Czas na zaprawianie

Obecny rok może nie przyniósł wielkich zmian i nowości na rynku zapraw ziemniaczanych (a nawet część środków zniknęła z rynku od roku ubiegłego), jednakże sama metoda – zaprawianie bulw – przyjęła się” wśród rolników na naszym rynku, nie tylko w intensywnych systemach uprawy, a bardzo często zaprawianie bulw przeprowadza się w systemach ekstensywnych i integrowanych.”

Rynek zapraw jest nadal dynamicznie rozwijającą się gałęzią działu ochrony roślin” na całym świecie. Planuje się, że wzrost ten będzie nadal utrzymany w ziemniaku (o 50%), a są takie uprawy rolnicze, w których już 100% materiału jest zaprawione. Zaprawianie materiału nasiennego (bulw) jest w nowoczesnych technologiach uprawy traktowane w sposób priorytetowy, zabiegi wykonywane w trakcie sadzenie lub krótko przed nim, chronią młode rośliny na plantacji od początku jej wzrostu. Jak wiemy, wiele szkodników i chorób ziemniaka występuje już w początkowym okresie wzrostu, jeszcze przed wschodami roślin. Obecnie występują na naszym rynku zaprawy zabezpieczające bulwy przed chorobami (fungicydowe), ale także mieszaniny, które chronią przed chorobami i szkodnikami (fungicydowo-insektycydowe) [tab.1].

Tab.1. Preparaty do wiosennego zaprawiania bulw ziemniaka w 2012 r.

* – zaprawa owadobójczo-grzybobójcza przeciwko rizoktoniozie, drutowcom, stonce i mszycom

S – zaprawianie na sucho (metodą pudrowania)

M- zaprawianie na mokro (na taśmie transportera lub zaprawiarki współpracującej z sadzarką)

Wśród bieżących problemów wynikających z funkcjonowania rynku ziemniaka, jedną z ważniejszych jest mała ilość dostępnych środków ochronnych przeciwko szkodnikom glebowym występującym w ich uprawie. Dlatego jedną z możliwości ochrony bulw przed uszkodzeniami powodowanymi przez stonkę ziemniaczaną, mszyce, larwy szkodników – drutowce i pędraki oraz chorobami okresu wzrostu (rizoktonionzą, powodującą m.in.- wiosenne gnicie kiełków), jest zaprawianie bulw zaprawą Prestige Forte 370 FS.
Zaletą zapraw jest:
-stosowanie niskich dawek substancji biologicznie czynnej na 1 ha uprawy (ok. 60 ml do 200 g na 100 kg sadzeniaka, co w połączeniu z wodą daje tylko 40-50 l cieczy roboczej na ha)
-niska klasa szkodliwości,
-wysoka skuteczność w ochronie sadzeniaka od momentu posadzenia,
-niska szkodliwość dla organizmów pożytecznych.
Ziemniak jest uprawą delikatną, dlatego wymaga zespołu uprawek agrotechnicznych i środków ochronnych aby uzyskać wysokie i zdrowe plony. Ziemniak rozmnażany jest wegetatywnie za pomocą bulw, dlatego potencjalnie dużo chorób i wirusów może być przenoszonych na materiale potomnym. Od początku wegetacji (w okresie od posadzenia do wschodów) sadzeniaki i wyrastające z nich rośliny narażone są na działanie agrofagów (chorób i szkodników) powodujących straty ilościowe i jakościowe.
Skuteczność działania zapraw jest rozumiana jako długotrwałość oddziaływania na szkodniki i choroby. Widoczne to jest szczególnie w przypadku zapraw owadobójczych, z których najlepsza Prestige Forte 370 FS skutecznie chroni rośliny przez 11 tygodni od posadzenia, powoli uwalniając substancję aktywną – imidachlopryd, która systemicznie krąży w całej roślinie.
Na ziemniaku główne zagrożenie z punktu widzenia gospodarczego może wywoływać – rizoktonioza ziemniaka (jako najważniejsza choroba okresu wschodów) oraz szkodniki glebowe (drutowce, pędraki).

