Wiosna tuż, tuż, a co za tym idzie – pierwsze większe prace polowe. Następnie sezon zacznie się na dobre i niektóre maszyny będą musiały pracować wydajnie do samej zimy. Podczas sezonu nie ma rolnika, który chciałby tracić czas na awarie, zwłaszcza jeśli trwa czas wytężonych prac. Dodatkowo każda nieprzewidziana awaria powoduje sporo nerwów, co nie sprzyja dobrej pracy.
Podstawą utrzymywania maszyn w pełni sprawności i zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia awarii w sezonie prac, jest regularny przegląd. Oczywiście ważne jest również przygotowanie i zabezpieczenie maszyny przed zimą, jeśli jednak tego nie zrobiliśmy, warto przygotować się przed sezonem i zadbać o pierwsze prawidłowe uruchomienie.
Dlatego tak naprawdę prawidłowe przygotowanie maszyny przed sezonem zaczyna się od razu po sezonie i nie powinno się tego odkładać na wiosnę. Wszystkie maszyny po ostatnich pracach muszą być prawidłowo wyczyszczone, można to zrobić za pomocą wody, sprężonego powietrza. Przy czyszczeniu wodą trzeba uważać by nie uszkodzić innych podzespołów maszyny, np. elektroniki. Ważne jest również, aby woda nie dostała się do łożysk, co spowoduje uszkodzenie i korozję podczas zimy. Pługi, kultywatory, agregaty i siewniki trzeba dobrze oczyścić z ziemi, a następnie części robocze dobrze nasmarować smarem, dzięki czemu unikniemy korozji podczas zimy. Czyszczenie kombajnów, pras z resztek pożniwnych i kurzu też jest ważne, ponieważ pozostawienie resztek może spowodować pojawienie się gryzoni, które są w stanie uszkodzić w maszynie instalacje elektryczne, hydrauliczne, pneumatyczne, elementy uszczelniające. Podczas czyszczenia maszyn przed zimą można sprawdzić stan podzespołów mechanicznych oraz wykryć elementy, które mogą podlegać wymianie przed następnym sezonem. Dzięki temu rolnik może przygotować się finansowo na wiosnę, a jednocześnie zyskuje czas na poszukanie potrzebnych części, czy wymianę ich na używane. To również może przynieść oszczędności dla rolnika. Wszystkie przekładnie pasowe warto poluzować, dzięki czemu pasy nie będą się wyciągać przez okres postoju. Dodatkowo warto sprawdzić czy pasy nie są popękane lub nie mają przetarć, co spowodowałoby jego zerwanie podczas pracy.
Przy przekładniach łańcuchowych warto nasmarować łańcuch na zimę, szczególnie jeśli maszyna jest narażona na wysoką wilgoć podczas zimy. Najlepiej, gdy maszyna jest garażowana podczas okresu zimowego, stojąc pod chmurką szybko straci koloryt i zacznie rdzewieć. Ważne jest by maszyny nie stały na ziemi tylko na betonie lub na paletach. Natomiast w przypadku maszyn, które posiadają koła ogumione, warto ustawić je na okres przerwy na kobyłkach, by nie stykały się z podłożem, szczególnie te, które posiadają spore masy i generują duże naciski na koła, np. kombajny. Wtedy w mniejszym stopniu ulega zniszczeniu powierzchnia bieżnika. W kombajnach, ciągnikach, które nie będą uruchamiane przez okres zimowy, najlepiej wyjąć akumulator i przechowywać go w ciepłym miejscu. Również możemy sprawdzić jego stan za pomocą napięcia spoczynkowego, które jest mierzone za pomocą woltomierza W akumulatorze 12-woltowym powinno być nie mniejsze niż 12,6 wolt, zaś dla 6-woltowego – 6,25. Jeśli jest niższe od tych wartości, trzeba czym prędzej je naładować. Pamiętajmy o sprawdzeniu ilości i gęstości elektrolitu. Powinien sięgać około 1–2 centymetry ponad powierzchnię otulin płyt połączonych z dodatnią elektrodą. Do rozcieńczenia ilości lub gęstość elektrolitu, jeżeli jest za mała, należy użyć wyłącznie wody destylowanej. Jeśli akumulator posiada prawidłowe napięcie, mimo wszystko warto go podładować raz czy dwa w czasie okresu postoju. Dzięki temu zabiegowi akumulator zachowa dłużej sprawność. Rolnicy, którzy posiadają starsze maszyny i w układzie chłodzenia silnika posiadają wodę, a nie płyn, muszą pamiętać o spuszczeniu z układu wody, by podczas mrozu nie uszkodziła bloku silnika, czy chłodnicy. Mimo, że starsze maszyny są przystosowane do posiadania w układzie chłodniczym wody, to nie jest to zalecane. Długotrwałe stosowanie wody powoduje korozję bloku silnika od wewnątrz, przez co materiał jest osłabiany i skraca się żywotność bloku. Dlatego, nie ważne czy lato, czy zima, warto jeździć na płynie chłodniczym, przystosowanym do pory roku. Kluczowa jest wymiana oleju w maszynie. Wielu rolników twierdzi, że olej można wymienić w maszynie wiosną. W przypadku maszyn używanych może nie spowodować to żadnych negatywnych konsekwencji, ale maszyny nowe muszą mieć dobrze chronione silniki, tym bardziej, że na skutek spalania oleju napędowego gromadzi się w nim duża ilość związków siarki, które są przyczyną korozji. Najlepszym terminem na wymianę oleju jest okres po zakończeniu ostatnich prac polowych jesienią.
