Publikujemy najczęściej zadawane pytania w sprawie wyborów do izb rolniczych, zaplanowanych na dzień 28 lipca 2019 r.
1. Czy podatnik podatku rolnego, który jest właścicielem gruntów rolnych o powierzchni nieprzekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy może głosować w wyborach do izb rolniczych albo kandydować w takich wyborach?
Nie, taki podatnik nie jest członkiem samorządu rolniczego w rozumieniu ustawy o izbach rolniczych. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o izbach rolniczych, członkami samorządu rolniczego z mocy prawa są:
1.osoby fizyczne i prawne, będące podatnikami podatku rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym;
2.osoby fizyczne i prawne, będące podatnikami podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób 3.fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych;
członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadający w tych spółdzielniach wkłady gruntowe.
Definicję podatnika podatku rolnego zawiera art. 17a ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z tym przepisem, ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podatniku podatku rolnego, należy przez to rozumieć właściciela, posiadacza samoistnego, użytkownika wieczystego lub posiadacza gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy.
Gospodarstwem rolnym, stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym, jest zaś obszar gruntów, o których mowa w art. 1 (czyli grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza), o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.
Zatem tylko taki podatnik podatku rolnego, który posiada grunty rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy jest członkiem izby rolniczej, i tylko takiemu podatnikowi przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze.
Stanowisko takie przedstawił Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w piśmie z dnia 18 kwietnia 2019 r. znak SSO.dws.024.2.2019, dostępnym pod adresem: http://www.krir.pl/files/wybory_do_IR_2019/oficjalne_pismo_MRirW_ws_spisu_uprawnionych.pdf
2. Czy poszczególne izby rolnicze mogą dokonywać zmian we wzorach dokumentów wyborczych, stanowiących załączniki do uchwały nr 1/2019 Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 25 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania wyborów do walnych zgromadzeń izb rolniczych?
Izby rolnicze mogą dokonywać drobnych, porządkowych, doprecyzujących i redakcyjnych zmian we wzorach dokumentów, stanowiących załączniki do uchwały nr 1/2019. Zmiany te nie mogą jednak powodować zmiany istoty samego dokumentu.
3. Jeżeli osoba jest podatnikiem podatku rolnego w gminie X (posiada użytki rolne powyżej 1 ha fizycznego lub przeliczeniowego), ale posiada miejsce zamieszkania poza gminą X, to w której gminie winna zostać ujęta na liście osób uprawnionych do głosowania?
Zgodnie z § 9 ust. 1 uchwały nr 1/2019 Krajowej Rady Izb Rolniczych z dnia 25 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania wyborów do walnych zgromadzeń izb rolniczych, spis członków izby rolniczej uprawnionych do udziału w głosowaniu w wyborach w okręgu wyborczym, zwany dalej “spisem”, sporządza się w urzędzie gminy, w dwóch egzemplarzach jako zadanie zlecone gminie przepisami ustawy o izbach rolniczych, na podstawie:
1.ewidencji podatkowej prowadzonej w gminie – w odniesieniu do podatników podatku rolnego,
2.informacji uzyskanej z właściwego urzędu skarbowego – w odniesieniu do podatników podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w okręgu wyborczym,
3.informacji uzyskanych od właściwych, ze względu na siedzibę, rolniczych spółdzielni produkcyjnych – w odniesieniu do członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadających w tych spółdzielniach wkłady gruntowe.
Oznacza to, że w przypadku podatników podatku rolnego – o umieszczeniu w danym spisie wyborców nie decyduje miejsce zamieszkania, ale miejsce płacenia podatku.
4. W związku z tym, że drugą grupę uprawnionych do głosowania stanowią osoby fizyczne i prawne, będące podatnikami podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, gmina z uwagi na brak danych o takich osobach musi zwrócić się do Urzędu Skarbowego obsługującego osoby zamieszkałe na terenie gminy, o wskazanie tych osób. W świetle powyższego na listach znajdą się podatnicy podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej, którzy na terenie naszej gminy mieszkają i płacą podatek dochodowy do urzędu skarbowego obsługującego naszą gminę, ale niekoniecznie tutaj prowadzą te działy specjalne. Proszę o potwierdzenie czy zamieszczenie tak ustalonych osób jako uprawnionych do głosowania będzie właściwe.
Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 uchwały nr 1/2019, spis członków izby rolniczej uprawnionych do udziału w głosowaniu w wyborach w okręgu wyborczym sporządza się na podstawie informacji uzyskanej z właściwego urzędu skarbowego – w odniesieniu do podatników podatku dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w okręgu wyborczym. W przypadku działów specjalnych o umieszczeniu w danym spisie decyduje zatem miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika.
5. Według jakiego wzoru gmina ma sporządzić spis osób uprawnionych do głosowania?
Wzory spisów do głosowania zawierają załączniki nr 7 i 8 do uchwały nr 1/2019. Należy podkreślić, że oddzielnie sporządza się spis dla osób prawnych (załącznik nr 8).
Uchwała nr 1/2019 dostępna jest pod adresem:http://www.krir.pl/files/wybory_do_IR_2019/Uchwa%C5%82a_KRIR_1_2019_ws_trybu_przeprowadzania_wybor%C3%B3w.pdf
6. W jaki sposób lista osób uprawnionych do głosowania winna zostać posegregowana – np. alfabetycznie według nazwiska?
Zgodnie z § 9 ust. 2 uchwały nr 1/2019, spis sporządza się pismem maszynowym lub w formie wydruku komputerowego, według miejscowości, ulic i kolejnych numerów domów, a w miejscowościach, w których brak ulic – tylko w kolejności numerów domów.
7. Jeśli rolnik posiada grunty rolne w różnych gminach, z tym, że w gminie X – poniżej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowego, a w gminie Y – powyżej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowego, to w której gminie ma być ujęty w spisie do głosowania?
Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 1 uchwały nr 1/2019, spis członków izby rolniczej uprawnionych do udziału w głosowaniu w wyborach w okręgu wyborczym, zwany dalej “spisem”, sporządza się w urzędzie gminy, w dwóch egzemplarzach jako zadanie zlecone gminie przepisami ustawy o izbach rolniczych, na podstawie ewidencji podatkowej prowadzonej w gminie – w odniesieniu do podatników podatku rolnego. Jeśli zaś w jednej gminie rolnik posiada więcej niż 1ha gruntów, to w tej gminie powinien być uwzględniony w spisie wyborców. Rolnik powinien zatem być uwzględniony w spisie sporządzonym w gminie Y.
8. Czy dzierżawca może być uwzględniony w spisie uprawnionych do głosowania?
Katalog członków izb rolniczych wskazuje art. 2 ust. 1 ustawy o podatku rolnym. Członkami izb są zatem m.in. podatnicy podatku rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym.
Definicję podatnika podatku rolnego zawiera art. 17a ustawy o podatku rolnym, zgodnie z którym ilekroć w odrębnych przepisach jest mowa o podatniku podatku rolnego, należy przez to rozumieć właściciela, posiadacza samoistnego, użytkownika wieczystego lub posiadacza gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy.
Gospodarstwem rolnym w rozumieniu ustawy o podatku rolnym jest zaś, zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy, obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.
Dzierżawca zatem, który jest podatnikiem podatku rolnego, może być wpisany do spisu wyborów (jako członek izby rolniczej), o ile posiada grunty rolne o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.
Stanowisko takie potwierdził Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w swojej interpretacji dostępnej na stronie http://www.krir.pl/files/wybory_do_IR_2019/oficjalne_pismo_MRirW_ws_spisu_uprawnionych.pdf
9. Jak wojewódzka komisja wyborcza ma sporządzić protokół wyników wyborów do rad powiatowych izby rolniczej w sytuacji, w której w niektórych okręgach wyborczych głosowanie się nie odbyło z uwagi na fakt, że zgłoszona liczba kandydatów jest równa liczbie mandatów wybieranych w danym okręgu wyborczym lub od niej mniejsza?
Komisja wojewódzka zawsze musi sporządzić protokół zgodnie z załącznikiem nr 17 do uchwały nr 1/2019. W części I ust. 2 wzoru należy wskazać faktyczne dane dotyczące m.in. wydanych kart do głosowania itd. (bez uwzględniania tych okręgów, w których glosowania się nie przeprowadzało).
Natomiast w części I ust. 3 protokołu, dotyczącej wyników wyborów – należy wskazać także osoby, które uzyskały mandat, pomimo braku przeprowadzenia głosowania (bez wykazania liczby głosów) i dodatkowo wypełnić część II protokołu “UWAGI”, wskazując, w którym okręgu nie przeprowadzano głosownia.
