W produkcji sadowniczej priorytetem jest uzyskanie plonów o jak najwyższej jakości. I nie liczy się jakość plonu w momencie zbioru, tylko po zakończonym okresie przechowywania, kiedy owoce trafiają do konsumentów. Bardzo ważne jest, aby w trakcie przechowywania właściwie zabezpieczyć je przed chorobami tak, aby zachować odpowiednią jędrność, soczystość i smak owoców.
W przechowalnictwie jabłek największe zagrożenie stwarza gorzka zgnilizna. Straty w plonie powodowane występowaniem tego patogena mogą wynieść nawet do 50%! Chorobę wywołują dwa gatunki grzybów z rodzaju Pezicula. Gorzka zgnilizna ma charakter ukryty – objawy jej pojawiają się podczas przechowywania jabłek w chłodniach, tymczasem do zakażenia dochodzi kilka miesięcy wcześniej, w sadzie, jeszcze w okresie wegetacji. Źródłem zakażenia są zarodniki grzybów, które przenoszone są na zawiązki i owoce wraz z kroplami deszczu. Do infekcji dojść może od końca czerwca, aż do zbioru jabłek. Grzyb pozostaje w owocu w formie utajonej. Dopiero w chłodniach, gdy owoce zaczynają dojrzewać, grzyb uaktywnia się, zaczyna przerastać do miąższu i powoduje jego gnicie. Wokół przetchlinek pojawiają się liczne, drobne plamy, które z czasem powiększają się i mogą ze sobą łączyć. Na plamach gnilnych można zaobserwować liczne wzniesienia – skupiska zarodników konidialnych. Zgnilizna atakuje miąższ owocu i powoduje jego gorzknienie.
Na nasilenie występowania gorzkiej zgnilizny wpływ ma wiele czynników. Jeśli choroba wystąpiła w poprzednim sezonie, ze względu na obecność źródła infekcji w sadzie, najprawdopodobniej dojdzie do kolejnej infekcji w bieżącym roku. Także wiek drzew ma wpływ na obecność patogenów – im starsze drzewa tym prawdopodobieństwo rozwoju grzybów na pędach jest większe. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gorzkiej zgnilizny jabłek jest przebieg pogody w okresie bezpośrednio poprzedzającym zbiór owoców. Deszcze stymulują rozwój grzybów i sprzyjają zakażeniu jabłek. Na rozwój choroby wpływ ma także wybór odmiany – większość późnych odmian jabłek wykazuje dużą podatność na tę chorobę.
Zwalczanie gorzkiej zgnilizny jabłek polega na wykonywaniu oprysków fungicydowych przed zbiorem owoców. Pierwszy zabieg wykonuje się 4-5 tygodni przed planowanym zbiorem. Kolejny, ze względu na konieczność zachowania karencji musi być precyzyjnie ustalony w stosunku do terminu zbioru. Fungicydów zarejestrowanych przeciwko gorzkiej zgniliźnie jabłek do stosowania przed zbiorem jest kilka. Na szczególną uwagę zasługuje najbardziej skuteczny preparat w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny jabłek, zarówno przy niskiej, jak i wysokiej presji choroby – Topsin M 500 SC.
W Instytucie Ogrodnictwa (dawniej: Sadownictwa i Kwiaciarstwa) w Skierniewicach, w Zakładzie Ochrony Roślin Sadowniczych przeprowadzono dwa doświadczenia na jabłoniach odmiany Elipse i Gala. Biologiczną efektywność fungicydu w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny jabłek oceniano po przechowaniu owoców, na podstawie porównania liczby jabłek porażonych Pezicula spp., opryskanych fungicydem i kontrolnych – nieopryskanych. Ocenę wykonano dwukrotnie: pierwszy raz po 6 lub 6,5 miesiącach przechowywania jabłek w chłodni zwykłej w temperaturze około 2oC (1,2oC – 2,2oC) i wilgotności względnej powietrza 90-92%, a następnie po przetrzymaniu jabłek przez 3 dni w temperaturze 20oC i wilgotności względnej powietrza 80%. W każdej kombinacji oceniono 10 skrzynek owoców (2 skrzynki z każdego poletka). W każdej skrzynce (ok. 100 szt. owoców) liczono jabłka zdrowe i z objawami gorzkiej zgnilizny. Wyniki wyrażono w procentach owoców porażonych w stosunku do wszystkich przechowywanych.
Na podstawie otrzymanych rezultatów dokonano oceny działania środka Topsin M. Patogen Pezzicula spp. powodujący gorzką zgniliznę jabłek wystąpił w 2 doświadczeniach i był zwalczany z doskonałą średnią skutecznością wynoszącą 89,2%. W warunkach bardzo dużego nasilenia gorzkiej zgnilizny jabłek na przechowywanych owocach fungicyd zastosowany w dawce 1,5 l/ha dwukrotnie przed zbiorem jabłek w znacznym stopniu zahamował wystąpienie choroby. Jego efektywność była średnio 2-krotnie wyższa niż zastosowanych preparatów standardowych /związków z grupy ftalimidów i związków anilinopyrimidynowych/.
Z uwagi na wysokie koszty przechowywania jabłek, zabezpieczenie ich przed chorobami grzybowymi, polegające na stosowaniu fungicydów przed zbiorem powinno być działaniem standardowym. Warto o tym pamiętać, aby nie narażać się na straty w plonie.