Na roślinach ziemniaka rizoktonioza występuje w trzech formach, jako: zgnilizna kiełków, próchnienie podstawy łodyg i ospowatość bulw. Każda z trzech form rizoktoniozy występuje w innym terminie i na innym organie. Jedną z najbardziej szkodliwych postaci choroby jest zgnilizna kiełków. Właściwy proces chorobowy zaczyna się w wierzchołkowej części kiełka: grzyb szybko rozwija się w młodych podatnych komórkach rośliny i najczęściej zabija je. Najpierw pojawiają się brunatne, zgorzelowe plamy, które następnie powiększają się i kiełki gniją Obumieranie kiełków występuje przed osiągnięciem przez nie powierzchni gleby. Dlatego zbyt głębokie sadzenie ziemniaków prowadzi zazwyczaj do nasilenia choroby: nierównomiernych wschodów, opóźnień w rozwoju, a także obecności na plantacji roślin jednopędowych – co występuje w przypadku, gdy pozostałe kiełki zostaną zabite. Roślina broni się wytwarzając kiełki wtórne mogące również ulec infekcji (reakcja na zniszczenie pierwszych kiełków ), które są jednak słabsze i cieńsze, dają w rezultacie dużo niższy i zdrobniały plon.
W późniejszym okresie na plantacji ziemniaka możemy zaobserwować próchnienie podstawy łodyg. Próchnienie jest procesem gnilnym z tym, że rozkładające się tkanki są suche. Procesowi temu towarzyszą objawy wtórne: miękkie zwijanie się liści tzw. “pseudoliściozwój” oraz tworzenie w kątach liści bulwek powietrznych (efekt zakłócenia transportu wody i asymilatów). Ospowatość bulw jest formą rizoktoniozy występującą na bulwach. Na powierzchni skórki widoczne są ciemnobrunatne pseudoskleroty grzyba, różnej wielkości, wypukłe, zbudowane ze splątanych komórek grzybni (podobne do grudek gleby). W czasie przechowywania ich ilość nie ulega zmianie. Stanowią one jednak źródło infekcji na wiosnę, szczególnie w niesprzyjających warunkach pogodowych (niska temperatura gleby oraz wysoka wilgotność). Odmiana rizoktoniozy wewnątrz skórki tworząca kolebki jest tzw. Dry core – czyli suchy czop, który jest podobny do uszkodzenia przez drutowca). Przy znacznym nasileniu choroby plon może być niższy o 50%, a bulwy drobne, zdeformowane i ospowate.

Zwalczanie rizoktoniozy polega na ograniczeniu możliwości rozwoju sprawcy w glebie za pomocą wielu metod:
– pobudzanie i podkiełkowywanie ziemniaków przed sadzeniem
– prawidłowy płodozmian
– zachowywanie optymalnego terminu sadzenia, zgodny z zasadami agrotechniki
– używanie zdrowego materiału sadzeniakowego
– zaprawianie bulw wykonujemy dostępnymi środkami, jeśli 30% materiału sadzeniakowego wykazuje objawy ospowatości (tab. 1)

Porażenie rizoktoniozą w znacznym stopniu można ograniczyć, zaprawiając sadzeniaki dostępnymi na rynku preparatami. Trzeba tu dodać, że w okresie wegetacji, po posadzeniu do zbioru nie istnieje już żadna inna możliwość zahamowania tej choroby na ziemniakach. Na rynku polskim istnieje niewiele zarejestrowanych zapraw (tab.1), jednak największym problemem są jak dotąd metody ich aplikacji.
Wyróżniamy dwie metody aplikacji zapraw:
– zaprawianie na sucho metodą pudrowania*,
Zaprawianie na sucho może odbywać się przed sadzeniem, w czasie wiosennego dosortowywania sadzeniaków lub w trakcie sadzenia sadzarkami. Na przenośniku taśmowym umieszczony jest zasobnik z zaprawą, która jest dozowana automatycznie. Wadą tej metody jest pewna ilość sadzeniaków pozostająca po sadzeniu, a nie nadająca się do wykorzystania. W Polsce bardzo popularne jest zaprawianie metodą pudrowania podczas sadzenia. Odmierzoną porcję zaprawy rozprowadza się w koszu zasypowym przesypując kolejne warstwy sadzeniaków. Metoda jest prosta, jednak dozowanie jest niedokładne a kurz powstający w czasie zabiegu może drażnić drogi oddechowe i oczy. Niezbędne jest użycie kombinezonu, rękawic i maski ochronnej. Wilgotna pogoda ma również niekorzystny wpływ na zaprawy w formie proszku, pogarsza się ich przyczepność i skłonność do zbrylenia. Do zapraw dostępnych na rynku w formie proszku pudrowego należy Monceren 12,5 DS. Zaprawy te wykazują działanie kontaktowe tzn., że bulwa powinna być możliwie najdokładniej pokryta preparatem aby skuteczność działania była wysoka.

