Za prawidłowy rozród trzody w gospodarstwie w dużej mierze odpowiadają ludzie. To hodowca decyduje o momencie krycia, kształtuje środowisko, w którym zwierzęta przebywają, a przede wszystkim zapewnia odpowiednie żywienie, aby lochy mogły w pełni wykorzystać swe możliwości rozrodcze.
Każdy hodowca dąży do uzyskania jak największej ilości miotów w ciągu roku i jak najwyższej liczby prosiąt żywo urodzonych w miocie. Aby uzyskać zadawalające wyniki w hodowli, należy pamiętać o szeregu różnych czynników wpływających na rozród loch:
– dobór odpowiedniej rasy
– żywienie dopasowane do etapów produkcyjnych
– skuteczność krycia
– przygotowanie młodych loszek do rozrodu
– termin krycia
– warunki środowiskowe
– system utrzymania
– odpowiednia profilaktyka
Wszystkie te czynniki współdziałają ze sobą i decydują o wynikach produkcji. Każdy czynnik stanowi obszerny temat dlatego poniżej skupimy się na jednym z nich, a mianowicie na żywieniu. Potrzeby pokarmowe loch są różne w zależności od stanu fizjologicznego i fazy cyklu rozrodczego. Cykl rozrodczy dzielimy na: fazę krycia, niskiej i wysokiej ciąży, okres porodowy i laktację.
Faza krycia. W dniu odsadzenia prosiąt lochom nie należy podawać żadnej paszy. Prawidłowo kilku dniach po odsadzeniu powinna wystąpić ruja. Przez ten okres locha musi być dobrze żywiona aż do momentu krycia, tj. paszą pełnoporcjową. Na tym etapie rozrodu można podawać więcej śruty jęczmiennej, uzupełniając śrutą pszenną i koncentratem białkowym KL. Szczególnie należy poprawić jakościowo skład paszy dla loch słabszych i wychudzonych.
Niska ciąża. Zbyt obfite żywienie loch w początkowym okresie ciąży do 90 dnia obniża poziom progesteronu we krwi, przez co spada wydzielanie specyficznych substancji odżywczych przez macicę. Embriony pozbawione niezbędnych do życia obumierają. W tym okresie zalecana jest pasza pełnoporcjowa w ilości nie więcej niż 2,70 kg z dodatkiem paszy balastowej, która przeciwdziała zaparciom i daje poczucie sytości. Jaką paszę balastową można podawać? Np. siano. W fazie niskiej ciąży istnieje niebezpieczeństwo zatuczenia lochy, wtedy rodzą mioty z dużą liczbą martwych prosiąt.
Wysoka ciąża. Końcowy okres ciąży trwa od 90 do 112 dnia. Zwiększa się tempo wzrostu płodów, w związku z tym należy zwiększyć intensywność żywienia. Średnia dawka paszy w tym okresie powinna wynosić do 3 kg, w przypadku młodych loch można podawać mieszankę przeznaczoną dla loch karmiących. Przy takim żywieniu prosięta rodzą się o wyrównanej masie oraz zostaje utworzona rezerwa energetyczna w ciele lochy na czas karmienia.
Okres porodowy i karmienia prosiąt. Na 3 dni przed porodem należy obniżyć dzienną dawkę do 2 kg. W dzień porodu powinno się podać tylko pójło z otrąb pszennych. Następnie w kolejnych dniach zwiększa się ilość zadawanej paszy. Takie karmienie zapobiega gorączce poporodowej, zapaleniu wymienia i zaparciom. W okresie karmienia pasza musi być dobrze zbilansowana, niedobór białka obniża wydzielanie mleka u maciory, a niedobór energii powoduje wychudzenie lochy. Dzienna dawka paszy jest ustalana na podstawie ilości prosiąt, tj. 2 kg mieszanki dla lochy + 0,45 kg na każde prosię. Przy dużych miotach można żywić lochę do woli. W ostatnich 3 dniach przed odsadzeniem prosiąt zmniejsza się dzienną dawkę pokarmową, stopniowo aż do głodówki w dniu odsadzenia.
Dużą wydajność rozrodczą loch można uzyskać przy skąpym żywieniu do 90 dnia ciąży, a następnie przez zwiększenie dawki pokarmowej w okresie wysokiej ciąży i laktacji. W tym celu hodowcy przygotowują mieszanki o różnej wartości pokarmowej i dostosowują je do odpowiedniej fazy rozpłodowej loch. Należy także pamiętać, że prawidłowe żywienie uzależnione jest od warunków utrzymania trzody.
Natalia Buczkowska
