W ostatnich latach uprawa cebuli z siewu ozimego zyskała w Polsce wielu zwolenników, choć ta dochodowa produkcja obarczona jest ryzykiem. Ci, którzy jednak podejmą to ryzyko i zdecydują się na uprawę cebuli z siewu zimowego najczęściej nie żałują. Dlaczego? Ponieważ produkcja ta pozwala na dostarczenie towaru na rynek w okresie, gdy cebula z przechowalni jest już niskiej jakości. Co więcej, możliwe jest również zbieranie odmian ozimych w łusce do końca czerwca, co pozwala utrzymać ciągłość dostaw tego gatunku.
Firma Nickerson-Zwaan ma w swojej ofercie dwie odmiany ozime: średniowczesną odmianę Wolf F1 oraz średniopóźną odmianę Panther F1. Wolf ceniony jest za pewność zbioru i uniwersalność terminów siewu. Charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na jarowizację i niskie temperatury, polecany jest do bezpośredniego spożycia tzn.: wczesnej sprzedaży pęczkowej, do obierania na biało (cebule alabastrowo białe, kuliste) lub sprzedaży w suchej łusce. Natomiast Panther F1 jest odmianą o bardzo wysokiej odporności na wymarzanie. Wytwarza wysokiej jakości kuliste cebule, duże o mocnej, dobrze zamkniętej suchej łusce. Odmianę tę można oferować zarówno do sprzedaży pęczkowej lub obcinanej na biało, jak również w suchej łusce.
Przedstawione poniżej wskazówki uprawowe zostały opracowane na podstawie wieloletnich doświadczeń. Należy je traktować jako ogólne zalecenia, które powinny zostać poddawane modyfikacjom wynikającym z praktyki producenta oraz lokalnych warunków glebowych i klimatycznych.
Siew cebuli należy wykonać w terminach: dla odmiany Wolf F1: 10-20 sierpnia a dla odmiany Panther F1 20-25 sierpnia. Cebula powinna osiągnąć przed zimą fazę 4 liści właściwych i grubość 5-7 mm. W przypadku powolnego wzrostu nie powinna być jednak nadmiernie przyspieszana, zwłaszcza azotem, dotyczy to zarówno nawożenia azotowego głównego, jak i dolistnego.
Należy pamiętać o zaprawieniu przeciwko śmietce cebulance oraz dodatkowemu wykonaniu zabiegu ochrony przeciwko szkodnikom na wschodzącej cebuli i w pierwszym okresie wzrostu młodych roślin. W tym okresie cebula ozima jest szczególnie narażone na silne uszkodzenia przez wciornastki i śmietkę cebulankę.
Do uprawy cebuli z siewu zimowego preferowana jest gleba strukturalna, o dużej pojemności wodnej, przepuszczalna i nie zaskorupiającą się. Odczyn gleb organicznych powinien wynosić pH 5,5-6,5, natomiast mineralnych powyżej 6. W przypadku konieczności korekty odczynu trzeba pamiętać, że cebula jest wrażliwa na bezpośrednie wapnowanie.
Zabiegi agrotechniczne
Nawożenie przed siewem: na podstawie analizy gleby zawartość składników pokarmowych należy doprowadzić do poziomu (mg/l gleby): N -80-120, P – 70-90, K – 180-250, Mg – 60-80, Ca – 1000-2000.
Należy pamiętać, by unikać nawozów chlorkowych! Jeśli muszą być one zastosowane to najlepiej pod przedplon, a korektę poziomu składników pokarmowych do poziomu wynikającego z analizy gleby powinno się dokonać już za pomocą form bezchlorkowych. Nawozić można za pomocą nawozów zarówno prostych, jak i odpowiednio dobranych nawozów wieloskładnikowych.
Wysiew. Zalecana norma wysiewu: od 3,3 (zbiór obieranej na biało i suchej cebuli) do 4,0 jednostek/ha (przy zbiorze ze szczypiorem).
Zwalczanie chwastów w cebuli ozimej przeprowadza się podobnie jak w cebuli z siewu wiosennego. Herbicydy można stosować w różny sposób:
I wariant:
•Stomp 330 EC po siewie (2-3 l/ha), najlepiej na wilgotną glebę,
•Goal 240 EC koniecznie w dawkach dzielonych (w stadium 3-4 liści),
•oprysk przeciwko chwastom jednoliściennym: Fusilade, Targa, Agil i inne.
