Rzepak ozimy z reguły odchwaszczany jest jesienią. W niektórych, jednak, przypadkach walkę z chwastami trzeba wykonać wiosną. Aplikując herbicydy po zimowym spoczynku należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić roślin, które w tym okresie intensywnie rosną.
Jesienna walka z chwastami w uprawie rzepaku ozimego nie podlega żadnej dyskusji. Za konicznością wykonania zabiegu w tym terminie przemawia fakt, że jesienna wegetacja rzepaku jest długa. Wynika to z faktu, że wysiewany jest on od połowy do końca sierpnia, a jego wegetacja kończy się późną jesienią.
Trzeba pamiętać, że chwasty rosną jeszcze dłużej, często do połowy grudnia. Sytuacja ta sprawia, że zarówno rzepak, jak i chwasty osiągają kolejne fazy rozwojowe. Zwalczanie chwastów, gdy są duże jest trudne, gdyż wykazują mniejszą wrażliwość na herbicydy. Dlatego walkę z chwastami dwuliściennymi i jednoliściennymi należy wykonać jesienią.
Zdarzają się jednak sytuacje, w których program zwalczania chwastów nie spełnił oczekiwań, a co za tym idzie chwasty nadal zagrażają plantacji. W takiej sytuacji należy przeprowadzić korekcyjne zwalczanie chwastów. Wiosenna aplikacja herbicydów nie jest prosta, gdyż po zimowym spoczynku rzepak rośnie szybko. Dlatego, gdy tylko warunki atmosferyczne pozwolą, korekcyjne zwalczanie chwastów należy wykonać.
Ocena ryzyka
W wyniku nieodpowiedniej skuteczności chwastobójczej preparatów stosowanych jesienią, plantacji mogą zagrażać różne gatunki chwastów. Stan zachwaszczenia może być zróżnicowany, w zależności od glebowego banku nasion. Plantacji mogą zagrażać zarówno chwasty jedno-, jak i dwuliścienne.
Najgroźniejszymi chwastami dwuliściennymi, które wiosną mogą występować na plantacji rzepaku ozimego są: bodziszek drobny, chaber bławatek, fiołek polny, mak polny, maruna nadmorska, przetaczniki, przytulia czepna, tasznik pospolity, tobołki polne, rdestówka powojowata, ostrożeń polny, dymnica pospolita oraz komosa biała ze wschodów wiosennych.
Spośród chwastów jesiennych, duże zagrożenie stanowią: samosiewy zbóż, perz właściwy, wyczyniec polny, życica wielokwiatowa, a także miotła zbożowa. Duża liczba gatunków, które mogą zagrażać plantacji sprawia, że walka z nimi nie jest prosta. Trudność związana jest z faktem, że każdy gatunek wykazuje inną wrażliwość na aplikowaną substancję czynną.
W związku z tym należy wykonać szczegółową ocenę, prawidłowo określając gatunki chwastów, które znajdują się na danym polu. Stwierdzenie, że na polu znajdują się chwastu jedno- lub dwuliścienne jest niewystarczające. Informacja o nazwie gatunkowej chwastów jest niezbędna do prawidłowego dokonania wyboru herbicydu, a ściślej mówiąc substancji czynnej.
Ograniczona ilość substancji czynnych
Do wiosennej walki z chwastami dwuliściennymi producenci rzepaku mają znaczną ilość herbicydów opartych na jednej z dwóch substancji czynnych (tab. 1). Różnią się one nazwami. Wielu producentów decyduje się na samodzielne sporządzenie mieszaniny zbiornikowej z dostępnych preparatów.
Producenci rzepaku, do wiosennej walki z chwastami mogą wykorzystać także fabryczną mieszaninę składającą się z dwóch substancji czynnych (tab. 2). Preparaty stosowane solo lub wykorzystywane do sporządzania mieszaniny zbiornikowej zawierają chlopyralid lub pikloram. Substancje te, według HRAC, zostały zakwalifikowane do grupy 4., dawniej O.
Substancje znajdujące się w tej grupie to syntetyczne auksyny, ich mechanizm działania polega na zakłóceniu wzrostu i funkcjonowania komórek. Do grupy tej zakwalifikowano także halauksyfen metylu. Substancja ta wchodzi w skład fabrycznej mieszaniny z chlopyralidem.
Producenci rzepaku, uprawiający odmiany odporne na imazamoks wiosną mogą zastosować fabryczną mieszaninę, w skład której wchodzi chinomerak (wg HRAC 4; dawniej O) + imazamoks (wg HRAC 2; dawniej B) lub metazachlor (wg HRAC 15; dawniej K3) + imazamoks (wg HRAC 2; dawniej B). Stosując fabryczne mieszaniny, w skład których wchodzi imazamoks, nie wolno zapominać o dodaniu adiuwanta.
