Problemy ze szkodnikami magazynowymi podczas magazynowania i obróbki ziarna często prowadzą do nieodwracalnych i kłopotliwych strat. Działania sanitarne przeciwko szkodnikom magazynowym powinny być częścią kompleksowego programu zintegrowanego zarządzania szkodnikami. Magazyn World Grain” opublikował założenia specjalnego programu “Zarządzanie szkodnikami”, opracowanego przez dr Zia Siddiqi.”
Amerykański Departament Rolnictwa (USDA) szacuje, że gryzonie powodują szkody i zniszczenia wartości setek miliardów dolarów rocznie na całym świecie porównywalne do zagrożeń zdrowotnych, które wywoływane są przez bakterie E. coli, salmonellozy czy Hantawirus (gorączka krwotoczna).
Co sprawia, że przetwórstwo zbóż jest gałęzią tak podatna na ataki szkodników, zwłaszcza gryzoni i ptaków? Przede wszystkim ciepło i zapachy wydzielane przez maszyny do obróbki ziarna mogą przyciągać owady i gryzonie szukające pożywienia i schronienia. Częste dostawy do i z magazynów powodują, że drzwi i pomosty załadowcze są przez dłuższy czas otwarte, co znacznie ułatwia wejście” szkodnikom. Źródło świeżej żywności na podłogach magazynu i powierzchniach roboczych, żywność w pomieszczeniach socjalnych to bardzo atrakcyjny kąsek dla szkodników, które do obiektu mogą dostać się wieloma drogami. Duże magazyny, silosy i przetwórnie to miejsce wielu niezauważalnych potencjalnych zagrożeń ze strony szkodników.
Prawie niemożliwym jest utrzymanie tak dużych obiektów w absolutnej czystości. Można jednak skupić się na profilaktycznych działaniach sanitarnych, by wspomóc usuwania widocznych zanieczyszczeń oraz niewidocznego kurzu, brudu, resztek jedzenia, bakterii i innych mikroorganizmów, które przyciągają szkodniki i wpływają na skażenie produktów, nawołuje w swym programie dr Zia Siddiqi.
“Program Zintegrowanego Zarządzania Szkodnikami (Integrated Pest Management, IPM) to system przyjazny środowisku, który skupia się na działaniach prewencyjnych. Koncentruje się na działaniach sanitarnych w trzech najistotniejszych obszarach związanych ze szkodnikami, tj. pożywienie, woda i schronienie. Poza tym, czystość jest stosunkowo tania, dość łatwo można skoncentrować działania w kilku newralgicznych obszarach danego obiektu. IPM jest podejściem do zwalczania szkodników, które łączy w sobie wszystkie dostępne metody zapobiegania szkodników w danym środowisku. W programach IPM, pestycydy są stosowane tylko wtedy,gdy są niezbędne do osiągnięcia zadowalającego poziomu kontroli z możliwie najmniejszą szkodą dla ludzi, organizmów niebędących przedmiotem zwalczania i środowiska”, czytamy w programie.
Działania zgodnie z zleceniami programu powinny obejmować budynki zewnętrzne, pomieszczenia socjalne pracowników i powierzchnie magazynowe..
Budynek zewnętrzny
Otwarte drzwi, pęknięcia, zarysowania, a nawet niektóre typy krajobrazu mogą być swoistym zaproszeniem dla szkodników. Działania sanitarne dotyczą utrzymywania powierzchni dachów i rynien bez śmieci i liści, które gromadzą wilgoć i przyciągają szkodniki. Należy stosować ciśnieniowe mycie elewacji budynku oraz chodników, zwracając uwagę na usuwanie ptasich odchodów, gdzie mogą gromadzić się szkodliwe bakterie. Ważne jest też stosowanie odpowiednich środków ochrony osobistej oraz środków ostrożności przy usuwaniu tych zanieczyszczeń, a odpady należy przechowywać z dala od budynku. Regularne czyszczenie i wywożenie zanieczyszczeń może zapobiegać gromadzeniu się brudu i zapachów, które mogą przyciągać szkodniki. Wszelkie elementy architektury krajobrazu powinny być maksymalnie oddalone od fasady budynku, najlepiej na odległość dwóch metrów. Można też rozważyć zainstalowanie 30 centymetrowego pasa żwiru wokół budynku, co będzie zaporą zniechęcająca szkodniki do zbyt bliskiego podejścia do budynku.
Pomieszczenia socjalne
Żywność, brudne naczynia i resztki jedzenia przyciągają mrówki, muchy, karaluchy i inne szkodniki. Z tych pomieszczań owady bez problemu mogą przedostać się do wnętrza obiektów i zanieczyszczać przechowywane ziarno lub wyroby gotowe. Działania sanitarne polegają na codziennym opróżnianiu wszystkich koszy na śmieci. Należy dokładnie zamiatać i zmywać pokoje socjalne, dezynfekować blaty i inne powierzchnie, regularnie usuwać najdrobniejsze resztki jedzenia (pył może być źródłem pokarmu dla takich owadzich szkodników, jak karaluchy). Baczną uwagę przywiązuje się też do szkolenia pracowników w zakresie higieny oraz zachęca się ich do sprzątania po sobie w każdym momencie – szczególnie, jeśli chodzi o brudne naczynia lub pozostawioną żywność i opakowania po napojach.
Powierzchnie magazynowe
Inwazja szkodników w magazynach może pozostać niezauważona i szybko spowodować zakażenie, powstanie pleśni i zapachów, które obniżają jakość ziarna i mąki lub w ogóle wykluczają jego wykorzystanie. Obszary składowania produktów zbożowych są szczególnie podatne na inwazję chrząszczy i motyli. Zanim napełni się nowym ziarnem silosy, ciężarówki, windy i zsyp, należy dokładnie wymieść próżniowo resztki produktów i, jeżeli to możliwe, umyć zbiornik składowania. Jeżeli to możliwe, obszar w obrębie 10 metrów od zbiornika powinien być czysty i wolny od pozostałości. Podczas przechowywania ziarna, należy regularnie kontrolować, czy nie występują objawy zakażenia. Rozważyć też można zastosowanie odpowiednich feromonów (zapach) monitorujących wnętrze silosów i wnętrza magazynów. Każdy fragment magazynu powinien być utrzymywany w czystości. Puste kartony czy nieużywane maszyny czy urządzenia są doskonałym siedliskiem dla karaluchów i innych szkodników. Sprzęty do utrzymywania czystości, jak mopy, wiadra, szczotki oraz sprzęt do sprzątania powinny być trzymane na półkach ponad ziemią.
Duże obiekty i urządzenia oferują wiele kryjówek, w których chrząszcze, mole, karaluchy oraz gryzonie mogą pozostawać niezauważone przez kilka miesięcy. Straty w obniżeniu jakości ziarna i produktów gotowych mogą być jednak znacznie większe, niż wysiłek włożony w profilaktyczne działania higieniczno-sanitarne na obszarze całego obiektu oraz przez wszystkich pracowników bezpośrednio i pośrednio związanych z procesem produkcyjnym.
“
