Zwalczanie chwastów w ziemniakach w terminie powschodowym

Otrzymujemy wiele pytań od producentów ziemniaków odnośnie możliwości wykonania powschodowych zabiegów herbicydowych, ponieważ wiosenne herbicydy ze względu na szuszę nie zadziałały dobrze. Przedstawiamy artykuł dr inż. Janusza Urbanowicza – specjalisty z Zakładu Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie, który pomoże rozwiązać problemy z uporczywymi chwastami na plantacjach ziemniaków (red.)

Zwalczanie chwastów po wschodach ziemniaka z zastosowaniem metody mechanicznej należy zakończyć do momentu zwierania rzędów, a ilość zabiegów mechanicznych powinna wynosić od 2 do 3 (obsypywanie, formowanie redlin).
Natomiast aplikacja herbicydów powinna być uzależniona od fazy rozwojowej ziemniaka (rośliny nie mogą być zbyt duże, by herbicyd dotarł do chwastów, a nie zatrzymywał się na liściach chronionej rośliny). Nie bez znaczenia jest też faza rozwojowa chwastów, gdyż im mniejsze, tym łatwiej je zwalczyć. Stosowanie herbicydów w tym terminie jest trochę ułatwione, gdyż już widać jakie chwasty są na polu i dokładnie można dobrać herbicyd do występujących gatunków oraz nie dopuszczamy do powstania tzw. zachwaszczenia wtórnego, występującego pod koniec wegetacji, które w znaczny sposób przyczynia się do utrudnień podczas zbioru. Wykaz herbicydów do stosowania w terminie powschodowym w ziemniaku podano w tabeli 1.

Tabela 1. Herbicydy zalecane do stosowania po wschodach ziemniaka (opracowanie własne na podstawie etykiet – instrukcji stosowania środków ochrony roślin).

* – herbicyd może znajdować się w obrocie (Ustawa o Ochronie Roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. Dz. U. Nr 11, poz. 94 z dnia 27 stycznia 2004 r.)
** – nazwę zwilżacza podano w etykiecie – instrukcji stosowania herbicydu

Na glebach ciężkich i zwięzłych należy zawsze stosować wyższe z zalecanych dawek, jednak tylko i wyłącznie zgodnie z zaleceniami zawartymi w etykiecie-instrukcji stosowania środka ochrony roślin. Herbicydy: Titus 25 WG, MAC Rimisulfuron 25 EC i Amin 25 EC mogą być stosowane do zwalczania zarówno chwastów dwuliściennych i niektórych jednoliściennych. Jednak, gdy wystąpią niesprzyjające warunki pogodowe (duże różnice temperatury między dniem a nocą), po ich zastosowaniu mogą wystąpić objawy fitotoksycznej reakcji na roślinach ziemniaka. Należy również pamiętać, że działają one układowo, dlatego powinny być stosowane, gdy na plantacji są już chwasty. Można je zastosować w dawkach dzielonych, dwukrotnie po 30 g/ha. Pierwsza dawka powinna być zastosowana, gdy rozpoczną się wschody chwastów, natomiast zabieg drugą dawką należy wykonać w momencie pojawienia się nowych wschodów.
Spośród herbicydów powschodowych dużą popularnością cieszy się Sencor 70 WG oraz jego generyki, które zwalczają szerokie spektrum dwuliściennych gatunków chwastów i pozostawiają plantację niezachwaszczoną niemal do zbioru. Jego niewątpliwą wadą jest powodowanie objawów fitotoksycznej reakcji na niektórych odmianach. Fitotoksyczna reakcja ma szczególnie duże znaczenie w produkcji nasiennej, gdyż może utrudnić, a nawet uniemożliwić prawidłowe przeprowadzenie selekcji negatywnej poprzez utrudnienia w identyfikacji chorób wirusowych. W produkcji towarowej może natomiast powodować spadek plonu i zdrobnienie bulw, co najbardziej jest widoczne w przypadku odmian o najkrótszym okresie wegetacji, które mają zbyt mało czasu na odbudowę chlorofilu. Charakterystyczne objawy wywoływane przez metrybuzynę uwidaczniają się powoli, w postaci silnego żółknięcia liści, a nawet nekroz, co jest charakterystyczne dla herbicydów triazynowych. Najczęściej uszkodzenia roślin ziemniaka mają charakter przemijający i nie zawsze wpływają na plon bulw, jednak w niektórych przypadkach może dochodzić do bardzo silnych uszkodzeń, które mogą zniszczyć całkowicie rośliny lub w istotny sposób zmniejszać ich plonowanie. Tak znaczące efekty fitotoksycznej reakcji eliminują daną odmianę z wykazu tych, w których można stosować metrybuzynę po wschodach. W zależności od stopnia wrażliwości odmian spadek plonu może wynosić od 5% do 60%, a u odmian o najwyższym stopniu wrażliwości może dojść do całkowitego zniszczenia plantacji. Do roku 2010 w Boninie przebadano 172 odmiany ziemniaka (130 jadalnych i 42 skrobiowe) pod kątem wrażliwości na metrybuzynę stosowaną po wschodach, które podzielono na 5 grup (tab. 2).