Po okresie przerwy, przed samym sezonem prac, warto ponownie wrócić do przeglądu, podczas jesieni można było pominąć niektóre elementy i wtedy jest czas na poprawienie błędów. Oczywiście trzeba wymienić podzespoły, które na to wskazują lub wskazywały przed zimą. Należy również sprawdzić stan wszystkich płynów znajdujących się w układach. Podczas długiego postoju mogły ulec ubytkowi, dzięki temu można zlokalizować wszystkie nieszczelności i je zlikwidować. Po postoju przez zimę nie trzeba wymieniać olejów przekładniowych, chyba że maszyna stoi kilka sezonów nieużywana lub ilość godzin przepracowanych tego wymaga, która jest zgodna z instrukcją maszyny, wtedy należy bezwzględnie wymienić olej.
Przed sezonem należy przesmarować maszyny, do tego należy użyć smarownicy. W większości maszyn są schematy smarowania, trzeba się z nimi zapoznać przed tym zabiegiem. W trudnych miejscach warto użyć smarownicy ręcznej, jednak gdy występują punkty smarowania, w których trudno smar przechodzi przez „zapieczenie”, smarownica ręczna może nie wystarczyć. Lepiej użyć smarownicy nożnej, pneumatycznej lub elektrycznej. Ta ostatnia w takich sytuacjach poradzi sobie najlepiej. Dodatkowo jeśli jest sporo punktów, taka smarownica ułatwi i przyśpieszy pracę. W garażach i stodołach podczas zimy lubią znaleźć schronienie myszy. Tak się zazwyczaj składa, że na gniazda upatrują sobie najgorsze dla rolników miejsca. Zdarza się tak, że gryzonie właśnie ciągnik lub kombajn wybrały na swoje zimowe mieszkanie. Dlatego przed uruchomieniem warto sprawdzić instalację elektryczną, pneumatyczną, hydrauliczną, by przy uruchomieniu nie pogorszyć sytuacji. Szczególnie należy zwrócić uwagę na nieosłonięte przewody. Jeśli maszyna pracowała do końca lata i ma w układzie paliwo letnie, po okresie zimowym zalecane jest wyjęcie filtra paliwa i wymiana go lub przeczyszczenie, ponieważ podczas zimy pod wpływem mrozu mogła się wytrącić woda lub parafina, będąca składnikiem oleju napędowego. Nawet po ustaniu mrozów w filtrze pewne cząstki substancji mogą jeszcze zalegać, a to utrudnia oczyszczanie paliwa, co w ostateczności prowadzi do braku jego dostawy do silnika i problemów z pierwszym uruchomieniem. Należy również zwrócić uwagę na filtry kabinowe i filtry powietrza. Należy je wymienić lub przedmuchać sprężonym powietrzem. Filtry takie jak paliwa czy oleju warto mimo wszystko wymieniać raz do roku, w tym okresie jest to najlepsza okazja. Jeśli sprzęt posiada układ klimatyzacji, również warto go sprawdzić w tym momencie, odgrzybić i napełnić jeśli nie ma odpowiedniej ilości czynnika, wtedy zadbamy o komfort naszej pracy w gorące dni. Kolejnym punktem, który warto sprawdzić jest ciśnienie w oponach. Po pierwszym uruchomieniu należy sprawdzić i uruchomić wszystkie podzespoły kontrolnie czy wszystko działa i pracuje prawidłowo.
Jak można zauważyć przygotowanie maszyn przed sezonem jest dosyć złożonym procesem i wymaga od rolnika sporego wysiłku, lecz mimo wszystko maszyny wymagają profesjonalnego przeglądu. Nie warto pomijać przeglądów i wymiany elementów eksploatacyjnych i lepiej ustrzec się zawczasu, niż potem płacić za remont i tracić czas. Od tego jak się dba o maszyny zależy efektywność pracy. A każdy rolnik chce być jak najbardziej efektywnym.
mgr inż. Michał Ośko
