Czy dopłaty do zbóż faktycznie spowodowały spadek ich cen?

Ostatnio w przestrzeni publicznej pojawia się pogląd, chętnie zresztą powtarzany przez niektóre media, jakoby wprowadzone przez rząd dopłaty do zbóż w pewnej mierze były “konsumowane” przez podmioty skupujące poprzez obniżanie przez nie cen skupu. Czy jednak faktycznie tak jest? 

O opinię w tej sprawie poprosiliśmy dra Daniela Alaina Koronę, byłego prezesa Elewarru, a obecnie pełnomocnika ZZR Krona, który sporządził analizę zmian cen zbóż na paryskim Matifie i na polskim rynku oraz skomentował zachodzącą między nimi korelację, co przedstawiamy poniżej:

Porównanie statystyczne średnich cen krajowych (wg cenyrolnicze.pl) oraz cen MATIF z okresu 17.04-28.04 pokazuje na pszenicy prawie identyczny spadek cenowy, 7,77% w kraju, 7,74% na MATIF w przeliczeniu na złote. Natomiast na rzepaku i na kukurydzy odnotowujemy większy spadek cen na MATIFie, aniżeli w kraju.

Z posiadanych informacji wynika, że dopiero od 26 kwietnia nastąpiło znaczące zwiększenie dostaw ze strony rolników do firm skupowych, co prawdopodobnie zważywszy na niskie ceny jest efektem zapowiedzianych dopłat. W okresie 26.04-5.05 pszenica konsumpcyjna w kraju spadła o 4,21% podczas gdy na giełdzie MATIF o 1,75%. Jeżeli uwzględnimy jednak okres od 26.04 do 8.05 pszenica konsumpcyjna w kraju spadła o 3,78% podczas gdy na giełdzie MATIF 2,67% w euro i 3,13% w przeliczeniu na PLN. A zatem różnice nie są istotne.

Zmiany cen rzepaku i kukurydzy są w okresie od 26 kwietnia do 8 maja znacznie głębsze na MATIFie niż w Polsce. Jednakże w okresie krótszym tj. do 5 maja różnice były nieistotne, w przypadku rzepaku spadek wyniósł 1,93% w Polsce, 1,91/1,92% MATIF, a na kukurydzy 3,18% w Polsce, 3,45/3,46% na giełdzie MATIF.

Ceny w Polsce i na MATIFie w okresie 17.04-8.05.2023

Opracowanie na podstawie: cenyrolnicze.pl, MATIF, NBP.

Zmiany cen w kraju i na giełdzie MATIF w okresie 17.04-8.05.2023

opracowanie własne

Zatem dopłaty nie stanowiły czynnika decydującego o obniżce cen. Być może w pewnym minimalnym stopniu poprzez zwiększenie podaży mogło oddziaływać na ceny lokalne, ale nawet jeżeli tak było, to skala przynajmniej jak do tej pory, nie przekracza 1-2%.

Innymi słowy nie można potwierdzić wpływu dopłat na zmiany cen w Polsce. Może to wydawać się zaskakujące, ale wyjaśnienie jest dość proste. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że głównym popytobiorcą kreującym obecnie ceny pszenicy jest tzw. port (czyli eksport), a nie rynek wewnętrzny, a ceny portowe są kształtowane w relacji do cen światowych.

Czy wraz ze stałym zwiększeniem się podaży, następstwem konieczności opróżnienia magazynów przez nowymi zbiorami oraz przyrzeczonych dopłat rolnikom i do transportu, ten wpływ nie będzie silniejszy, to dopiero się okaże – kończy dr Korona.