– zaprawianie na półsucho (mokro)** – (zaprawa tworzy zawiesinę z wodą)
Zaprawianie na półsucho (mokro). Jedną z metod jest tu zaprawianie bulw na stołach przenośnikowych (przed sadzeniem) z zamontowanym urządzeniem do zaprawiania typu Mafex. Drugą, bardziej popularną metodą jest zaprawianie na “mokro”w czasie sadzenia, które zdobyło w praktyce największe uznanie wśród producentów ziemniaków. Zaprawianie na mokro może być wykonywane za pomocą urządzenia firmy Aporo z Poznania. Jest to zaprawiarka montowana na sadzarce, głównymi częściami są: zbiornik na zaprawę, pompa przeponową, przewody elastyczne, 2 rozpylacze z dyszami wirowymi. Pompa jest zamontowana bezpośrednio na wałku frezowym wałka odbioru mocy ciągnika WOM, rozpylacze są tak skonstruowane aby można było je zamontować w komorze czerpakowej każdej sadzarki. Poprzez regulacje ciśnieniem reguluje się wydatek zaprawy. Zwarta konstrukcja i wykorzystanie WOM jako napędu, sprawiają urządzenie uniwersalnym, nanoszenie zaprawy w komorze czerpakowej daje zadawalający efekt. Wadą urządzenia jest kontakt środka chemicznego z elementami sadzarki, powodując korodowanie jej elementów, a w czasie pracy zwilżony pas wysadzający może się ślizgać. Zainteresowanych innymi rozwiązaniami technicznymi zaprawiania odsyłam do artykułu P. Gierza w Ziemniaku Polskim nr 1 z 2011 roku. Omówione tam są inne ciekawe rozwiązania techniczne na rynku. W ostatnim czasie i głównie na zachodzie (Niemcy, Holandia) zaprawianie bulw odbywa się w dolnej części sadzarki – w redlinie, czyli oprócz spadającej bulwy (z 2 stron) opryskiwany jest także pas podglebia przez zasypaniem i uformowaniem redlinki. Metoda ta ma na celu dodatkowa ochronę przed rizoktoniozą i zapobiec opryskiwaniu całego aparatu przenośnikowo-czerpakowego sadzarki )który się brudzi i koroduje).
Z szeregu zapraw stosowanych metodą na półsucho Monceren 250 FS, Dithane Neo-Tec 75 WG i Mac mancozeb 75 WG, które działają kontaktowo i tylko na rizoktoniozę – wyróżnia się zaprawa fungicydowo-insektycydowa Prestige Forte 370 FS. Jest preparatem o działaniu kontaktowo-systemicznym do zaprawiania na mokro, która oprócz ochrony przed rizoktoniozą chroni rośliny ziemniaka przed stonką ziemniaczaną i mszycami, głównymi wektorami chorób wirusowych. Badania przeprowadzone w Boninie wykazały, że zaprawa skutecznie chroni plantację przez okres 11 – 12 tygodni od posadzenia, co w przypadku odmian wczesnych i średnio wczesnych oznacza ochronę do końca okresu ich wegetacji. Badania z lat 2010-2011 potwierdziły też skuteczność zaprawy przeciwko drutowcom, które powodują uszkodzenia miąższu ziemniaków (tab.2).

Tabela 2. Wpływ zaprawy Presige Forte 370 FS na uszkodzenia bulw przez szkodniki glebowe w latach 2010-2011 (w Bonin i Mierzym) dla 2 odmian ziemniaka.

Kombinacje – dawka

“””