Gąsienice motyla zwanego Omacnicą prosowianką (Ostrinia nubilalis) stanowią poważne zagrożenie dla upraw kukurydzy w Polsce. Są one trudne do zwalczenia z tego względu, że już w kilka godzin po wylęgu wgryzają się w tkanki roślin w wyniku czego stosowanie konwencjonalnych preparatów chemicznych nie przynosi pożądanych efektów. Rozwiązaniem problemu jest metoda biologiczna w której jest wykorzystywany kruszynek (Trichogramma) będący naturalnym wrogiem omacnicy.
Groźne gąsienice motyla
Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis) jest motylem nocnym z rodziny omacnicowatych. Same motyle nie wyrządzają szkód w uprawach ponieważ odżywiają się pyłkiem roślin. Groźne natomiast są ich gąsienice, które odżywiając się powodują różnego typu uszkodzenia i zmiany w roślinach. Skutkiem żerowania gąsienic są uszkodzenia kwiatostanów, nieprawidłowe wykształcenia ziaren w kolbach, przedwczesne zasychanie i opadanie kolb, zamieranie blaszek liściowych oraz wyłamywanie się roślin. Uszkodzone przez szkodniki tkanki stanowią wrota do wnikania różnym patogenów w tym z rodzaju Fusarium. Żerowanie gąsienic omacnicy może spowodować straty plonu sięgające 20–30 %. W skrajnych przypadkach szkodniki te mogą zniszczyć nawet całą plantację.
Nalot motyli na uprawę kukurydzy zaczyna się z reguły w drugiej połowie czerwca i trwa od 4 do 6 tygodni. Samice omacnicy składają jaja na dolnej powierzchni górnych lub środkowych liści. Jedna samica składa przeciętnie 800 jaj z których po kilku dniach wykluwają się gąsienice.
Metody zwalczania omacnicy
Skuteczna walka z omacnicą wymaga zastosowania kompleksowych działań. Niezbędnym zabiegiem jest rozdrobnienie resztek pożniwnych, wykonanie głębokiej orki, zwalczanie chwastów, jak również siew odpowiednich odmian kukurydzy, terminowy zbiór oraz stosowanie insektycydów. Istotnym zabiegiem jest dokładne rozdrobnienie ścierniska po zbiorze kukurydzy, co pozwala zlikwidować 70 – 90% szkodników. Mulczowanie ścierniska jest wskazanym zabiegiem w przypadku uprawy kukurydzy w uprawie bezorkowej oraz w monokulturze. Omacnicę można zwalczać metodą chemiczną jednakże ze względu na wysokość roślin zabiegi insektycydami powinny być wykonywane opryskiwaczami szczudłowymi, które nie niszczą łodyg kukurydzy. Na dużych plantacjach zastosowanie mają zabiegi agrolotnicze. Alternatywą dla zabiegów chemicznych jest metoda biologiczna. Zastosowanie metody chemicznej czy biologicznej powinien poprzedzić monitoring plantacji, który pozwoli określić początek nalotów motyli omacnicy prosowianki. W tym celu zastosowanie mają pułapki świetlne umieszczane na plantacji kukurydzy ponad wierzchołkami roślin.
Naturalny wróg omacnicy
Biologiczny sposób zwalczania omacnicy polega wykorzystaniu naturalnego wroga omacnicy jakim jest Kruszynek (Trichogramma). Jest on niewielkich rozmiarów parazytoidem, który pasożytuje na jajach różnych owadów, w tym omacnicy prosowianki. Malutka błonkówka aktywnie poszukuje jaj szkodników, aby złożyć do ich środka swoje jaja. Potomstwo jednej samicy może zniszczyć do 190 jaj szkodników. Kruszynek może być aplikowany na polu za pomocą biodegradalnych zawieszek (metoda polecana na małe plantacje) lub zrzucany z powietrza w postaci sypkiej lub kulek. Biopreparaty zawierające kryszynka na polskim rynku oferuje firma Bicont Polska. Jeden z nich o nazwie Tricholet jest dostępny w postaci sypkiej rozrzucanej z wiatrakowców (załogowy pojazd przypominający śmigłowiec), helikopterów lub samolotów bezpośrednio na chronioną powierzchnię. Biopreparat Trichosafe w postaci biodegradowalnych kulek jest zrzucany na glebę w dawce 100 sztuk na hektar (ok. 220 tys. błonkówek uwalnianych na 1 ha).
Dronem w omacnicę
Zabiegi wykonywane latającymi pojazdami załogowymi ze względów technicznych i na opłacalność mają zastosowanie jedynie na dużych plantacjach. Minimalna powierzchnia pola kukurydzy do oblotu wiatrakowcem powinna wynosić co najmniej 80–90 ha. Na mniejszych plantacjach zastosowanie znajdują drony wyposażone w specjalne aplikatory, które składają się ze zbiornika oraz napędzanego silnikiem elektrycznym wyrzutnika.
Usługę aplikacji kruszynka z powietrza oferują dwie firmy: Agrocom Polska z Żędowic, Agrotechnology ze Szczecina oraz AG Drones Poland z Osowca. Zabieg jest wykonywany multiwirnikowcami, które funkcjonują na zasadzie helikoptera. Pojazdy te wykonują przelot na wysokości 8-10 m nad powierzchnią pola z prędkością 5-7 m/s. Lot drona odbywa się w trybie automatycznym dzięki modułowi GNSS RTK. Pojazd utrzymuje stałą wysokość względną nad powierzchnią upraw dzięki czujnikowi laserowemu. Średnia wydajność dzienna zabiegu wynosi ok. 70 -100 ha. Koszt zestawu kulek kruszynka na jeden hektar wynosi ok. 150 zł. Ze względu na koszt dojazdu usługodawcy minimalna powierzchnia plantacji kukurydzy powinna wynosić kilkanaście hektarów.
dr inż. Jacek Skudlarski
