Zaprawianie bulw jest pierwszym zabiegiem ochrony, który można przeprowadzić w momencie zakładania plantacji.
Pokrywanie bulw środkiem ochronnym może odbywać się krótko przed sadzeniem, aplikując nad stołem rolkowym (przygotowanie sadzeniaków) lub w trakcie sadzenia przy użyciu urządzeń zaprawiających. Rynek zapraw nasiennych jest prężnie rozwijającą się gałęzią w dziale środków ochrony roślin. Przewiduje się dalszy rozwój zapraw fungicydowych i insektycydowych oraz biologicznych (umieszczanie na materiale nasiennym mikroorganizmów zwalczających patogeny ziemniaka). Największe zużycie zapraw obserwuje się w zbożach oraz rzepaku, burakach i ziemniakach. Tendencje obserwowane w Polsce są zgodne ze światowymi – zaprawy grzybobójcze lub owadobójcze postrzegane są, jako skuteczny, bardziej chroniący środowisko sposób ochrony rośliny (ze względu na małą ilość substancji aktywnej lub cieczy roboczej wprowadzanej w przeliczeniu na 1 ha).
Choroby i szkodniki ziemniaka bardzo często są przyczyną niskiej: jakości i ekonomicznej opłacalności produkcji ziemniaka. W czasie wschodów ziemniak jest narażony na atak różnych agrofagów: rizoktonioza, szkodniki (drutowce i pędraki) oraz zimujące liczne chrząszcze stonki zasiedlające młode rośliny. Na roślinach ziemniaka rizoktonioza występuje w 4 formach, jako: zgnilizna kiełków, próchnienie podstawy łodyg i ospowatość bulw, czasami łącznie z dry core. Każda z form rizoktoniozy występuje w innym terminie i na innym organie rośliny. Jedną z najbardziej szkodliwych postaci tej choroby jest wiosenna zgnilizna kiełków. Proces chorobowy zaczyna się w wierzchołkowej części kiełka. Grzybnia pochodząca z gleby lub sadzeniaka szybko rozwija się w młodych podatnych kiełkach w czasie zimnej wiosny. Obumieranie kiełków występuje przed wschodami roślin ziemniaka. Zbyt głębokie sadzenie ziemniaków może prowadzić zazwyczaj do nasilenia procesów chorobowych: nierównomiernych wschodów, opóźnień w rozwoju roślin, a także obecności na plantacji roślin jednopędowych – co występuje w przypadku, gdy pozostałe kiełki zostaną zniszczone. Roślina broni się wytwarzając kiełki wtórne (reakcja rośliny na zniszczenie pierwszych kiełków). Jednak są one słabsze i dają w rezultacie słabe rośliny i dużo niższy, zdrobniały i zdeformowany plon. Bardzo szkodliwym zjawiskiem w niektórych sezonach jest występowanie po zbiorach dry core (suchy czop) który obniża wartość i jakość bulw przeznaczonych do konfekcji. Występowanie ospowatości i suchych czopów jest dużym defektem w przypadku bulw do konfekcji, ponieważ podczas mycia i szczotkowania nie można się tych wad pozbyć. Do walki z rizoktoniozą można wykorzystać wiele zapraw które różnią się techniką stosowania.
Bardzo ważne jest kontrolowanie nowo zakładanych plantacji ziemniaka (po byłych ugorach, wieloletnich uprawach motylkowych i monokulturach) na obecność larw sprężyków (drutowców) i pędraków. Przed uprawą ziemniaka trzeba wykonać analizę gleby na obecność larw – przyjmując próg szkodliwości dla drutowców 11 larw/m2 powierzchni pola oraz pędraków 4 szt./m2. W bulwach ziemniaków obserwuje się żerowanie larw i nieregularne kanały wewnętrzne zanieczyszczone odchodami. Produkt taki jest dyskwalifikowany pod względem jakości, jeśli ziemniaki są przeznaczone do przetwórstwa (frytki i czipsy) oraz nisko oceniany przy ziemniakach jadalnych (głębokie kanały i liczne otwory).
W okresie wczesno-wiosennym i letnim do strat przyczynia się także żerowanie stonki ziemniaczanej. W latach masowego występowania może dochodzić do tzw. gołożerów, czyli całkowitego zniszczenia liści. Straty plonu spowodowane gołożerami dochodzą skrajnie do 40 %. W optymalnych warunkach występowania stonki zniszczenie już 15 % powierzchni liści powoduje obniżenie plonu o ok. 70 q/ha. Przy zastosowaniu zaprawy łączonej (insektycydowo-fungicydowej) Prestige Forte 370 FS rolnik nie musi obserwować roślin i obecności na nich chrząszczy składających jaja. Pomijane są także przynajmniej 2 zabiegi nalistne. Zaprawa (imidachloprid) chroni rośliny od wschodów, chrząszcze zimowe eliminowane są już w trakcie pierwszych żerowań na liściach. Zaprawianie sadzeniaków zaprawą Prestige 370 FS (w dawce 60 ml na 100 kg bulw) pozwala rolnikom uniezależnić się od warunków pogodowych, częstym kontrolowaniu plantacji na obecność mszyc oraz bardzo wcześnie zabezpiecza plantację.
