W lutym tego roku Parlament Europejski przyjął rozporządzenie o odbudowie zasobów przyrodniczych. Rozporządzenie rodzi wiele pytań, dlatego zwróciliśmy się do Komisji Środowiska PE z prośbą o wyjaśnienie kilku zagadnień. Odpowiedzi udzielił nam Tomas Haahr, oficer prasowy odpowiedzialny w Dyrekcji Generalnej ds. Komunikacji za komisję ENVI.
W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego zdecydowano, że państwa członkowskie będą musiały do 2030 roku odbudować co najmniej 30% siedlisk znajdujących się w złym stanie; do 2040 r. 60% siedlisk, do 2050 r. – 90%.
Zakresem rozporządzenia objęte zostały lasy, obszary trawiaste i tereny podmokłe. Czy to określenie dotyczy również łąk i podmokłych okresowo pól należących do rolników? Oficer Haahr odsyła nas tu do tekstu rozporządzenia (załącznik I), którego polska wersja zamieszczona jest pod linkiem: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2024-0089_PL.html#title2 . Z tego bardzo obszernego tekstu wynika, że tak – łąki są objęte tym rozporządzeniem.
Motyle i ptaki – kto je będzie liczył?
Państwa Unii będą musiały osiągnąć postępy w takich obszarach jak: liczebność motyli, różnorodne elementy krajobrazu na gruntach rolnych, liczebność ptaków pospolitych. Zainteresowało nas bardzo, jaki jest, zdaniem europosłów, sposób na to? Czy to oznacza okresowe wyłączenie gruntów z użytkowania? Czy „zwiększenie udziału elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności” nie oznacza wyłączenia z produkcji części gruntów rolnych? Jaka ilość motyli i ptaków będzie uznana za wystarczającą? Czy musi to być stała liczba w jakimś okresie? Kto będzie zajmował się liczeniem motyli i ptaków?
Odpowiedź, którą otrzymaliśmy, jest bardzo enigmatyczna: „kraje” UE będą musiały poczynić postępy w dwóch z trzech wskaźników: wskaźnik motyli łąkowych; udział gruntów rolnych o cechach krajobrazu o wysokiej różnorodności; zasoby węgla organicznego w glebie mineralnej gruntów uprawnych. Muszą również podjąć działania w celu zwiększenia wskaźnika pospolitych ptaków krajobrazu rolniczego. Zgodnie z tym, jeśli np. wzrośnie liczba motyli i węgla w glebie, nie będzie konieczności zwiększenia obszaru o wysokiej różnorodności.
Odtwarzanie torfowisk – obowiązkowe czy dobrowolne?
Państwa członkowskie powinny do 2030 roku odtworzyć co najmniej 30% torfowisk, przy czym przynajmniej jedną czwartą będą musiały ponownie nawodnić. Cel na 2040 rok wynosi 40%, a na 2050 rok – 50% (nawodniona musi być wtedy jedna trzecia torfowisk). Chcieliśmy się dowiedzieć, czy europosłowie mają wiedzę, na czym polegać ma „odtworzenie torfowiska”? W jaki sposób rolnik będzie mógł to zrobić, jaką mu to przyniesie korzyść? Co, jeśli rolnik odmówi odtworzenia – czy zostanie ukarany?
Tu odpowiedź była zdecydowana:
„Należy jednak podkreślić, że nawadnianie pozostanie dobrowolne dla indywidualnych rolników i prywatnych właścicieli gruntów! Ustawa o przywracaniu przyrody jasno określa, że ponowne nawadnianie torfowisk osuszonych rolniczo będzie dobrowolne dla rolników i prywatnych właścicieli gruntów. Żadne grunty nie mogą być nabywane w drodze nakazu przymusowego wykupu. Od państw członkowskich będzie zatem zależeć, czy ponowne nawadnianie stanie się atrakcyjną opcją dla rolników i właścicieli gruntów”.
Zmniejszenie liczby ludności czy wzrost importu żywności?
Bardzo zaintrygowała nas ta część rozporządzenia, która pozwala, by w wyjątkowych okolicznościach zawiesić realizację unijnych celów dotyczących ekosystemów rolniczych. Zawieszenie będzie możliwe, jeżeli znacznie zmniejszy się powierzchnia gruntów, która jest konieczna do produkcji żywności na potrzeby Unii.
Rodzi to oczywiste pytania: Jaka powierzchnia jest w obecnie uznawana za wystarczającą na ww. potrzeby? Co konkretnie oznacza „znaczne zmniejszenie”, o ile hektarów? Czy rozporządzenie Parlamentu zakłada zmniejszenie liczby ludności UE, czy wzrost importu żywności spoza UE?
W tym przypadku oficer Tomas Haahr udzielił wyjątkowo wymijającej odpowiedzi:
„Jeśli chodzi o kwestię hamulca bezpieczeństwa w celu zawieszenia realizacji celów UE w zakresie ekosystemów rolniczych, zob. art. 27 porozumienia. (…) W przypadku jakichkolwiek pytań proponuję skontaktować się z Komisją Europejską i polskimi władzami (ponieważ muszą one przygotować krajowy plan przywrócenia zgodności z nowymi wymogami)”.
Trudno oprzeć się wrażeniu, że europosłowie, przyjmując jako obowiązujący dla UE dokument liczący 154 strony, nie mają wyobrażenia o tym, jak wcielać w życie ich pomysły. Przynajmniej tak wynika z odpowiedzi oficera prasowego Dyrekcji Generalnej PE ds. komunikacji, odpowiedzialnego za komunikowanie prac Komisji Środowiska.
