fbpx

Wyrównanie wschodów zbóż jarych

O wyrównanych wschodach zbóż jarych decyduje przede wszystkim jakość materiału siewnego, przygotowanie pola, termin, gęstość i głębokość siewu, dostępność wody oraz składników pokarmowych.

Zboża jare należą do roślin dnia długiego i roślin wczesnego siewu. Kiełkują już w temperaturze kilku stopni powyżej zera (2-5oC) i po wschodach znoszą przymrozki nawet do -6, a niektóre nawet i -8oC. Wszystkie gatunki zbóż jarych: pszenica, pszenżyto, owies czy jęczmień wdzięczne są za najwcześniejszy siew, kiedy wody w glebie jest pod dostatkiem, odpłacając się na ogół wyrównanymi wschodami oraz dobrymi plonami ziarna.

Baner Syngenta

Przedsiewna uprawa pola pod zboża
Uprawa wiosenna powinna umożliwić uzyskanie sprawnej i nieprzesuszonej roli, gdyż taki stan gleby umożliwi uzyskanie szybkich i wyrównanych wschodów zbóż. Czas, po zimie, na przygotowanie pola pod uprawy zbóż jarych jest zazwyczaj krótki. Dlatego z uprawami wiosennymi wchodzimy najwcześniej jak to możliwe, kiedy tylko po stopnieniu śniegu gleba lekko obeschnie. Uprawę wiosenną rozpoczyna się na ogół od bronowania czy włókowania. Zabieg ten zmniejsza parowanie wody i przyspiesza ogrzewanie się gleby. Następnie dobrze jest zastosować zestaw uprawowy złożony z kultywatora o wąskich łapach i wału strunowego lub brony i wału strunowego. Umieszczenie nasion na pożądanej, jednakowej głębokości (3-4 cm) oraz odpowiednie rozmieszczenie nasion, czyli gęstość wysiewu stwarzają warunki dla uzyskania wyrównanych wschodów. A wyrównane wschody roślin są najlepszą konkurencją w stosunku do chwastów. Ponadto równomierne i dobre wschody roślin sprawiają, iż rośliny są w podobnych fazach rozwojowych, co pozwala w optymalnych terminach zastosować mechaniczne zabiegi pielęgnacyjne – bronowanie, którego skuteczność, jest chodzi o niszczenie chwastów w stadium siewek jest bardzo duża.
Do najczęstszych błędów w uprawie roli pod zboża jare należą: zbyt wczesne rozpoczęcie prac przy nadmiernym uwilgotnieniu gleby lub zbyt późne, gdy gleba już za bardzo przeschła, za głębokie wiosenne spulchnienie gleby, stosowanie nieodpowiednich narzędzi do rodzaju gleby, oraz nadmierne ugniatanie gleby maszynami rolniczymi wskutek wielokrotnych przejazdów.

Materiał siewny – gęstość siewu
Ziarno zbóż przeznaczone do siewu powinno być jak najlepszej jakości – zaprawione, gdyż tylko taki materiał siewny gwarantuje dobre i wyrównane wschody roślin, jak również w końcowym efekcie dobry plon ziarna. Najlepiej gdyby to był kwalifikowany materiał siewny o sprawdzonej i wysokiej sile kiełkowania i odpowiedniej masie nasion. Należy dodać, iż za zakup kwalifikowanego materiału siewnego częściowo dostaniemy zwrot poniesionych kosztów, po dokonaniu formalności, dopłatę z Agencji Rynku Rolnego. Ważne, aby przy zakupie materiału siewnego dokonać właściwego doboru i kupna odpowiedniej odmiany.
O wschodach i wysokości plonu zbóż w dużym stopniu decyduje również norma wysiewu czyli gęstość wysiewu. Optymalna norma wysiewu gwarantuje uzyskanie równomiernych wschodów i najwyższego plonu ziarna. Z uproszczeniem można przyjąć, że w terminie optymalnym i po dobrych przedplonach zaleca się wysiewać ilości nasion podane w tabeli 1.

