Zwalczanie chwastów w zbożach „Chwastox” – dobry kierunek

Historia herbicydów zaczęła się kilkadziesiąt lat temu a jednym z ważniejszych wydarzeń z tym związanych była synteza MCPA. Dokonali do tego najpierw Synerholme i Zimmerman w 1945 roku a następnie Templeman i Foster w 1946 roku.

Od tamtej pory herbicydy zawierające ten związek lub jego pochodne  nieustannie wspomagają rolników w walce z chwastami. W Polsce do najważniejszych przedstawicieli herbicydów zawierających MCPA od wielu lat należą „Chwastoxy” . Popularność tej rodziny herbicydów jest bardzo duża, a związane jest to z jednej strony ze stosunkowo niską ceną a z drugiej z dobrą skutecznością.

Warto tutaj przypomnieć, że MCPA należy do substancji aktywnych herbicydów o charakterze regulatorów wzrostu. Ich wspólną cechą jest to, że działają one podobnie jak kwas indolilo-3-octowy (IAA), który jest naturalnym hormonem regulującym wzrost i rozwój roślin. Z tego powodu środki ochrony roślin przeznaczone do zwalczania chwastów zawierające MCPA określa się czasami mianem syntetycznych auksyn. Zapewne też duże podobieństwo tego związku do substancji naturalnie występujących w roślinach sprawia, że nie spotyka się uodporniania się w stosunku do niego chwastów, co staje się coraz większym problemem w ochronie roślin przed chwastami.
Po pobraniu przez roślinę (najwięcej przez liście, ale także przez korzenie) związki o charakterze regulatorów wzrostu wędrują przez wiązki sitowe i naczyniowe do merystemów wierzchołkowych, gdzie wpływają bezpośrednio na zaburzenie ich procesów wzrostowych. Objawia się to zahamowaniem wzrostu liści i pędów oraz ich deformacją. W przypadku MCPA pierwsze objawy widoczne mogą być już po 1-2 dniach od oprysku a całkowite zniszczenie rośliny następuje zwykle po kilku tygodniach.
Herbicydy zawierające MCPA zaleca się stosować w fazie krzewienia. Zastosowanie tych preparatów w tym okresie jest absolutnie bezpieczne dla wszelkich roślin jednoliściennych w tym w szczególności zbóż. Udowadniają to wyniki badań prowadzone w IUNG PIB na różnych odmianach poszczególnych gatunków zbóż, których przykłady podano w tabeli 1 i 2. Wynika z nich, że ani bezpośrednio po zabiegu, ani w późniejszym okresie nie obserwuje się efektów negatywnych na roślinach, co potwierdziły także wyniki badań plonów i jego struktury określone w tych samych doświadczeniach.

Tabela 1. Fitotoksyczność preparatu Chwastox 750 SL w stosunku do pszenicy ozimej w skali 1 do 9 (1- oznacza całkowity brak fitotoksyczności)

Tabela 2. Fitotoksyczność preparatu Chwastox 750 SL w stosunku do jęczmienia jarego w skali od 1 do 9 (1- oznacza całkowity brak fitotoksyczności)

Można zatem stwierdzić, że stosując herbicydy zawierające MCPA zwalcza się wiele gatunków chwastów nie powodując żadnych negatywnych skutków na roślinie uprawnej.
Z badań prowadzonych w IUNG PIB wynika, że stosując preparaty zawierające MCPA można zwalczyć między innymi takie chwasty jak: babka zwyczajna, bodziszek porozcinany, gorczyca polna, jaskier rozłogowy, komosa biała, mlecz zwyczajny, mniszek pospolity, powój polny, mak polny, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tobołki polne, żółtlica owłosiona, żółtlica wielokwiatowa i wiele innych. W związku z tak szerokim spektrum działania nierzadko już zastosowanie preparatu zawierającego tylko MCPA wystarczy aby odchwaścić łan w stopniu nie wymagającym poprawek. Przykładem dokumentującym dobre działanie MCPA na chwasty są badania, w których wymieniony już herbicyd  Chwastox 750 SL stosowano w zasiewach pszenicy ozimej w dawce 1 l/ha  (tabela 3) czy jęczmieniu jarym w dawce 0,75 l/ha (tabela 4).

Tabela 3. Procent zniszczenia chwastów w pszenicy ozimej po zastosowaniu Chwastoxu 750 SL w dawce 1 l/ha (zniszczenie powyżej 85% oznacza wysoką wrażliwość na herbicyd).

Tabela 4. Procent zniszczenia chwastów w jęczmieniu jarym po zastosowaniu Chwastoxu 750 SL w dawce 0,75 l/ha (zniszczenie powyżej 85% oznacza wysoką wrażliwość na herbicyd).

Należy tutaj dodać, że wśród herbicydów zawierających MCPA są także herbicydy zawierające również inne substancje aktywne. Przykładem na to w rodzinie „Chwastoxów” jest Chwastox Turbo 340 SL zawierający w swym składzie oprócz MCPA również  dikambę, której obecność wpływa na rozszerzenie w stosunku do czystego MCPA spektrum zwalczanych chwastów między innymi o tak ważne gatunki jak: chaber bławatek, dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, przetacznik perski czy rdesty. Natomiast Chwastox Trio 540 SL zawiera oprócz MCPA i dikamby także mekoprop. Obecność tego trzeciego składnika (mekopropu) decyduje o rozszerzeniu zakresu zwalczanych chwastów między innymi o takie gatunki jak maruna bezwonna, rumian polny czy przytulia czepna.
  
 Informacje o gatunkach zwalczanych przez różne substancje aktywne wskazują jak bardzo ważne jest określenie stopnia zagrożenia przez poszczególne gatunki chwastów przez opryskiem herbicydowym. To właśnie na podstawie takiej informacji można precyzyjnie dobrać najlepszy herbicyd. Jak już wcześniej napisano preparaty zawierające MCPA zaleca się stosować od początku fazy krzewienia zbóż. Na początku wymienionej fazy zbóż w zasadzie możliwe jest rozpoznanie wszystkich gatunków chwastów a zatem zgodnie z zasadami integrowanej ochrony można przystąpić do odchwaszczania zasiewów wybierając optymalne rozwiązania.
   
Jerzy Grabiński
IUNG PIB Puławy