Orka zimowa wykonywana jest późną jesienią. Zwykle od drugiej połowy października do końca listopada, a niekiedy także w grudniu. Wyjaśniamy, jakie są zalety i wady orki zimowej, kiedy ją wykonać.
Jest to orka głęboka na 25-30 cm, niekiedy nawet do 35 cm. Należy jednak wówczas przestrzec przed możliwością wydobywania jałowej, bez strukturalnej warstwy gleby, zwanej martwicą.
Zobacz także: Talerzówka jest eko, więc do niej dopłacą. Sprawdzamy więc rynek i ceny bron talerzowych
Głębokość orki zależna jest głównie od warunków glebowych (zwięzłości i wilgotności gleby) i przewidywanej uprawy roślin, a ściślej głębokości rozrostu ich systemu korzeniowego.
Cel i zalety orki zimowej
- głębokie spulchnienie roli, a niekiedy także likwidacja podeszwy płużnej,
- zwiększenie pojemności sorpcyjnej i wodnej gleby,
- wydobycie z głębszych warstw i w miarę równomierne rozmieszczenie w profilu glebowym, najdrobniejszej frakcji mineralnej – pylastej i ilastej,
- wydobycie z głębszych warstw gleby wypłukanych i niedostępnych dla wielu roślin, zwłaszcza zbożowych, składników pokarmowych. Dotyczy to zwłaszcza N, K, Mg, S i Ca oraz niektórych mikroelementów, głównie B i Mo.
- zniszczenie lub ograniczenie rozwoju patogenów chorób i szkodników (w tym gryzoni) oraz głębokie przyoranie nasion chwastów i rozłogów perzu, co uniemożliwia lub utrudnia ich wschody,
- głębsze przyoranie i równomierne rozmieszczenie w profilu glebowym nawozów naturalnych (obornika) i organicznych (np. zielonych oraz resztek pożniwnych) i niektórych mineralnych (głównie Ca, P i K),
- przyśpieszenie i ułatwienie wykonania uprawek wiosennych.
Orka zimowa ma też szereg wad
Traktowana jest jako najbardziej energo- i pracochłonna uprawa. Sprzyja także erozji wodnej i wietrznej, przyspiesza mineralizację materii organicznej oraz w pewnym stopniu ogranicza aktywność biologiczną gleb, głównie rozwój dżdżownic.
Stąd nie zawsze jest polecana, zwłaszcza pod płycej korzeniące się rośliny, w tym podstawowe zboża. Niemniej przynajmniej raz na 4-5 lat powinna być wykonywana, zwłaszcza pod głębiej korzeniące się okopowe korzeniowe.
Także w celu eliminacji chorób i szkodników oraz wniesienia w głębsze warstwy gleby nawozów naturalnych, organicznych i wapniowych.
Wszystko to z korzyścią dla poprawy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych całej warstwy profilu glebowego, a w następstwie lepszego rozwoju systemu korzeniowego roślin i uzyskania większych plonów.
Kiedy wskazana jest głęboka orka
Zwykle na większą głębokość orze się pod rośliny głębiej korzeniące się, a więc okopowe korzeniowe (burak, marchew i inne warzywa), rzepak oraz bobowate grubonasienne (strączkowe). Nieco płycej natomiast pod ziemniaki, a zwłaszcza zboża.
Głębsza orka wskazana jest też do likwidacji zbitej podornej warstwy gleby, tzw. podeszwy płużnej, choć w tym przypadku pług można zastąpić głęboszem.
Wyjątkiem są bardzo lekkie gleby, gdzie tego typu nieprzepuszczalne, głębiej zalegające podłoże, może być tolerowane, gdyż zapobiega stratom wody i wymywaniu składników pokarmowych.
Orkę przedzimową najlepiej przeprowadzić pługiem bez zagonowym (obracalnym), by ograniczyć jałowy przebieg i zużycie paliwa oraz skrócić czas na jej wykonanie, a także zmniejszyć ugniatanie uwroci.
Wadą jest wysoka cena i masa tego rodzaju pługa, stąd można go polecać jedynie w większych gospodarstwach.
Czy wyorane skiby powinny być wysztorcowane?
Podczas wykonywania orki zimowej zaleca się, by pozostawić rolę przed zimą w ostrej, wysztorcowanej skibie. Dzięki temu lepiej zatrzymywany jest śnieg i woda z opadów i topniejącego śniegu.
Poza tym mroźne zimowe powietrze penetruje wówczas łatwiej głębszą warstwę wyoranych skib i podłoże, wywierając dobroczynny wpływ na strukturę gleby.
Dobre wyskibienie roli umożliwia właściwy stosunek głębokości do szerokości prowadzonej orki, przeciętnie 1:1,3. Tak więc wykonując orkę na głębokość 30 cm, szerokość odkładanej skiby powinna wynosić 38-40 cm.
Jednak niektórzy praktycy twierdzą, iż przy wysztorcowanej skibie, gleba wiosną nierównomiernie obsycha oraz traci więcej wody. Efektem tego są nierównomierne wschody, czego przykładem może być pojawianie się siewek buraków cukrowych
Ze względu na ich punktowy siew, rola po orce powinna być wyrównana, co ułatwia wiosną równomierne jej obsychanie oraz skutkuje równomiernymi wschodami. By to osiągnąć niektórzy rolnicy wyrównują rolę w trakcie orki zimowej broną lub po jej wykonaniu odpowiednim agregatem.
Badania prowadzone z tego zakresu dają niejednoznaczne wyniki, zależne w dużym stopniu od rodzaju gleby i przebiegu pogody w okresie wiosennym, zwłaszcza opadów.