Technika wykonania zaprawiania
Technologia zaprawiania bulw obejmuje zaprawianie „na mokro” przy użyciu zaprawiarek montowanych na sadzarce. Środki Monceren 250 FS i Prestige Forte 370 FS aplikuje się w trakcie sadzenia w koszu zasypowym sadzarki w miejscu podbierania bulw przez przenośnik czerpakowo-taśmowy lub w trakcie opadania bulw do gleby. Zależy to od umiejscowienia dyszy opryskowej z skierowanym strumieniem cieczy roboczej pod odpowiednim ciśnieniem.
W przypadku uniwersalnych zaprawiarek, bulwy opryskuje się w pobliżu przenośnika czerpakowego lub w dolnej części sadzarki, w miejscu opadania sadzeniaka.
W profesjonalnych sadzarkach produkowanych seryjnie GRIMME, Midema, Structural itp., z reguły oprysk dokonuje się przed wpadnięciem sadzeniaka do gleby, strumieniem 2 przeciwległych dysz opryskowych, tak, aby powierzchnia pokrycia sadzeniaka była jak najdokładniejsza.
W przypadku zaprawiania bulw na stołach rolkowych (środki Moncut 460 SC i Major 460 SC), istnieje możliwość dokładnego pokrycia sadzeniaków na stole selekcyjnym, ponieważ obrót rolek, po których przesuwają się sadzeniaki powoduje też obrót bulw. Skuteczność pokrycia jest wtedy najwyższa. Dysza opryskowa zamontowana jest nad stołem rolkowym, na wysokości najlepiej ok 70-100 cm nad przesuwającymi się sadzeniakami (bulwy nie powinny posiadać kiełków, najlepiej jak są tylko „pobudzone”), w tzw komorze opryskowej lub fartuchu z tworzywa tak, aby nie było zwiewania cieczy roboczej poza miejsce oprysku. Technologia ta jest podobna do profesjonalnego zaprawiania systemami Mafex, Mantis, który powoduje zamgławianie i niską objętość kropli i zużycia cieczy roboczej.
W przypadku zapraw zawierających azoksystrobinę (Amistar 250 SC i pochodne) technika wymaga naniesienia zaprawy w postaci oprysku pasowego gleby. Nie powinno się opryskiwać samych bulw (aby nie opóźniać wschodów).
Zaprawy do ziemniaków 2015
Nazwa handlowa |
Substancja czynna |
Dawka |
Ilość wody |
Stosowanie |
Monceren 12,5 DS |
pencykuron |
200g / 100 kg bulw |
– |
Na sucho metodą pudrowania |
Monceren 250 FS |
pencykuron |
60 ml / 100 kg bulw |
1 l |
Na mokro za pomocą urządzeń przystosowanych do nanoszenia zapraw na bulwy na taśmociągu lub montowanych na sadzarce |
Pencykur 250 FS |
pencykuron |
60 ml / 100 kg bulw |
1 l |
|
Prestige Forte 370 FS* |
pencykuron + imidachlopryd |
60 ml / 100 kg bulw |
2 l |
Na mokro za pomocą urządzeń montowanych na sadzarce |
Major 460 SC |
flutolanil |
200 ml / 1000 kg bulw |
2 l |
Na stole rolkowym, system Mafex i Mantis |
Moncut 460 SC |
flutolanil |
200 ml / 1000 kg bulw |
2 l |
Na stole rolkowym, system Mafex i Mantis Nie zaprawiać podkiełkownych |
Amistar 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
Oprysk pasowy gleby w trakcie sadzenia, nie opryskiwać bulw |
Arastar 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Atol 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Atos 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Mirador 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Sammisto 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Strobi 250 SC |
azoksystrobina |
2,0 – 3,0 l / ha |
100 – 200 l |
|
Vitavax 2000 |
karboksyna + tiuram |
200 -300 ml / 100 kg bulw |
0,8 l |
w trakcie sadzenia zaprawiarką, na mokro |
* – zaprawa insektycydowo-fungicydowa w ochronie bulw i roślin przed szkodnikami (drutowce, pędraki, stonka, mszyce) i grzybem (R. solani)
dr inż. Tomasz Erlichowski
IHAR-PIB, Zakład Nas. i Ochrony Ziemniaka, Bonin k/Koszalina