10. Jeżeli dana osoba posiada na terenie gminy X użytki rolne poniżej 1 ha i na terenie innej gminy również posiada użytki rolne poniżej 1 ha, ale w sumie posiada użytki rolne stanowiące gospodarstwo rolne, to w której gminie winna zostać ujęta na liście osób uprawnionych do głosowania?
Przepisy ustawy o izbach rolniczych nie rozstrzygają tej kwestii. Zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 1 uchwały nr 1/2019, o umieszczeniu w danym spisie decydują dane z ewidencji podatkowej.
Ponadto, każdy może wnieść zażalenie w sprawie nieprawidłowości spisu (art. 28 ust. 3 zdanie drugie ww. ustawy). Jeżeli organ który spis sporządził, nie uwzględnił zażalenia, na taką decyzję przysługuje prawo wniesienia, za pośrednictwem organu sporządzającego spis, skargi do sądu rejonowego w ciągu 3 dni (art. 28 ust. 5 ww. ustawy).
W przypadku wskazanym w pytaniu, podatnik powinien zatem zwrócić się do jednej z gmin (wybranej przez siebie), w której posiada grunty, o uwzględnienie go w spisie wyborców, przedstawiając jednocześnie dowody, że łącznie posiada grunty rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.
11. Kiedy członków komisji wyborczych wyłania się w drodze losowania?
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o izbach rolniczych, wybory do rady powiatowej izby przeprowadzają:
1.komisja wojewódzka, w liczbie 11 osób, wybrana przez ustępujące walne zgromadzenie spośród osób uprawnionych, o których mowa w art. 23;
2.komisje okręgowe, w liczbie 5–7 osób, powołane przez komisję wojewódzką spośród osób uprawnionych, o których mowa w art. 23.
Zgodnie zaś z § 3 ust. 4 uchwały nr 1/2019, wyboru członków komisji wojewódzkiej dokonuje Walne Zgromadzenie Izby Rolniczej spośród prawidłowo zgłoszonych kandydatów. Wyboru Członków Komisji Okręgowej dokonuje Komisja Wojewódzka spośród prawidłowo zgłoszonych kandydatów. Wyboru Członków Komisji Obwodowej dokonuje Komisja Okręgowa spośród prawidłowo zgłoszonych kandydatów. W przypadku większej liczby kandydatów niż określonych członków danej komisji, zarządza się losowanie.
Z uwagi na to, że przepis ustawy jasno wskazuje, że komisja wojewódzka jest wybierana przez walne zgromadzenie izby, należy przyjąć, że w razie większej liczby kandydatów do takiej komisji (większej niż 11 osób), walne zgromadzenie jest uprawnione do przeprowadzenia wyborów do takiej komisji.
Oznacza to, że losowanie dotyczy wskazania kandydatów do komisji okręgowych i obwodowych
12. Czy tylko podatnicy podatku rolnego, a nie również inni członkowie izby rolniczej (tj. podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych z działów specjalnych produkcji rolnej oraz członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych posiadający wkłady gruntowe w tych spółdzielniach), mogą być członkami komisji wyborczych? Do zgłoszenia kandydata do komisji, zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały nr 1/2019, należy przecież załączyć „oświadczenie o byciu płatnikiem podatku rolnego”.
Wszyscy członkowie izby rolniczej mogą zasiadać w komisjach wyborczych – a nie tylko podatnicy podatku rolnego.
Wzór stanowiący załącznik nr 1 do uchwały 1/2019 w żadnym razie nie ogranicza prawa do zasiadania w komisjach. Ze wzoru tego wynika jedynie, ze w przypadku podatników podatku rolnego – należy złożyć dodatkowe oświadczenie. Nie oznacza to w żadnym razie, że członkiem komisji nie może być inny członek izby rolniczej – w takim przypadku jednak to dodatkowe oświadczenie nie jest składane.
13. Wskazanie podstawy prawnej, która upoważnia gminy do przetwarzania danych osobowych rolników przy sporządzaniu spisu uprawnionych do głosowania w wyborach do izb rolniczych
Art. 5 ust. 1 RODO, ustanawia ogólne zasady przetwarzania danych osobowych i musi być interpretowany w kontekście pozostałych przepisów RODO. Jedną z tych zasad jest zasada przetwarzania danych zgodnie z prawem.
