fbpx

Zboża jare: uprawa, siew, polecane odmiany, stanowisko i nawożenie

Zboża jare zajmują ważne miejsce w płodozmianie. Mają duże wymagania przedplonowe (okopowe, motylkowe pastewne, kukurydza), za wyjątkiem owsa. Jęczmień browarny można wysiać po pszenicy uprawianej po dobrym przedplonie. Złymi przedplonami dla jęczmienia browarnego są rośliny motylkowate, powodują wzrost zawartości białka w ziarnie. Owies najczęściej jest uprawiany po pszenżycie, na lepszych glebach po pszenicy, a na słabszych po życie.

Wiosenną uprawę roli pod jare trzeba rozpocząć, gdy tylko da się wjechać w pole z narzędziami uprawowymi. Glebę należy uprawiać płytko (do 5 cm), spulch­niając tylko wierzchnią warstwę. Dzięki temu nie przerywa się podsiąkania kapilarnego wody gruntowej do warstwy, w której zostanie umieszczone ziarno podczas siewu. Na glebach lżejszych i średnich można za jednym przejazdem doprawić rolę do siewu. Na glebach zwięźlejszych wskazane jest wcześ­niejsze użycie włóki lub ciężkich bron, a po 2–3 dniach agregatu uprawowego. Przy wysiewie pszenicy po poplonie ścierniskowym należy unikać wio­sennej orki. W przeciwnym razie traci się wilgoć odpowiadającą 30–40-milimetrowemu opadowi deszczu.

Baner Syngenta

Czytaj także: Termin siewu pszenicy jarej

Do siewu stosujemy zaprawiony kwalifikowany materiał siewny o wysokiej sile kiełkowania. Postęp biologiczny zapewnia wyższe plony, lepszą odporność odmian na patogeny, wyleganie, stresy środowiskowe. Uprawa odmian odporniejszych na choroby umożliwia rezygnację ze stosowania fungicydów lub retardantów, co zwiększa opłacalność produkcji. Postęp odmianowy poprawia wartość paszową, konsumpcyjną i przemysłową ziarna. Stąd przy wyborze odmian stawiamy na cel produkcji. Poziom i wierność plonowania odmian zależy od intensywności agrotechniki i rejonu uprawy. Wskazane są informacje podane przez COBORU i badania PDO.

Czytaj także: Jęczmień jary: termin siewu, uprawa, nawożenie

Przy przeciętnym poziomie agrotechniki wyższy plon ziarna od wzorca  (w latach 2017–2019) uzyskała odmiana Goplana, Gratka, Mandaryna, Merkawa, Alibi i Harenda. Odmiana Atrakcja, Goplana, Rusałka, Alibi i Frajda plonowały wyżej od wzorca na wysokim poziomie agrotechniki. Wśród odmian jęczmienia jarego browarnego odmiany Esma i RGT Planet plonowały powyżej wzorca na przeciętnym poziomie agrotechniki. W przypadku odmian jęczmienia pastewnego była to odmiana Avatar, Bente, Etoile, Feedway, Forman, Ismena, KWS Fantex, KWS Harris, KWS Olof, KWS Vermont, Mecenas, MHR Fajter, Pilote, Rubaszek, Runner. Wysoki poziom agrotechniki dobrze wykorzystały odmiany jęczmienia browarnego Esma, RGT Planet i odmiany jęczmienia pastewnego Avatar, Bente, Etoile, Feedway, Ismena, KWS Fantex, KWS Vermont, Lupus, Pilote, Polonia St., Runner. Przy przeciętnym i wysokim poziomie agrotechniki powyżej wzorca plonowały odmiany pszenżyta Hugo, Mamut, Odys, a przy wysokim dodatkowo odmiana Dublet. Uprawę owsa prowadzono na jednym poziomie intensywności. Odmiany owsa z łuską Figaro, Kozak, Pablo, Perun, Refleks wykazywały lepsze plonowanie od wzorca, a ziarno bez łuski odmiany Bingo, Lion, Pablo i Perun.

