Zwalczanie chorób podstawy źdźbła, poza zabiegami mającymi na celu regulację łanu oraz ewentualne poprawki po zwalczaniu chwastów, jest zabiegiem wykonywanym w tzw. terminie T-1. Jest on wykonywany od końca fazy krzewienia do fazy drugiego kolanka (BBCH 29–32). Jego celem jest ograniczanie przede wszystkim takich chorób, jak łamliwość źdźbła zbóż oraz fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Oczywiście wykonanie zabiegu w tym terminie zwalczy również choroby występujące na liściach. Trzeba tylko dobrać taki fungicyd jedno-, dwu- lub trójskładnikowy lub zastosować mieszaninę fungicydów (na własną odpowiedzialność), aby zwalczył także występujące w tym czasie choroby liści.
Na początku lutego w części kraju na zbożach obserwowaliśmy występowanie: mączniaka prawdziwego zbóż i traw na pszenicy i jęczmieniu, septoriozy paskowanej liści pszenicy, plamistości siatkowej jęczmienia oraz rdzy. Objawy chorób widoczne były nie tylko na tych wybujałych, wcześnie sianych plantacjach jęczmienia i pszenicy, ale także na wysiewanych terminowo. Dlatego warto przed wykonaniem zabiegu, wykonać staranną lustrację plantacji. Tym bardziej, że warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi zarówno łamliwości źdźbła zbóż, jak i fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni. Pierwsza choroba rozwija się w zakresie 5–15°C, a druga w szerokim zakresie temperatur, co związane jest z wieloma gatunkami rodzaju Fusarium powodującymi chorobę, które mają różne zakresy temperaturowe sprzyjające ich rozwojowi.
Ochrona zbóż przed chorobami podstawy źdźbła jest ważnym elementem ochrony zbóż, ponieważ porażenie podstawy źdźbła i korzeni w przypadku fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła utrudnia, a pod koniec wegetacji przy silnym porażeniu, uniemożliwia transport wody i asymilatów do liści oraz kłosa. Niespecyficzną cechą wspólną występowania chorób podstawy źdźbła jest bielenie kłosów. Dodatkowym utrudnieniem w czasie zbóż jest wyleganie. Prognozujemy, że wykonanie zabiegu w terminie T-1 w tym sezonie, w związku z panującą okresowo dodatnią temperaturą w okresie zimy, trzeba będzie wykonać w fazie końca krzewienia do fazy pierwszego kolanka (BBCH 29–31). Do tego zabiegu można wybrać fungicyd spośród wielu zarejestrowanych do zwalczania chorób podstawy źdźbła. W tabeli zestawiono przykłady fungicydów, które zwalczają choroby podstawy źdźbła (jedną lub dwie) w pszenicy ozimej. Do zwalczania łamliwości źdźbła są to np. takie substancje czynne (s.cz.), jak: boskalid, cyprodynil, protiokonazol, biksafen, prochloraz, difenokonazol, flukapyroksad. Natomiast do zwalczania fuzaryjnej zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni: biksafen, cyprodynil, protiokonazol, prochloraz, proquinazid, tebukonazol, trifloksystrobina.
W związku z redukcją liczby s.cz. coraz więcej środków ochrony roślin nie będzie można stosować ze względu na rozporządzenia KE, w których nieodnowione zostały zatwierdzenia dla substancji czynnych. W takiej sytuacji znalazła się s.cz. prochloraz, która jest często stosowana do zwalczania chorób podstawy źdźbła. Czas na zużycie zapasów s.cz. prochloraz upływa 1.10.2023 roku. Pocieszające jest, że pojawiają się nowe rejestracje fungicydów. Wśród s.cz. do ochrony podstawy źdźbła zarejestrowano solo boskalid, natomiast dwuskładnikowych: protiokonazol + proquinazid, a trójskładnikowych: biksafen + spiroksamina + trifloksystrobina.
Przykłady fungicydów do zwalczania chorób podstawy źdźbła w pszenicy ozimej w terminie T-1
Substancje czynne |
Nazwa preparatu |
Preparaty jednoskładnikowe |
|
Boskalid | Entargo |
Cyprodynil | Biromil 75 WG, Goldon 75 WG, Gostar 75 WG, Ozzi 75 WG, Unix 75 WG, Vangard 75 WG |
Prochloraz | Amon 450 EC, Antero 500 EC, Atak 450 EC, Atropos 500 EC, Bansuri, Blitz 450 EC, Eyetak 450 EC, Faxer, Hogibis 450 EC, Mirage 450 EC, Mondatak 450 EC, Murena, Oslo 450 EC, Parys 450 EC, Prank 450 EC, Pretorius 450 EC, Prima 450 EC, Prima Duo 450 EC, Princess 450 EC, Proch 450 EC, Prochloraz 450 EC, Prochlorus, Prokarb 450 EC, Prolaz 450 EC, Promax 450 EC, Proplex 450 EC, Proszek 450 EC, Proton 450 EC, Simran 450 EC, Spector 450 EC, Virta 500 EC |
Proquinazid | Agria Proquinazid, Bastion 200 EC, CP Pinkman 200 EC, Halny 200 EC, Mongur 200 EC, Prokonazid 200 EC, Proqu 200 EC, Proquin 200 EC, Proquin-I 200 EC, Prozid 200 EC, Relachemie Proquinazid 200 EC, Talian 200 EC, Talian Bis 200 EC, Talius 200 EC, Tarot 200 EC, Tarot Pro 200 EC, Teodot 200 EC, Teogenes 200 EC, Teonas 200 EC, Unicorn, Vima-Proquinazid, Zefir 200 EC |
Protiokonazol | Protikon 250 EC, Virid 250 EC |
Substancje czynne |
Nazwa preparatu |
Preparaty dwuskładnikowe |
|
Biksafen, protiokonazol | Aviator Xpro 225 EC |
Boskalid, krezoksym metylowy | Empartis |
Difenokonazol, fluksapyroksad | Brivela |
Prochloraz, tebukonazol | Tenore 400 EW, Zamir 400 EW |
Protiokonazol, spiroksamina | Hint, Input 460 EC, Kroton, Proline Max 460 EC, Thesorus 460 EC |
Protiokonazol, trifloksystrobina | Delaro 325 SC |
Proquinazid, protiokonazol | Verben |
Substancje czynne |
Nazwa preparatu |
Preparaty trójskładnikowe |
|
Biksafen, fluopyram, protiokonazol | Ascra Xpro 260 EC |
Biksafen, protiokonazol, spiroksamina | Boogie Xpro 400 EC |
Biksafen, spiroksamina, trifloksystrobina | Cayunis |
Proquinazid, prochloraz, tebukonazol | Arbiter 520 EC, Vareon 520 EC, Wirtuoz 520 EC |
Proquinazid, protiokonazol, spiroksamina | Input Triple |
Artkuł „Zabieg T-1 w ochronie zbóż – zwalczanie chorób podstawy źdźbła” autorstwa dr Joanny Horoszkiewicz-Janki i prof. dr hab. Marka Korbasa z IOR – PIB w Poznaniu, który ukazała się w marcowym wydaniu Wiadomości Rolnicze Polska.