Tabela 1. Normy wysiewu zbóż jarych

Gatunek zboża

Liczba ziaren na m2

kg/ha

Pszenica jara

450-500

200-220

Pszenżyto jare

450-550

200-250

Jęczmień jary

340-400

120-160

Owies

550-650

170-200

Wszystkie gatunki zbóż jarych są wrażliwe na opóźnienie w terminie siewu, najbardziej pszenżyto a najmniej jęczmień, reagując znacznym spadkiem plonu. Dlatego powinny być wysiane jak najwcześniej, kiedy tylko można wejść w pole, zazwyczaj jest to III dekada marca i I dekada kwietnia, kiedy gleba jest jeszcze dostatecznie wilgotna. Wczesny siew to wydłużenie okresu ukorzenienia i rozkrzewienia się roślin, co w znacznym stopniu decyduje o odporności na suszę i wysokości plonowania roślin.

Wiosenne nawożenie
Zboża jare w zależności od gatunku mają nieco zróżnicowane wymagania pokarmowe i glebowe, pszenica najwyższe, następnie jęczmień, pszenżyto a owies najmniejsze. Pomimo postępu w hodowli, a także w agrotechnice nawożenie jest nadal najistotniejszym czynnikiem plonotwórczym i przyjmuje się, że w 40% decyduje o plonie roślin. Prawidłowe nawożenie zbóż jarych gwarantuje dobrą dla roślin dostępność wszystkich składników pokarmowych już w czasie wschodów i krzewienia się roślin, co sprawia iż rozwijający się system korzeniowy jest sprawniejszy, a to pozwala lepiej znieść stresowe warunki, szczególnie suszy. Wiosenne nawożenie zbóż jarych to przede wszystkich nawożenie azotem, magnezem i mikroelementami. Ale jeśli nie zwapnowano gleby jesienią, a jest taka konieczność oraz nie zastosowano jesiennego nawożenia fosforowo-potasowego, to należy to zrobić wiosną – przed siewem zbóż.

Składniki pokarmowe z nawozów mogą być przez rośliny dobrze wykorzystywane i pobierane tylko przy uregulowanym odczynie gleb. Wapnowanie pola przeznaczonego pod siew zbóż jarych, jeśli jest taka konieczność i potrzeba, ze względu na zbyt niskie pH gleby, powinno być przeprowadzone latem lub jesienią, najlepiej pod uprawki pożniwne. Lecz jeśli z różnych względów, nie zrobiono tego to wapnowanie pola powinno być wykonane wczesną wiosną. Za optymalną dawkę wapna uznaje się taką, która umożliwia doprowadzenie pH gleby do dolnej granicy jego optymalnego przedziału. Wielkość dawki wapna zależy od pH i kategorii agronomicznej (zwięzłości) gleby. Zalecane dawki wapna dołączane są do wyników analizy chemicznej gleby i wynoszą od 6,0-3,0 t CaO/ha przy wapnowaniu koniecznym, 3,0 -2,0 t CaO/ha wapnowaniu potrzebnym, 2,0-1,0 t CaO/ha przy wskazanym (przy czym wyższe dawki na glebach cięższych a niższe na lekkich) oraz 1 t CaO/ha przy wapnowaniu ograniczonym, które stosuje się w zasadzie tylko na glebach ciężkich. Do wapnowania stosuje się najczęściej tlenek wapnia (CaO) lub węglan wapnia (CaCO3). Jeśli wapnowanie gleby przeprowadza się wczesną wiosną to przy wysiewie wapna tlenkowego, należy robić to przy słonecznej i suchej glebie, żeby nie dochodziło do lasowania i zbrylenia wapnia a po wysianiu CaO należy go natychmiast dokładnie wymieszać z glebą. Z kolei wapno węglanowe wysiane na mokrą glebę musi pozostać dłuższy czas bez przykrycia, gdyż jakikolwiek zabieg uprawowy grozi zniszczeniem struktury gleby. Nie wolno wysiewać wapna łącznie lub zaraz po oborniku, gnojowicy czy wraz z nawozami fosforowymi. W pierwszym przypadku ze względu na duże straty azotu, a w drugim ze względu na uwstecznienie w tych warunkach fosforu, który staje się wówczas dla roślin niedostępny.