Pszenica jara

Zboża jare wdzięczne są za najwcześniejszy termin siewu. Wynika to z ich krótkiego okresu wegetacji i wrażliwości na nie­korzystne warunki pogodowe. Jęczmień jary pastewny najlepiej znosi opóźnienie siewu. Przy późnej wiośnie racjonalnym jest jego wysiew kosztem innych gatunków zbóż pastewnych. Opóźnienie siewu źle wpływa na jakość browarną ziarna, podwyższa zawartość białka w ziarnie, pogarszając parametry jakościowe słodu.

Owies ma duże zapotrzebowanie na wodę, zwłaszcza w okresie strzelenia w źdźbło – kłoszenie i wymaga jak najwcześniejszego siewu. Wymagania termiczne owsa są niewielkie. Nieszkodliwe są dla owsa wiosenne przymrozki, a niska temperatura po wzejściu roślin jest korzystna dla uzyskania wysokich plonów. Orientacyjnie można przyjąć, że zasiewy do 10 kwietnia są optymalne we wschodniej i północnej części kraju, a do końca marca w pozostałych rejonach.

Zboża jare narażone są w większym stopniu na stres wodny niż zboża ozime. Najbardziej odporny na suszę jest jęczmień, najmniej owies, wrażliwość pszenicy i pszenżyta jest pośrednia.

Tab. 1. Normy wysiewu owsa, pszenicy i jęczmienia jarego zależnie od jakości gleby, w kg ziarna/ha (górne granice przedziałów stosować przy słabszej zdolności kiełkowania <90%)

W tabeli 1. podano zalecane ilości wysiewu odmian poszczególnych gatunków zbóż dla optymalnego terminu siewu. W przypadku opóźnienia terminu siewu i po złych przedplonach (po zbożach – choroby podsuszkowe) normę wysiewu należy zwiększyć o 10%. Najbardziej odporny na choroby podsuszkowe jest owies, a najmniej pszenica. W dobrych stanowiskach, po roślinach motylkowych, zaleca się zmniejszenie ilości wysiewu. W słabszych warunkach glebowych powinno się siać zboża gęściej niż na lepszych glebach. W latach suchych zastosowanie gęstego siewu może być nieefektywne. W warunkach kwaśnego odczynu gleby występuje słabsze krzewienie roślin i mniejsza obsada kłosów na m2. Zaleca się większe ilości wysiewu. Gatunki takie jak jęczmień, pszenica bardziej reagują na kwaśny odczyn gleby i wymagają większej ilości wysiewu niż owies. Z kolei na glebach żyznych zalecany jest rzadszy wysiew, szczególnie w przypadku jęczmienia.

Rozstawa rzędów dla zbóż jarych wynosi 9–15 cm, głębokość siewu – 2–4 cm, a dla owsa 4–5 cm.

Zboża jare mają krótszy okres wegetacji od zbóż ozimych stąd są bardziej wrażliwe na suszę i niedobór składników. Najwyższe wymagania pokarmowe i glebowe ma pszenica, następnie pszenżyto i  jęczmień, a najmniejsze owies.

Tab. 2. Pobranie składników pokarmowych (kg) na 1 dt (100 kg) plonu, źródło: Badania IUNG–PIB w Puławach

Potrzeby pokarmowe roślin przedstawiono w tabeli 2. Składniki pokarmowe z nawozów są pobierane przy uregulowanym odczynie gleb. Jeśli nie zwapnowano gleby jesienią, a jest taka konieczność lub nie zastosowano jesiennego nawożenia fosforowo-potasowego, to należy to zrobić wiosną  przed siewem zbóż.

Zalecane dawki wapna dołączane są do wyników analizy chemicznej gleby i wynoszą od 6,0–3,0 t CaO/ha przy wapnowaniu koniecznym; 3,0–2,0 t CaO/ha przy wapnowaniu potrzebnym; 2,0–1,0 t CaO/ha przy wskazanym (przy czym wyższe dawki na glebach cięższych, a niższe na lekkich) oraz 1 t CaO/ha przy wapnowaniu ograniczonym, które stosuje się w zasadzie tylko na glebach ciężkich.

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.