Utrzymanie upraw wolnych od chorób to priorytet każdego producenta zbóż. Stanowi ono gwarancję uzyskania wysokich plonów o dobrych parametrach jakościowych. Jeśli na plantacjach pojawią się patogeny, należy bezzwłocznie interweniować. Aby skutecznie walczyć z chorobami grzybowymi, należy co najmniej raz w tygodniu monitorować plantację, znać charakterystykę wysianej odmiany, stosować odpowiednią agrotechnikę, znać objawy chorób, by można było im skutecznie przeciwdziałać oraz zastosować efektywny preparat, zawierający substancję aktywną, na którą patogen nie jest uodporniony.
Bardzo groźnym patogenem występującym w zbożach jest mączniak prawdziwy. Poraża on wszystkie zboża oraz wiele gatunków traw. Najsilniej na porażenie reaguje jęczmień, silnie porażana jest również pszenica, szczególnie w okresie od końca krzewienia do początku strzelania w źdźbło. Jest chorobą występującą powszechnie we wszystkich rejonach naszego kraju. Powoduje ona duże straty w plonie ziarna, czasami sięgające nawet 40% ogólnego plonu, a także obniża parametry jakościowe ziarna. Rozwojowi choroby sprzyja wczesny i zbyt gęsty siew, intensywne nawożenie oraz dodatnie temperatury podczas jesieni. Najgroźniejsze są częste opady deszczu, których rezultatem jest wysoka wilgotność powietrza.
Blumeria graminis – patogen wywołujący mączniaka prawdziwego zbóż jest pasożytem bezwzględnym, rozwijającym się jedynie na żywych roślinach. Do rozmnażania wystarcza mu powietrze o wysokiej wilgotności i dodatnie temperatury. Zimuje na samosiewach i oziminach stanowiących wiosną źródło infekcji. Pierwsze jego objawy są zauważalne jesienią. Na pierwszych liściach lub pochwach liściowych mogą pojawiać się białe skupiska grzybni. Rośliny początkowo rozwijają się pozornie prawidłowo, jednakże wraz z ruszeniem wiosennej wegetacji grzyb szybko opanowuje również zdrowe liście i przemieszcza się w górę, wraz ze wzrostem roślin. Żeruje na wszystkich zielonych częściach roślin, składniki pokarmowe z komórek skórki rośliny pobiera przy pomocy ssawek. Grzyb ten zimuje także na samosiewach i w resztkach pożniwnych, które mogą stanowić źródło infekcji.
Zwalczanie mączniaka, tak jak i innych chorób grzybowych atakujących zboża, powinno mieć charakter kompleksowy. Producent już przy wyborze odmiany powinien zwrócić uwagę na stopień jej odpornością na tę chorobę. Bardzo ważne jest niszczenie samosiewów oraz przeorywanie ścierniska, tak aby wyeliminować możliwość infekcji pozostałymi na polu resztkami roślin z żerującymi na nich patogenami. Ważnym elementem jest dobranie przedplonu, który zredukuje ryzyko infekcji grzybem. W celu zapobieżenia rozprzestrzeniania się choroby zaleca się racjonalne nawożenie azotem oraz niezbyt gęsty siew zbóż, gdyż mączniak najczęściej pojawia się w słabo przewiewnych, zagęszczonych łanach.
Najskuteczniejszą metodą w walce z tym patogenem jest wykonanie odpowiedniego zabiegu fungicydowego. Problemem w walce z mączniakiem jest wybór odpowiedniego preparatu. Przez wiele lat stosowano środki oparte na substancjach z jednej grupy chemicznej (triazole), co doprowadziło do podwyższenia progu odporności na zabiegi wykonywane przy użyciu preparatów opartych na podobnym mechanizmie działania. Efektywnym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatu Kendo opartego na cyflufenamidzie – substancji aktywnej z zupełnie innej grupy, o odmiennym od dotychczas stosowanych preparatów mechanizmie działania. Substancja ta wywodzi się z amidooksymów i efektywnie zwalcza mączniaka. Działanie preparatu ma charakter zarówno prewencyjny, jak i interwencyjny. Dotychczas stosowane fungicydy miały zwykle jedynie działanie zapobiegawcze, a przy dużej presji choroby zaledwie ją ograniczały.
Mączniak prawdziwy zbóż jest wyjątkowo wrażliwy na cyflufenamid. Efekt działania preparatu utrzymuje się sześć tygodni, niezależnie od przebiegu pogody. Opady deszczu nie powodują spadku efektywności wykonanego oprysku. Ze względu na swoje wyniszczające działanie środek może być stosowany interwencyjnie w momencie wystąpienia mączniaka na polu. Dodatkowo ogranicza występowanie innych ważnych chorób zbóż takich jak: fuzariozy, septoriozy czy rdze.
Podsumowując, zwalczanie mączniaka prawdziwego zbóż, tak jak większości chorób grzybowych, powinno być wszechstronne. Poza odmianą ważny jest przedplon oraz racjonalne nawożenie azotem. Najskuteczniejszym narzędziem w walce z tym patogenem są chemiczne zabiegi, które w skuteczny sposób zwalczają chorobę. Warto o nich pamiętać już teraz, na jesieni.
Anna Rogowska/na podstawie opracowań dr Zuzanny Sawińskiej i dr Bożeny Kozera-Sucharda
