W dniu 19 lutego odbyła się w Warszawie konferencja „Zdrowie pszczół w Europie”, poświęcona właśnie identyfikacji i ograniczeniu negatywnych czynników wpływających na te zdrowie. Pszczoły to jedne z najważniejszych owadów dla każdej gospodarki. Tylko w Unii Europejskiej generują 15 mld Euro rocznie. Nie tylko produkują miód, ale przede wszystkim zapylają ok. 35% roślin wykorzystywanych do produkcji żywności (np. zboża, owoce, rzepak itp.). Jednak obecnie populacja pszczół zagrożona jest licznymi chorobami, co może mieć istotny wpływ dla polskiego rynku żywności.
Co więc zrobić, aby liczba pszczół się nie zmniejszała? Pszczoły mają podstawowe znaczenie dla stabilności ekosystemu produkcji roślinnej, bezpieczeństwa żywności oraz dobrobytu ludzi „Globalne statystyki pokazujące rolę pszczół dla środowiska naturalnego, czy gospodarki dobrze odzwierciedlają również warunki polskie. Jednak świadomość społeczeństwa w tym zakresie jest niewielka. Dotyczy to również rolników, dla których to kwestia niezwykle istotna, gdyż pszczoły zapylają rośliny. Dlatego też niezbędne jest stworzenie płaszczyzny do dobrej i opartej na otwartości współpracy między pszczelarzami i rolnikami, ukierunkowanej na zapewnienie bezpiecznych pożytków dla pszczół obfitujących w różnorodne i naturalne siedliska, a tym samym zwiększenia populacji pszczół w Polsce”, skomentował Prof. dr hab. Jerzy Wilde, Katedra Pszczelnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Punktem wyjścia do dyskusji o możliwych sposobach poprawy sytuacji było najnowsze wydanie Kompendium „Zdrowie pszczół w Europie – Fakty i liczby 2013”, przygotowane przez Instytut Badawczy OPERA. Opracowanie zawiera najbardziej aktualne dane, wyniki badań oraz teorie, które starają się wyjaśnić co wpływa na zdrowie pszczół i prawidłowe funkcjonowanie rodzin. Raport prezentuje także trendy dotyczące genezy i rozwoju populacji pszczelich w Europie, w tym podejmuje próbę wyjaśnienia przyczyn obecnego stanu, oraz zaleca dalsze działania w celu poprawy zdrowia pszczół, które mogą zostać zaprojektowane na decyzji politycznych.
Zebrane dane źródłowe przed analizą mogą sugerować, że pszczoły miodne są bliskie wymarcia. Nie jest to jednak prawda. Biorąc pod uwagę całkowitą liczbę rodzin pszczelich, w większości państw nie zaobserwowano takiego trendu w ujęciu rocznym. Nawet w przypadku spadku liczebności populacji w okresie zimowym, pszczelarze są w stanie odbudować straty. Oznacza to konieczność zaangażowania dodatkowych nakładów środków i pracy, co zmniejsza rentowność hodowli. Tylko w niektórych państwach zaobserwowano spadek liczby uli, przy czym często może być on wyjaśniony spadkiem liczby pszczelarzy.
Liczba pszczelarzy w Polsce wynosi około 50.000, z nieznacznie przekraczającym 1% udziałem zawodowych pszczelarzy. Krajowa produkcja miodu wynosi ok. 18-20,000 ton rocznie. Populacja pszczół jest stosunkowo stabilna i kształtuje się na poziomie nieznacznie przekraczającym 1 mln rodzin pszczelich. W 2012 roku w Inspekcji Weterynaryjnej zostało zarejestrowanych dokładnie 1.280.693, 2,6% więcej w porównaniu z rokiem poprzednim.
Sezonowe straty, w okresie zimowym, wynoszące w niektórych przypadkach nawet do 20%, zwykle zostają odbudowane dzięki wysiłkowi i konsekwentnemu działaniu pszczelarzy, racjonalnie rozmnażającym rodziny pszczele. Pozwala to na utrzymanie, jak wspomniano wcześniej, stabilnej liczby rodzin pszczelich.
Większość badaczy zgadza się z faktem, że straty nie są wynikiem oddziaływania tylko jednego czynnika, lecz skutkiem połączenia wielu negatywnych przyczyn. Tym niemniej, najczęściej wymienianym powodem wymierania pszczół jest pasożyt Varroa destructor, czyli pasożytnicze roztocze, które występują niemalże w każdej pasiece w Europie.
„Varroa jest największym zagrożeniem dla polskich pszczół. Wszystkie rodziny pszczele w Polsce są dotknięte tą chorobą, a nieskuteczne leczenie powoduje nadmierne rozmnażanie się pasożytów. Osłabione w ten sposób pszczoły, są dodatkowo podatne na wiele innych powiązanych czynników chorobotwórczych. Odbudowa strat w liczebności populacji to poważny wysiłek finansowy dla pszczelarzy, który może stanowić zagrożenie dla rentowności ich działalności. Ta sytuacja wymaga wspólnych działań i systematycznego wsparcie dla pszczelarzy. Biorąc pod uwagę, że kraje Unii Europejskiej są głównie importerami miodu, dzięki odpowiedniej polityce moglibyśmy stworzyć możliwości dla rozwoju naszej krajowej produkcji i sprzedaży na rynku wewnętrznym wspólnoty”, wyjaśnił dr. hab. Jerzy Wilde.
Warszawska konferencja „Zdrowie pszczół w Europie” została zorganizowana przez niezależny Instytut Badawczy OPERA oraz Katedrę Pszczelnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego pod przewodnictwem profesora dr hab. Jerzego Wilde. Wydarzenie to jest jedną z debat w ramach projektu „Zdrowie pszczół w Europie”, które odbywają się w pierwszej połowie br. w 8 europejskich stolicach w celu ożywienia dyskusji nt. Sposobów poprawy zdrowia pszczół i wzmocnienia ich populacji. Podstawowym celem projektu jest przedstawienie najnowszych wyników międzynarodowych badań zebranych w przygotowanym przez Instytut OPERA Kompendium, w tym płynących z nich wniosków i zaleceń dotyczących poprawy życia i zdrowia pszczół, skierowanym do osób kreujących międzynarodową politykę w tym zakresie, zarówno na szczeblu ogólnoeuropejskim jak i narodowym, a także wszelakich instytutów, organizacji, pszczelarzy, hodowców oraz rolników.
Dodatkowe informacje dotyczące Zdrowia pszczół w Europie dostępne są na stronie: http://www.operaresearch.eu