Tabela 2. Fitotoksyczna reakcja odmian ziemniaka na metrybuzynę stosowaną po wschodach (opracowanie na podstawie badań własnych J. Urbanowicz).

kursywą podano odmiany skreślone z Krajowego Rejestru Odmian
pogrubiono odmiany sklasyfikowane w 2010 roku

Na plantacjach nasiennych i w uprawie odmian, u których stwierdzono podwyższoną wrażliwość na metrybuzynę stosowaną po wschodach, zabieg herbicydem Sencor 70 WG zaleca się wykonać przed wschodami, w terminie od 8 do 10 dni po posadzeniu.
Typowe herbicydy do zwalczania chwastów jednoliściennych (graminicydy) w ziemniaku są przeznaczone do stosowania w terminie powschodowym. W celu uzyskania jak największej ich skuteczności, zabieg powinien być przeprowadzony przed zwarciem rzędów, by środek mógł dotrzeć do chwastów, a nie zatrzymywać się na roślinach ziemniaka. Zwalczanie chwastów jednoliściennych najczęściej przeprowadza się, gdy chwasty mają rozwinięte minimum 2 – 6 liści (gatunki prosowate, a perz właściwy 3-6). Jest to związane z budową morfologiczną ich liści, które z reguły są wąskie, a tym samym stanowią małą powierzchnię kontaktu z preparatem. Najpóźniej zabieg powinien być przeprowadzony do początku krzewienia się chwastów jednoliściennych (tab. 3).

Tabela 3. Herbicydy zalecane do zwalczania chwastów jednoliściennych w ziemniaku(opracowanie na podstawie etykiet – instrukcji stosowania środków ochrony roślin).

– herbicyd może znajdować się w obrocie (Ustawa o Ochronie Roślin z dnia 18 grudnia 2003 r. Dz. U. Nr 11, poz. 94 z dnia 27 stycznia 2004 r.)

Wszystkie graminicydy charakteryzują się wysoką skutecznością zwalczania, jednak niektóre z nich mogą powodować objawy fitotoksycznej reakcji na roślinach ziemniaka. W przypadku aplikacji herbicydu Leopard 05 EC istnieje możliwość zmniejszenia jego dawki, nawet o 20 – 25%. Wówczas koniecznie należy zastosować dodatek adiuwanta, np.: Olbras 88 EC w ilości 1,5 l/ha. W sytuacji, gdy chwasty są zbyt duże lub występuje susza – należy dodać adiuwant, zachowując pełną dawkę herbicydu Leopard 05 EC. Również w zwalczaniu perzu, w celu poprawienia skuteczności działania herbicydów, należy dodać adiuwant.
W tabeli 4 podano wrażliwe gatunki chwastów na substancje aktywne herbicydów zalecanych do powschodowego stosowania w ziemniaku. Znajomość gatunków wrażliwych pozwala na skuteczne ich zwalczanie oraz zapobiega wytworzeniu się niekorzystnych zjawisk tj. kompensacji i odporności chwastów.

Tabela 4. Gatunki chwastów wrażliwe na substancje aktywne herbicydów zalecanych w ziemniaku (opracowanie własne na podstawie etykiet – instrukcji stosowania środków ochrony roślin).

Wykonując zabiegi środkami ochrony roślin należy zawsze kierować się zaleceniami producenta oraz przepisami BHP. Nie wolno stosować środków nieznanego pochodzenia i bez opisu ich stosowania. Nie należy również w dowolny sposób sporządzać mieszanin kilku herbicydów. Zalecane mieszaniny sporządzać tylko i wyłącznie bezpośrednio przed ich zastosowaniem.