Opady deszczu w okresie zbiorów, niemożliwość zebrania ziarna, jednym słowem przedłużające się żniwa sprawiają, że zboże porasta. Zjawisko porastania ziarna w kłosie połączone często z wyleganiem widzimy na wielu polach. Co z takim ziarnem?
Ziarna, które porosło nie sprzedamy do młynów. Nie nadaje się na cele konsumpcyjne. Z takiego ziarna nie udaje się mąka, kasza, płatki itd.
O jakości ziarna i jego przydatności na cele konsumpcyjne informuje liczba opadania wyrażona w sekundach. Jeśli np. w pszenicy konsumpcyjnej liczba opadania jest poniżej 150 s zostaniemy zawróceni z takim ziarnem.
Może się zdarzyć, że zewnętrznie nie ma jeszcze oznak porastania ziarna, natomiast liczba opadania, która określa aktywność enzymu alfa-amylazy wskazuje że wewnątrz ziarnika zachodzą już procesy kiełkowania (kiełkowanie utajone). Takim ziarnem młynarze nie są zainteresowani, ponieważ mąka z niego nie nadaje się do wypieku pieczywa, a dodatek ulepszaczy pieczywa nie rozwiązuje problemu.
Z porośniętego ziarna nie ma plonu. Rozpoczęcie kiełkowania ziarna w kłosie oznacza, że takie porośnięte ziarno traci zdolność kiełkowania i wigor, przez co nie nadaje się do siewu.
Co z porośniętym ziarnem?
Porośnięte ziarno możemy przeznaczyć na cele paszowe.
Porastanie nie ma wpływu na wartość energetyczną i żywieniową w skarmianiu bydła, świń, drobiu, ponieważ sam proces porastanie nie zmiana znacznie składu chemicznego ziarna. Natomiast zagrożeniem są mikotoksyny, czyli metabolity wtórne grzybów pleśniowych które szybko atakują w takich warunkach pogodowych. Powinniśmy zatem pamiętać od dodatkach do pasz wiążących metabolity wtórne oraz wcześniejszym dosuszeniu ziarna (ogranicza rozwój grzybów i tym samym mikotoksyn)
Jeśli uda się przeprowadzić zbiór to takie porośnięte ziarno prawdopodobnie będzie wymagać dosuszenia. Aby obniżyć wilgotność ziarna do 14-15 proc. przewietrzamy je naprzemiennie chłodnym i gorącym powietrzem. Jeśli długo (do momentu schłodzenia) ziarno pozostanie ogrzane zaobserwujemy nasilenie porastania.
Porośnięte ziarno po wysuszeniu i oczyszczeniu nadaje się do dłuższego przechowywania, ale najlepiej zużyć je w pierwszej kolejności.
Dlaczego ziarno porasta?
Głównym czynnikiem powodującym porastanie ziarna w kłosie są warunki pogodowe w okresie zbiorów, sprzyjające temu zjawisku, tzn. powracające opady deszczu blokujące żniwa w połączeniu z letnimi ciepłymi temperaturami. Wpływ na skłonność do porastania jest też cechą gatunkową i odmianową, związaną z budową kłosa.
Szybciej porasta ziarno nieoplewione (pszenica, żyto, pszenżyto) niż oplewione (owies, jęczmień). Łatwiej porastają zboża ozime niż jare. Pochylony, zbity kłos, o ściśle przylegających plewach, pokrytych woskowym nalotem gorzej chłonie wodę i tym samym ma mniejszą tendencję do porastania. Kłosy ze ściśle upakowanymi kłoskami dłużej utrzymują wodę i wolniej wysychają przez co mogą szybciej porastać.
