Koguty hodowlane – utrzymanie stada

Powszechnie i to głównie dzięki mediom, przyjął się bardzo nieprecyzyjny podział działalności rolniczej na produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Tymczasem określenie hodowla” jest ściśle ograniczone do genetycznego doskonalenia tak roślin, jak i zwierząt, a kolejnymi piętrami, zstępując w dół – jest dwustopniowy poziom reprodukcji, a na samym dole tej piramidy – produkcji.”

W Polsce hodowlę kur nieśnych z prawdziwego zdarzenia, prowadzą tylko 3 fermy zarodowe, których udział w rynku piskląt przeznaczonych do reprodukcji, czyli stad prarodzicielskich i rodzicielskich systematycznie się zmniejsza i nie przekracza obecnie 7%. Nie prowadzi się natomiast w kraju hodowli kur mięsnych, a wszystkie dostarczające jaja do zakładów wylęgowych stada reprodukcyjne, pochodzą z renomowanych firm hodowlanych, o światowym zasięgu. Producenci jaj wylęgowych kur nieśnych i mięsnych, zainteresowani są zatem systemami utrzymania, a głównie żywienia w stadach reprodukcyjnych kogutów, tak by te jak najdłużej zachowały zdolność skutecznego zapładniania kur. Oczywiście, zwracają również dużą uwagę na właściwe metody utrzymania i żywienia kur, od których zależy nie tylko ilość i wartość biologiczna jaj decydująca o ich wylęgowości oraz ilości i jakości wylężonych kurek tak typu nieśnego, jak i kurcząt brojlerów.

Potrzeby bytowe koguta
Zapotrzebowanie kogutów na paszę zależy od ich potrzeb bytowych kształtujących się w zależności od masy ciała, temperatury otoczenia i sposobu ich utrzymania. Potrzeby bytowe koguta na energię wynoszą ok. 60% całości zapotrzebowania, a na białko – ok. 20% i są one w dużej mierze zależne od masy ciała. Ptaki średniej wielkości, przy stosowaniu nieograniczonego żywienia, zjadają o 15% więcej paszy od lekkich, głównie z powodu większego zapotrzebowania na energię.

Dobre wyniki zapłodnienia w reprodukcyjnym stadzie, zależą od odpowiedniej jakości paszy dla kogutów, która winna być bogata w witaminę A, E, B2, B6, kwas pantotenowy, nikotynowy i foliowy oraz biotynę. Cięższe koguty mają większe zapotrzebowanie na mangan, którego poziom w paszy należy zwiększyć nawet do 80-90 mg/kg, a cynku do 60-70 mg/kg pełnoporcjowej mieszanki.
W żywieniu tak kogutów, jak i kur reprodukcyjnych, należy wg Jamroz (2004) do minimum ograniczyć stosowanie różnych dodatków paszowych. By ptaki mogły bez ograniczeń uzupełnić niedobory wapnia i innych mikroskładników, w okresie odchowu oraz użytkowania rozpłodowego, poza paszą pełnoporcjową, zaleca się podawanie im w osobnych korytkach, mieszanki kredy, wapniowy grys oraz niewielką ilość glinokrzemianów. Należy jednak pamiętać, że nadmiar dostępnego w paszy wapnia, może wpłynąć u kogutów na obniżenie jakości nasienia.

System chowu a żywienie
Różne systemy chowu stosowane w stadach reprodukcyjnych kur, od ściółkowego (najczęściej) przez rusztowy do klatkowego, wykorzystywany przy sztucznym unasienianiu kur, wpływają na zróżnicowanie warunków środowiskowych w kurnikach i wymagają dostosowania w związku z tym odpowiedniego rodzaju i poziomu żywienia ptaków. Kogutom i kurom utrzymywanym w chowie klatkowym, ze względu na ograniczone poruszanie się ptaków, można zmniejszyć poziom energii w paszy o 10-15%.
W stadach reprodukcyjnych, utrzymywanych w chowie ściółkowym, na jednego koguta przypada zwykle 8 kur mięsnych lub 10 kur nieśnych. W małych stadach, nie stosuje się w tak okresie odchowu, jak i sezonie rozpłodowym, odrębnego żywienia kur i kogutów specjalistycznymi mieszankami.
Przy stosowaniu oddzielnego odchowu rosnących kogutków, by zapewnić im w pierwszych 3 tygodniach życia prawidłowy rozwój kośćca, narządów wewnętrznych oraz okrywy piór, żywi się je bez ograniczeń mieszanką zawierającą 18-19% ogólnego białka dobrej jakości i o wartości energetycznej 11,5-11,9 kJ/kg. Dopiero po ukończeniu 3 lub 4 tygodnia życia, można młodym kogutkom w zależności od ich kondycji i wyrównania stada pod względem masy ciała ptaków, stosować tzw. ograniczone” żywienie. W tym celu część pełnoporcjowej mieszanki można zastąpić ziarnem owsa lub wymiennie stosować mieszankę pełnoporcjową i ziarno zbóż względnie podawać paszę co drugi dzień (“skip-a-day”).

Dawki tygodniowe
Do osiągnięcia przez kogutki 18-20 tygodnia życia, ilość podawanej paszy, uzależniona jest od ich masy ciała i wynosi 96-110-115 g/ptaka/dzień. Po wejściu w fazę rozrodu, koguty kierunku nieśnego otrzymują do 110 g, a mięsnego do 165 g paszy/dzień. By zapobiec nadmiernemu otłuszczeniu się kogutów mięsnych, wyróżniających się dużą żernością (apetytem), które zdecydowanie obniża wyniki zapłodnienia, zaleca się by tygodniową dawkę paszy podzielić na 6 lub 5 dni, nie podając równocześnie paszy przez 1-2 dni/tydzień.

Tabela. Dzienne zużycie paszy przez rosnące koguty reprodukcyjne typu mięsnego, w zależności od wieku i masy ciała.

Tubusy i paszociągi
Przy stosowaniu rozdzielnego żywienia, kogutom podaje się paszę w karmidłach zawieszonych wysoko, ponad głowami kur. By jednak koguty nie “dożywiały” się specjalistyczną mieszanką dla niosek, karmidła dla kur, które mają głowy węższe od kogutów, zaopatrzone są w ograniczniki, uniemożliwiające kogutom dostęp do paszy. Tego rodzaju urządzenia stosuje się również w karmidłach tubusowych jak i na paszociągach.
W okresie rozrodu, zaleca się by kogutom obniżyć poziom białka w paszy do 10-11%, co jest jednak trudne do zrealizowania przy układaniu receptury specjalistycznej dla nich mieszanki i dlatego zwykle stosuje się w niej 14% udział ogólnego białka przy 0,3% metioniny, 0,6% lizyny i wapnia tylko do 1,0%, gdyż jak już wspomniano, Ca obniża jakość nasienia. Mieszanka powinna mieć jednak zrównoważony skład pod względem takich mikroskładników jod, miedź, kobalt, selen oraz witaminy E (>25 mg/kg paszy), witaminy A – 15 000 j.m. i witaminy B12/kg paszy.
Firmy hodowlane, rozprowadzając swoje zestawy rodzicielskie do stad reprodukcyjnych, w załączanych instrukcjach, dokładnie informują o potrzebach pokarmowych tak kogutów, jak i kur w okresie odchowu i reprodukcji. Aby zapewnić maksymalne powodzenie tak w czasie odchowu, jak i w okresie rozrodczym stada reprodukcyjnego, należy ściśle przestrzegać zalecenia dostawcy dotyczące tak metod żywienia jak i utrzymania ptaków.

“