Wielkość dawek nawozów fosforowo-potasowych zależy od zasobności gleb w przyswajalne formy tych makroelementów oraz od pobrania tych składników z przewidywanym plonem roślin. Wyliczoną dawkę PK podaje się z reguły w całości w jednej dawce, doglebowo, na ogół jesienią pod orkę zimową lub wiosną przed wysiewem zbóż. Przy stosowaniu nawozów wieloskładnikowych pamiętajmy, iż podstawowym kryterium jest ustalenie dawki fosforu, jako najdroższego składnika, jak również o dobrym wymieszaniu nawozów wieloskładnikowych z glebą na głębokość 10-20 cm, najlepiej zabieg ten wykonać na 10-14 dni przed siewem zbóż.

Zboża z plonem 1 t ziarna pobierają od 24-30 kg azotu na hektar. Przy przewidywanych plonach 5 t ziarna z ha wynosi to od 120-150 N/ha. Po odliczeniu azotu glebowego, azotu z przedplonów, średnio wychodzi od 80-110 kg N/ha. Całkowita dawka N powinna być dzielona i w zależności od gatunku, stosowana w 2-3 terminach, 40-60% przed siewem zbóż jarych, a pozostałe 40-60% późniejszych terminach. Najbardziej efektywne jest stosowanie dwóch dawek doglebowych a resztę dawki w formie dokarmiania dolistnego wraz z opryskami na choroby i szkodniki. Wówczas podaje się na ogół azot w formie mocznika często w połączeniu z siarczanem magnezu i mikroelementami. Dokarmianie dolistne tymi składnikami pokarmowymi jest szczególnie ważne przy oczekiwanych dużych plonach roślin i pH gleby powyżej 6,5, kiedy to większość mikroelementów dla roślin jest słabo lub niedostępna.

Zwalczanie chwastów w początkowym okresie wzrostu roślin
Zwalczanie chwastów w uprawach zbóż jarych jest znacznie łatwiejsze i na ogół tańsze niż w zbożach ozimych. Skład botaniczny zachwaszczenia chwastami dwuliściennymi zbóż jarych jest bardzo zbliżony do gatunków występujących w zbożach ozimych z tą różnicą, że nie ma zimujących form chwastów. Dlatego walka z nimi jest znacznie łatwiejsza, zwłaszcza kiedy prawidłowo jest przeprowadzona. Zboża jare przy korzystnych warunkach wzrostu rozwijają się bardzo szybko i mają dobre działanie powstrzymujące rozwój chwastów. Przy niskim zachwaszczeniu wyjściowym, w razie potrzeby można zwalczać chwasty po wschodach. W pierwszej kolejności wykonujemy mechaniczne ich niszczenie, zaraz po wschodach roślin, poprzez bronowanie upraw, wówczas większość chwastów w fazie siewek jest niszczona. Jeśli to nie wystarcza to w kolejnym etapie, po osiągnięciu progu ich szkodliwości, przystępujemy do chemicznego ich zwalczania. Terminy wykonywania zabiegów wszystkimi dostępnymi herbicydami są bardzo zbliżone, rozpoczyna się je od fazy 2 liścia do początku krzewienia, czyli w fazie 3-4 liści. Ważne jest, żeby zabiegi odchwaszczenia upraw zbóż przeprowadzić w fazach największej wrażliwości chwastów, gdyż jest to tańsze i do ich zniszczenia wystarczą tańsze herbicydy, podawane w niższych dawkach.

Jeśli nie dokonamy zniszczenia chwastów w optymalnym terminie i chwasty osiągną już fazę 6 i więcej liści, należy stosować środki bardziej skuteczne oraz wyższe dawki herbicydu, w zależności od składu botanicznego chwastów, z listy zalecanych przez IOR w Poznaniu. Do drogich zabiegów należy zwalczanie tzw. przegapionych” późnych faz przytuli czepnej. Można ją jednak i wtedy zniszczyć tylko przy znacznie wyższych nakładach np. przy zastosowaniu Starane 250 EC, a do jednych z najdroższych należy zwalczanie owsa głuchego. Niekiedy, zniszczenie wielogatunkowych wyrośniętych chwastów wymaga stosowania mieszanin herbicydów. Zakres herbicydów jakimi dysponują rolnicy do odchwaszczania zbóż jest bardzo duży a stosując je zgodnie zaleceniami IOR w Poznaniu z pewnością można się ich pozbyć.

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.