Obie tytułowe choroby należą do najpowszechniej występujących na plantacjach ziemniaków, praktycznie do późnych faz wzrostu i rozwoju rośliny uprawnej. Stanowią też duże zagrożenie zarówno dla nadziemnych, jak i podziemnych części roślin, czego efektem jest znaczna redukcja plonu i drastyczne pogorszenie jego jakości, często eliminujące bulwy z obrotu. Na pojawienie się i nasilenie obu duży wpływ mają warunki pogodowe – odmienne dla poszczególnych czynników sprawczych. Kiedy te choroby występują, jak je rozpoznać, jak im zapobiegać, a także jak je eliminować?
Jak je rozpoznać?
Zaraza ziemniaka to jedna z najgroźniejszych chorób na plantacjach ziemniaków. Jej szkodliwość polega na tym, że patogen (Phytophthora infestans) niszczy części nadziemne roślin, co znacząco zmniejsza ich powierzchnię asymilacyjną, a w rezultacie przekłada się na obniżenie ilości i jakości zbieranego plonu.
Na liściach pojawiają się początkowo wodniste plamy, z czasem przybierające barwę oliwkową, a w kolejnych etapach chorobowo zmienione miejsca brązowieją, a nawet brunatnieją. Przebarwienia te mają nieregularny kształt i różną wielkość. Wystąpić mogą w różnych miejscach liścia (fot. 1), często jednak od jego wierzchołka czy brzegu obejmują kolejne fragmenty, wraz z nerwami, które charakterystycznie ciemnieją (fot. 2).
Do infekcji i ujawnienia się choroby dochodzi przy wysokiej wilgotności powietrza i temperaturze 12–25°C. W takich warunkach, w obrębie plamy, najczęściej na dolnej stronie liścia formuje się biały nalot patogena. Gdy po infekcji wilgotność otoczenia jest niska, wówczas zmiany chorobowe na roślinie mają charakter wysuszonych plam, brakuje też białego nalotu.
Podobne zmiany dotyczą także łodyg (fot. 3). Porażane bywają również bulwy (fot. 4), co jest efektem błędów w zwalczaniu zarazy na nadziemnych częściach ziemniaków.
Alternarioza to choroba bagatelizowana przez wielu plantatorów, która w ostatnich latach pojawia się coraz częściej na plantacjach ziemniaków. Choroba ta jest wszędobylska – występuje na wielu gatunkach roślin. Znaczenie alternariozy, powodowanej głównie przez Alternaria solani, zwiększa się w latach ciepłych, kiedy to po okresie deszczowym przychodzą ciepłe (19–23°C), suche i wietrzne dni. Główny rozwój alternariozy ziemniaka przypada w lipcu, sierpniu i wrześniu.
Objawia się ona licznymi, drobnymi, brunatnymi plamami o średnicy 1–5 mm (fot. 5) lub większymi, brunatno-czarnymi, o średnicy 10–20 mm (fot. 6).
Plamy początkowo są owalne a później, z powodu ograniczenia ich przez nerwy, stają się wieloboczne. Ponadto w miarę rozwoju procesu chorobowego pojawiają się koncentryczne pierścienie przypominające tarczę strzelniczą. Dookoła plam może być widoczna również chloroza. W miejscu przebarwień tkanki pękają i się wykruszają. Silnie porażone liście żółkną, zasychają i przedwcześnie zamierają. Niekiedy podobne plamy występują także na łodygach.
Alternarioza powoduje również pogorszenie jakości bulw ziemniaków. Na powierzchni porażonych powstają plamy – brunatnosine, owalne, wklęsłe (fot. 7), a porażony miąższ jest twardy, brunatny (fot. 8) i wyraźnie odgraniczony od zdrowej części bulwy.
Jak z nimi walczyć?
Decydujące znaczenie w ograniczeniu zarazy ziemniaka ma zapobieganie epidemii, czyli terminowe rozpoczęcie opryskiwania oraz prawidłowa kolejność zabiegów fungicydowych.
Na rynku znajduje się wiele produktów zarejestrowanych do zwalczania tej choroby, ale czołową pozycję pod względem skuteczności zajmuje Carial Flex, który:
- ma bardzo dobre działanie zapobiegawcze i lecznicze (wg Euroblight wysoka ocena za skuteczność działania 4,4);
- jest skuteczny przeciwko infekcjom pierwotnym i wtórnym;
- bardzo dobrze chroni liście i łodygi poprzez działanie powierzchniowe, translaminarne (wgłębne) i lokalnie układowe (systemicznie), dzięki dwóm składnikom aktywnym (250 g/kg mandipropamid, 180 g/kg cymoksanil);
- sprawdza się w strategii antyodpornościowej dzięki dwóm różnym mechanizmom działania substancji aktywnych;
- zwalcza wszystkie patotypy zarazy ziemniaka – nie stwierdzono jakichkolwiek odporności;
- szybko wnika do rośliny – skuteczny już 30 minut po zabiegu (opady deszczu po tym czasie nie zmniejszają skuteczności);
- jest łatwy w użyciu – niska dawka 0,6 kg/ha;
- ma krótką karencję – tylko 7 dni.
Carial Flex jest bardzo dobrym fungicydem na drugi zabieg po Ridomilu Gold MZ we wczesnej fazie wzrostu roślin oraz doskonały do przemiennego stosowania z innymi fungicydami przez cały sezon wegetacyjny ziemniaków.
Dwuskładnikowy Carial Star 500 SC (mandipropamid + difenokonazol) to fungicyd działający powierzchniowo, wgłębnie i układowo, wykazujący bardzo wysoką skuteczność przeciwko zarazie ziemniaka i jednocześnie wysoką skuteczność w zwalczaniu alternariozy ziemniaka powodowanej zarówno przez Alternaria alternata, jak i A. solani. Jest:
- łatwy w użyciu – niska dawka 0,6 l/ha;
- ma krótką karencję – tylko 3 dni;
- sprawdza się w strategii antyodpornościowej dzięki różnym mechanizmom działania substancji aktywnych.
Autor: dr hab. Katarzyna Rębarz
Syngenta Polska Sp. z o.o.