II wariant:
•Ramrod Flo 480 EC (4-5 l) + Stomp (1-2 l/ha) po siewie,
•Goal 240 EC w dawkach dzielonych (w stadium 3-4 liści),
•oprysk przeciwko chwastom jednoliściennym jak w wariancie pierwszym.
Przed wschodami możliwe jest zastosowanie herbicydu Roundup 360 SL.
W praktyce często nieumiejętne stosowanie herbicydów w pierwszej kolejności, spośród środków ochrony roślin, jest czynnikiem ograniczającym wzrost cebuli. Błędy popełnione przy stosowaniu herbicydów często powodują problemy z osiągnięciem przez rośliny odpowiedniej fazy rozwoju przed zimą.
Herbicydy doglebowe jak Stomp i Ramrod Flo z powodzeniem można stosować bezpośrednio po siewie cebuli, z zachowaniem następujących warunków:
•dawka uzależniona jest od rodzaju gleby – na ciężkich i organicznych glebach wyższa, na lekkich i mineralnych niższa,
•głębokość siewu – im głębiej siejemy tym dawka stosowanych herbicydów może być wyższa.
Najczęściej stosowany – w późniejszych fazach wzrostu cebuli – Goal to herbicyd o właściwościach parzących, stąd wymagana jest szczególna ostrożność w jego stosowaniu. Rozważnie stosowany w okresie przedzimowym nie stanowi problemu. Efekt uboczny – spowolnienie wzrostu – może być wykorzystany np. do osiągnięcia właściwego stadium w przypadku nadmiernego przerastania.
Dawka herbicydu uzależniona jest od fazy wzrostu cebuli oraz od warunków uprawowych. Obowiązuje zasada: im większa cebula tym wyższa dawka herbicydu, a więc lepsza skuteczność zabiegu. Dla zminimalizowania skutków ubocznych (poparzenia cebuli i zahamowanie wzrostu) Goal stosuje się w dawkach dzielonych. Na wysokość dawki wpływa również obecność wosku na liściach cebuli. Przyjmuje się, że występująca po 3-4 słonecznych dniach ilość wosku skutecznie chroni szczypior przed poparzeniami. Niezwykle istotne jest również, aby opryskiwane rośliny cebuli były suche. Nie należy więc stosować Goal’u aż do momentu całkowitego wyschnięcia porannej rosy na liściach. Z naszych doświadczeń wynika, że stosowanie Goal’u można rozpocząć od fazy półtora liścia właściwego i dawki od 50 ml/ha. Ważne jest, aby pamiętać o zastosowaniu odpowiedniej ilości wody, która nie powinna przekraczać 250 l/ha. Praktyka wskazuje, że Goal najlepiej jest zastosować przed spodziewanym deszczem (oczywiście po 3-4 dniach słonecznych). Deszcz 2-3 godziny po zastosowanym zabiegu powoduje bardzo dobre działanie herbicydu, bez poparzeń cebuli. Powtórny zabieg należy wykonać 5-7 dni później. Z reguły dwa zabiegi, wykonane w optymalnych warunkach, są wystarczające.
Bardzo istotne jest, aby plantacja przed zimą była całkowicie pozbawiona chwastów, ponieważ każdy zabieg herbicydowy wykonany wiosną hamuje wzrost roślin opóźniając zbiory i obniżając plon.
Znaczący wpływ na zimowanie cebuli ozimej ma jej kondycja i zdrowotność. Jesienią należy zapewnić staranną ochronę przeciwko mączniakowi rzekomemu cebuli i wciornastkowi. Ochrona powinna być prowadzona zgodnie z programem ochrony.
W przypadku cebuli zimowej przetrwanie plantacji związane jest nie tylko z wartością genetyczną odmiany ale i z czynnikami klimatycznymi:
•gwałtownymi wahaniami temperatury w okresie zimowym,
•współczynnikiem chłodzenia wiatru (realna temperatura przy silnym, suchym wietrze jest dużo niższa niż wskazywana przez termometry),
•zmienną wilgotnością powietrza,
•grubością okrywy śnieżnej.
Należy pamiętać, że w warunkach Polski istnieje ryzyko przemarznięcia cebuli zimą – w warunkach braku okrywy śnieżnej, również wiosną – przy braku okrywy śnieżnej i gwałtownych, dłużej trwających temperaturach poniżej -12, -15 stopni.
