Wybór nawozu azotowego uzależniony jest głównie od przemian jakim podlega składnik nawozowy w glebie. To z kolei wpływa na termin jego stosowania.
Azot azotanowy, czyli saletra wapniowa i sodowa
Po wprowadzeniu do gleby nawozów saletrzanych, a więc zawierających azot w formie azotanowej (saletra wapniowa i sodowa), forma ta nie jest wiązana w glebie, co może prowadzić do jej wymycia w głąb profilu glebowego. W związku z tym nawozy saletrzane zalecane są do aplikacji pogłównej, wtedy gdy rośliny dzięki rozwiniętemu systemowi korzeniowemu mogą je od razu pobrać. Dodatkowo w przypadku nawozów azotowych saletrzanych wskazane jest dzielenie dawki azotu.
Nawozy azotowe amonowe
Nawozy azotowe amonowe, takie jak na przykład siarczan amonu, zawierają azot w formie jonu amonowego. Nawozy te stosuje się przedsiewnie, ponieważ jony amonowe są wiązane w glebie, co chroni je przed wymyciem. Dodatkowo mogą być pobierane przez mikroorganizmy, a także mogą ulegać przemianie do jonów azotanowych. Przy pogłównej aplikacji nawozów amonowych może dojść do uniemożliwienia pobierania tego jony przez głębiej sięgające korzenie roślin, ze względu na fakt, że azot amonowy zawarty w nawozie może być silnie związany w wierzchniej warstwie gleby.
Saletra amonowa
Nawozy saletrzano-amonowe (saletra amonowa) mogą być stosowane przedsiewnie i pogłównie, ze względu na zawarte w ich składzie odpowiednio jony amonowe i saletrzane. W przypadku pogłównej aplikacji nawozów saletrzano-amonowych zalecane jest przykrycie ich glebą. Nawozem uniwersalnym stosowanym zarówno przedsiewnie, jak i pogłównie jest również mocznik, zawierający amidową formę azotu.
Mocznik
Po wprowadzeniu do gleby mocznika, w obecności enzymu ureazy wydzielanego przez bakterie i grzyby, zawarta w nim forma amidowa ulega przemianie do formy amonowej. W glebach kwaśnych i lekko kwaśnych, dominujących w naszym kraju, jony amonowe, szczególnie w okresach suszy, ulegają przemianie do amoniaku, który ulatnia się do atmosfery.
Dodatkowo jony amonowe mogą ulegać przekształceniu do azotanów, które z kolei przy intensywnych opadach atmosferycznych są wymywane w głąb gleby. Mocznik z inhibitorem ureazy lub powłoką biodegradowalną działa dłużej, przez co czas dostępności azotu dla roślin ulega wydłużeniu. Redukuje to koszty stosowania nawozów poprzez zmniejszenie wielkości stosowanych dawek azotu, ograniczenie liczby wykonywanych zabiegów, a także zmniejszenie strat azotu w efekcie ulatniania do atmosfery i wymywania.
