Wraz z nastaniem ciepłych pór roku pojawia się problem latających owadów, w tym much. Przenoszą szereg groźnych schorzeń (dezynteria, salmonelloza, kolibakterioza, bruceloza, gruźlica), pogarszają dobrostan i produkcyjność, przyczyniają się do występowania mastitis w stadach krów mlecznych.
Muchy to nie tylko choroby. Krowy nękane całymi dniami przez te owady żyją w dyskomforcie fizycznym i psychicznym, zarówno podczas przeżuwania, wypoczynku jak i podczas pobierania paszy. Wykazano, że wydajność mleczna takich krów znacznie spada. Muchy również pogarszają jakość pozyskiwanego mleka. Bakterie i wirusy przenoszone przez muchy przedostają się do mleka za pomocą aparatu udojowego i gum strzykowych. Wzmożona aktywność owadów krwiopijnych, może być przyczyną znacznych strat ekonomicznych spowodowanych spadkiem mleczności (nawet do 20%) lub zmniejszenia masy ciała w przypadku opasów (nawet do 6 kg/sztukę). Mleko produkowane przez krowy nękane przez muchy jest gorszej jakości higienicznej oraz zmniejsza się jego przydatność dla przetwórstwa. Udowodniono, że bydło przebywające w warunkach stresowych odkłada gorszej jakości mięso, ze względu na nieustanną produkcję hormonów stresu (ACTH, adrenalina itp.). innym, niepożądanym efektem nadmiernej obecności much jest pogorszenie zdolności rozrodczych u bydła.
Najprostszą metodą zwalczania much jest zapobieganie ich występowaniu, szczególnie przestrzeganie higieny w pomieszczeniach inwentarskich. Efektywne mikroorganizmy dodawane do paszy i wody ograniczają powstawanie w budynku inwentarskim uciążliwych gazów, wabiących muchy. Efektywnie zwalczają owady latające rozwieszane lepy, muchołapki lub lampy owadobójcze. Te ostatnie emitują światło o specyficznej długości fali, która jest atrakcyjna dla owadów. W lampach rażących owady porażane są przez prąd elektryczny, natomiast w urządzeniach z wkładem lepnym przyklejają się do nieschnącego kleju. Lampy owadobójcze najlepiej sprawdzają się w mniejszych pomieszczeniach. Aby urządzenia były skuteczne muszą być instalowane z dala od okien, w ciemnych miejscach, gdzie gromadzą się owady. W takim przypadku muchy reagują na światło. Dobrym miejscem do zawieszania lamo są też wąskie korytarze np. prowadzące do dojalni. Lampy owadobójcze powinny być instalowane na wysokości 2-3,5 m, im niżej tym lepiej, gdyż owady lubią przebywać na posadzce, gdzie znajdują źródło pożywienia. W handlu dostępna jest bogata oferta lamp owadobójczych, przystosowanych do stosowania zarówno w małych (20-45 m2) jak i większych pomieszczeniach (180-200 m2).
Szczególnie efektywne w zwalczaniu much są środki chemiczne. Bazują one na różnych substancja chemicznych i wykazują duża toksyczność. Mogą być oferowane w postaci emulsji wodnych, proszków, sprayów, tabletek, zawiesin, koncentratów, farb, granulatów lub lepów do zawieszania. Do najszybszych metod zwalczania much zalicza się oprysk. Stosowane w tym przypadku środki wymagają dużej ostrożności, nie tylko w stosunku do zwierząt, ale i obsługi. Na czas stosowania niektórych środków chemicznych, konieczne jest wyprowadzenie zwierząt poza oborę. Oprysk rozpoczyna się od futryn, okien i parapetów; tam przebywa najwięcej dorosłych owadów. Larwy z kolei rozwijają się w okolicach kanałów gnojowych, gdzie również należy spryskiwać wszystkie powierzchnie. Środki w postaci granulatów i proszków rozsypuje się na ogół na posadzce, ściółce lub rusztach.
