl, ogórki, pomidor, cebula, sałata, drzewa iglaste, rośliny ozdobne) na chlor, zaleca się pod nie siarczan potasu.
W uprawie polowej tych roślin można też zalecić 50 proc. potasu w postaci soli potasowej jesienią, wówczas chlor zostanie w znacznym stopniu wymyty z gleby. Drugą dawkę w postaci siarczanu, można dać wiosną, dostarczając dodatkowo siarkę.
Niedobór potasu w roślinach prowadzi do
- mniejszej odporności roślin na niedobory wody (suszę) i niższe temperatury,
- obniżenia zawartości skrobi w ziarnie zbóż i bulwach ziemniaka oraz sacharozy w korzeniach buraka,
- wzrostu zawartości cukrów prostych w bulwach ziemniaka, co skutkuje ciemnieniem miąższu,
- wzrostem zawartości niebiałkowych form azotu w roślinach (azotanów, amidów, wolnych aminokwasów), co skutkuje obniżeniem plonu i jakości zbieranych produktów,
- słabszego wykształcenia tkanki mechanicznej i epidermy, co zwiększa skłonność roślin do wylegania oraz podatność na patogeny chorób,
- słabszego krzewienia zbóż oraz rozrostu (tworzenia pędów bocznych) roślin dwuliściennych
Objawy niedoboru potasu
Niedobór potasu powoduje; iż w dnie ciepłe i słoneczne, już przy niewielkich niedoborach wody, roślin tracą turgor i więdną. W następstwie zmniejsza się asymilacja i gromadzenie substancji zapasowych oraz obniża plon i jego jakość.
Rośliny zmieniają barwę na ciemnozieloną, jak przy nadmiarze azotu, niekiedy z niebieskim odcieniem,. Przy głębszym deficycie następuje żółknięcie i brązowienie wierzchołków i brzegów dolnych (starszych) liści.
