Emisje gazów cieplarnianych (GHG) w Unii Europejskiej spadły o ponad 20% od 1990 r., ale od 2010 r. utrzymywały się w stagnacji. Mimo ciągłego wzrostu produkcji rolnej, ślad klimatyczny na jednostkę produkcji nadal się poprawiał. Niemniej jednak dalsza redukcja emisji jest potrzebna, aby osiągnąć ambitne cele klimatyczne UE na 2030 r. (osiągnięcie co najmniej 55% redukcji emisji do 2030 r. w UE).
Z raportu Komisji Europejskiej dotyczącego oceny wpływu Wspólnej Polityki Rolnej na zmiany klimatu i emisje gazów cieplarnianych wynika, że WPR pomogła zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych. Łagodzenie skutków osiąga się głównie poprzez ochronę istniejących zasobów węgla, w szczególności dzięki utrzymywaniu trwałych użytków zielonych wspieranych przez ekstensywne systemy wypasu zwierząt gospodarskich. Istnieje możliwość dalszego zwiększenia składowania dwutlenku węgla w glebach UE. W zakresie adaptacji do klimatu osiąga się to głównie poprzez wspieranie różnorodności upraw i systemów rolniczych, wspieranie inwestycji w adaptację do nowych warunków klimatycznych, ograniczanie erozji gleby i poprawę odporności na powodzie. Zdaniem KE Jednak lepsze ukierunkowanie wsparcia w ramach WPR doprowadziłoby do wzrostu wydajności.
W raporcie stwierdzono również, że redukcja emisji z uprawianych gleb rolniczych jest lepiej rozwiązywana w ramach WPR niż redukcja emisji zwierząt gospodarskich, głównie ze względu na charakter płatności i wsparcia w ramach WPR. Niemniej jednak hodowcy zwierząt gospodarskich odgrywają również kluczową rolę w zarządzaniu dużymi obszarami ziemi, które są (lub mogą być) pochłaniaczami dwutlenku węgla (zwłaszcza w przypadku zarządzania dużymi obszarami trwałych użytków zielonych i pastwisk).
– Rozwój obszarów wiejskich wspiera redukcję emisji w sektorze hodowlanym za pomocą różnych środków, takich jak pewne zobowiązania rolno-środowiskowe w odniesieniu do gospodarowania paszami lub obornikiem lub inwestycje w aktywa fizyczne związane z przechowywaniem obornika, pomieszczeniami dla zwierząt lub instalacją komór fermentacyjnych beztlenowych. Dobrowolne wsparcie związane z produkcją w sektorze hodowli może sprzyjać systemom, które są ekonomicznie wrażliwe i ważne dla odporności terytorium. Mogą jednak potencjalnie mieć negatywny wpływ, jeśli wpływ na klimat i terytorialne potrzeby adaptacyjne nie są odpowiednio uwzględniane w projekcie programu – informuje Komisja Europejska.
Według ekspertów KE, główny wkład systemów uprawnych pochodzi z ulepszonego gospodarowania gruntami, wspieranego głównie przez zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne i środki rolnictwa ekologicznego, a także uprawy wiążące azot, takie jak lucerna i soja, wspierane w szczególności przez zazielenianie i wsparcie związane z produkcją. WPR osiągnęła jednak mniejszą redukcję emisji w gospodarstwach o intensywnym użytkowaniu użytków zielonych lub uprawnych. Wsparcie dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi pomaga zapobiegać porzucaniu gruntów i utracie użytków zielonych, ale pozytywny wpływ na łagodzenie zmiany klimatu (np. poprzez ochronę zasobów węgla w glebach) nie jest gwarantowany, ponieważ zależy to od praktyk rolników na gruntach. Środki gospodarowania gruntami dotyczące łagodzenia zwykle przyczyniają się również do przystosowania się do zmiany klimatu. Ogólnie jednak państwa członkowskie nie dostosowały WPR w wystarczającym stopniu do celów adaptacyjnych (np. zasady współzależności), więc jej potencjał nie jest w pełni wykorzystywany. Zdaniem KE można zrobić więcej, aby rozpowszechniać wiedzę i doradzać rolnikom w zakresie technik i praktyk poprawiających wyniki w zakresie klimatu.
W raporcie KE podkreślono również rolę badań przesiewowych pod kątem „niedostosowania”, które mogą pozwolić na uniknięcie wydatków publicznych na infrastrukturę lub sektory, które mogą zwiększać wrażliwość w perspektywie średnio- i długoterminowej, takich jak nieefektywna infrastruktura nawadniająca na obszarach o uszczuplonej wodzie, lub poprzez promowanie nadmiernej specjalizacji całe obszary geograficzne. Ponadto stwierdzono, że środki WPR są spójne pod względem działań na rzecz klimatu, ale niektóre elementy szeroko zakrojonej koncepcji WPR (np. wyłączenie beneficjentów systemu drobnych rolników z zazieleniania, dobrowolne wsparcie związane z produkcją) nie są w pełni spójne z celami klimatycznymi. Jednak środki WPR ukierunkowane na klimat są spójne z innymi politykami UE dotyczącymi zmiany klimatu.