Producent
|
Nazwa preparatu | Forma, działanie, stosowanie, wielkość opakowań |
Agro-Trade | Sofast | Granulat aplikowany w formie wilgotnej na tekturowe pasy lub wystawiany w pudełkach skropionych wodą lub mlekiem. Roztwór z 200 g preparatu zabezpiecza 100 m2 powierzchni Op. 200g i 1 kg |
Radical | Oddziałuje na larwy i dorosłe osobniki much, stosowany bezpośrednio na miejsca przebywania owadów. Op. 500 g i 3 kg | |
Asplant | Cimex-Out | Koncentrat do rozcieńczania wodą, zwalcza dorosłe owady. 1% roztwór do opryskiwania miejsc przebywania much. Efekt działania widoczny po 20-40 minutach. Op. 0,5 l. |
AC-OKS | Do spryskiwania i polewania powierzchni, gdzie przebywają larwy much (ściółka, pryzmy obornika).1 litr preparatu rozpuszczony w 10 litrach wody wystarcza na oprysk 200 m2 .Op. 0,5 i 1 l. | |
Bayer | QuickBayt® | Granulat do zwalczania dorosłych osobników. Można go wystawiać lub po rozpuszczeniu opryskiwać. Można stosować w obecności zwierząt.Op. 350 g i 2 kg. |
K-Othrine® 2,5 Flow | Koncentrat na bazie wody. 1% roztwór służy do oprysku miejsc gromadzenia się owadów, skuteczny przez 3 mies. Na 1 m2 zalecana ilość to 50 ml. Producent zaleca naprzemienne stosowanie wraz z QuickBayt®.Op. 30 ml i 1 l. | |
Bros | Bros Venit | Płyn do malowania ram okiennych, ścian, sufitów. Zwalcza dorosłe owady. Skuteczny po 15 min. Op. 100 ml i 400 ml. |
Bros Supercyp 6 WP | Proszek do rozpuszczania w wodzie, stosowany jako oprysk. Zwalcza dorosłe owady. Op. 25 g i 200 g. | |
Elanco | Agita 10WG | Granulat do sporządzania zawiesiny. Zwalcza dorosłe osobniki. Do stosowania co 6 tyg., nie można stosować na zwierzętach. Op. 100 i 400 g. |
Neporex 2 SG | Rozpuszczalne granulki do zwalcza larw. Do stosowania na ściółkę, odchody, gnojowicę.25 g preparatu zabezpiecza 1 m2. Wskazany do stosowania naprzemiennego z Agita 10 WG. Op. 1 kg i 5 kg. | |
Fregata S.A. | Sektonyl® Hydro | Proszek do sporządzania oprysku. Ma działanie pokarmowe i kontaktowe. Zwalcza dorosłe owady.Op/ 20 g i 50 g. |
Muchakron® Plus 10 WP | Proszek do likwidacji dorosłych much. Trutka pokarmowa. Zawiesina do oprysku, pasta do malowania. Op. 125 g. |
Zwalczając plagę much środkami chemicznymi trzeba pamiętać, że owady po pewnym czasie wykształcają odporność na stosowany preparat. Aby temu przeciwdziałać, należy
stosować insektycydy w sposób rotacyjny. I tak, po 1-2 krotnym zastosowaniu jednego preparatu trzeba zastosować inny, oparty na odmiennej substancji czynnej. Dobrze jest również stosować coraz to nowsze, oferowane na rynku środki. Walkę z mucha najlepiej rozpoczynać wczesną wiosną, w momencie ich pojawienia się.
Aby ułatwić hodowcom zwalczanie much i ograniczyć uodparnianie się owadów na preparaty, producenci zaczęli opracowywać kompleksowe programy ich zwalczania. Ogólną zasadą jest rotacyjne stosowanie preparatów niszczących owady dorosłe i łączne stosowanie preparatów przeciwko osobnikom dorosłym i larwom.
Zagrożenie zdrowia zwierząt i ludzi ze strony much, a także ponoszone wymierne straty ekonomiczne sprawiają, że ochrona zarówno bydła jak i trzody chlewnej przed muchami, powinna być dla każdego producenta mięsa lub mleka ważnym elementem bioasekuracji.
W tabeli przedstawiono dostępne w handlu, preparaty firm produkujących chemiczne środki do zwalczania larw i dorosłych owadów much (wg. APRA, 20,20, 2021)
prof. dr hab. inż. Tadeusz Barowicz