O tym, kiedy przetwarzanie danych osobowych jest zgodne z prawem, przesądza zaś art. 6 RODO.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 RODO przetwarzanie jest zgodne z prawem wyłącznie w przypadkach, gdy – i w takim zakresie, w jakim – spełniony jest co najmniej jeden z poniższych warunków:
a) osoba, której dane dotyczą wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów;
b) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy;
c) przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze;
d) przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
e) przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
f) przetwarzanie jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.
W razie zaś ziszczenia się co najmniej jednej z ww. przesłanek, należy uznać, że przetwarzanie danych osobowych jest zgodne z prawem (a zatem, że jest zgodne z zasadą legalności, wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. a RODO).
W niniejszej sprawie, dotyczącej sporządzania spisu wyborców na podstawie ustawy o izbach rolniczych, aż dwie z ww. przesłanek są spełnione (a wystarczające byłoby spełnienie jednej przesłanki).
Przypomnieć zatem należy, że zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o izbach rolniczych, spis uprawnionych do udziału w głosowaniu, o których mowa w art. 3 ust. 3, sporządza się w urzędzie gminy. Sporządzanie spisu jest zadaniem zleconym gminie.
Zgodnie z art. 28 ust. 3 ww. ustawy, spis, o którym mowa w ust. 2, udostępniany jest do wglądu w siedzibie urzędu gminy najpóźniej w 14 dniu przed dniem wyborów. Każdy może wnieść zażalenie w sprawie nieprawidłowości spisu.
Obowiązek sporządzenia spisu wyborców wynika zatem wprost z przepisów ustawy o izbach rolniczych, analogicznie, jak obowiązek udostępnienia tego spisu do wglądu.
Tym samym przetwarzanie danych osobowych następuje w tym przypadku na podstawie art. 6 ust. 1 lit c (administratorem w tym przypadku jest organ sporządzający spis), jak również na podstawie art. 6 ust. 1 lit. e – w celu zrealizowania zadania w interesie publicznym. Ustawodawca bowiem uznał, przyznając samorządowi rolniczemu – mocą ustawy – szczególne miejsce wśród organizacji rolniczych (z mocy ustawy bowiem, członkami tego samorządu są wszyscy rolnicy), że prawidłowe funkcjonowania tego samorządu leży z pewnością w interesie publicznym , skoro samorząd ma reprezentować interesy wszystkich rolników i bronić ich praw. Tym samym, w interesie publicznym leży prawidłowe przeprowadzenie wyborów – tj. reprezentantów rolników, o czym świadczy w szczególności fakt, że to jednostkom samorządu terytorialnego (gminom) zlecone zostało zadanie przygotowania spisów wyborców.
14. Czy dane z akt podatników (objęte tajemnicą skarbowa) mogą zostać udostępnione w celu wykorzystania do sporządzenia spisu uprawnionych do udziału w wyborach do Izb oraz czy takie wykorzystanie nie stanowi naruszenia zasady ograniczenia celu określonej w Rozporządzeniu 2016/679? Czy udostępnienie spisu do wglądu w siedzibie urzędu, biorąc pod uwagę, iż dane pochodzą z ewidencji podatników nie stanowi naruszenia zasady “integralności i poufności” określonej w art. 5 ust. 1 lit f Rozporządzenia 2016/679?
W kwestii RODO odpowiedź jw.
Co do kwestii tajemnicy skarbowej, to w pierwszej kolejności podnieść należy, że wybory do izb rolniczych odbywają się cyklicznie, od wielu lat i analogicznie – od wielu lat na gminach ciąży obowiązek sporządzania spisu wyborców (który był jak dotychczas realizowany zgodnie z ustawą o izbach rolniczych).
Zgodnie z art. 293 par. 4 ustawy – Ordynacja podatkowa, do przestrzegania tajemnicy skarbowej obowiązane są również inne osoby, którym udostępniono informacje objęte tajemnicą skarbową, chyba że na ich ujawnienie zezwala przepis prawa
Dane zatem niezbędne do sporządzenia spisu wyborców (a więc w istocie – imię i nazwisko bądź nazwa podmiotu innego niż osoby fizyczne) mogą być ujawnione w formie spisu na mocy przywołanego art. 293 par. 4 Ordynacji. Szczególny przepis prawa, jakim jest w tym przypadku art. 28 ust. 2 i 3 ustawy o izbach rolniczych, zezwala na ujawnienie takich danych, zwalniając w tym zakresie z obowiązku zachowania tajemnicy skarbowej.
Źródło: KRIR