Niezależnie od stosowanego wiosną herbicydu oraz stworzonych wariantów trzeba pamiętać, aby bezwzględnie przestrzegać wskazań producenta umieszczonych w etykiecie.
Jest w czym wybierać
Wiosna to okres, w którym wielu producentów rzepaku decyduje się na zwalczanie typowych chwastów jednoliściennych oraz samosiewów zbóż. Do wiosennej walki z tymi chwastami producenci rzepaku mają całą gamę preparatów. Różnią się one nie tylko nazwą handlową, ale także substancjami czynnymi.
W skład graminicydów, które można zastosować wiosną w rzepaku wchodzą następujące substancje czynne: propachizafop, fluazyfop-P-butylowy, chizalafop-P-etylu, chizalafop-P-tefurylowy, kletodym, cykloksydym. Wszystkie te substancje czynne to inhibitory funkcjonowania karboksylazy acetylo-CoA (ACCazy). Według klasyfikacji HRAC jest to grupa 1 (dawniej A).
Różnica pomiędzy tymi substancjami czynnymi polega na tym, że większość z nich to pochodne kwasu arylofenoksypropionowego; dwie ostatnie to cykloheksanodiony. Zwalczając chwasty jednoliścienne wiosną szczególną uwagę należy zwrócić na termin stosowania. Nie wolno poddawać się krążącemu przekonaniu, że graminicyd nie może zaszkodzić. Nic bardziej mylnego.
Trzeba pamiętać, że w wyniku zbyt późnego stosowania graminicydu może dojść do uszkodzenia plantacji, z zatrzymaniem wzrostu włącznie. W skrajnych przypadkach może dojść do bardzo silnego ograniczenia kwitnienia. Dlatego należy pamiętać o dokładnym czytaniu etykiet i postępowaniu według wskazań producenta, które są w nich zawarte.
Tab. 1. Przykładowe herbicydy z jedną substancją czynną stosowane do wiosennej walki z chwastami dwuliściennymi
| Gatunek chwastu | Nazwa handlowa herbicydu | Substancja czynna | Zalecana dawka
[l, kg/ha] |
| Wiosną po ruszeniu wegetacji do fazy, gdy pąki kwiatowe zamknięte są w liściach (BBCH wrw–50) | |||
| Ambrozja bylicolistna, blekot pospolity, chaber bławatek, maruna nadmorska, mlecz polny, ostrożeń polny, rdestówka powojowata, rdest plamisty, rumianek pospolity | Auksendy 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 |
| Clap | chlopyralid | 0,4 | |
| Clap Forte | chlopyralid | 0,167 | |
| Cloe 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Cliophar 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Faworyt 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Helion 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Lontrel 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Major 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Vivendi 300 SL | chlopyralid | 0,3–0,4 | |
| Od początku wydłużania pędu głównego do widocznego pierwszego międzywęźla (BBCH 30–31) | |||
| Chwasty rumianowate, przytulia czepna, ostrożeń polny, chaber bławatek | Pikas 300 SL | pikloram | 0,078 |
| Raldico 300 SL | pikloram | 0,078 | |
| Zorro 300 SL | pikloram | 0,078 | |
Źródło: rejestr środków ochrony roślin MRiRW, 14.02.25 r.
Tab. 2. Przykładowe mieszaniny herbicydów i fabryczne mieszaniny substancji czynnych przeznaczone do wiosennej walki z chwastami dwuliściennymi w rzepaku ozimym
| Gatunek chwastu | Nazwa handlowa herbicydu | Substancja czynna | Zalecana dawka
[l,kg/ha] |
| Wiosną po ruszeniu wegetacji do fazy gdy pąki kwiatowe zamknięte są w liściach (BBCH wrw–50) | |||
| Ambrozja bylicolistna, blekot pospolity, chaber bławatek, maruna nadmorska, mlecz polny, ostrożeń polny, rdestówka powojowata, rdest plamisty, rumianek pospolity | Cloe 300 SL + Pikas 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 |
| Cloe 300 SL + Raldico 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| Cloe 300 SL + Zorro 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| Major 300 SL + Pikas 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| Major 300 SL + Raldico 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| Major + Zorro 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| ProSto 300 SL + Pikas 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| ProSto 300 SL + Raldico 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| ProSto 300 SL + Zorro 300 SL | chlopyralid + pikloram | 0,3 + 0,078 | |
| Ambrozja bylicolistna, blekot pospolity, chaber bławatek, mlecz polny, ostrożeń polny, przytulia czepna, żółtlica drobnokwiatowa, chwasty rumianowate | Curlew 334 SL | chlopyralid + pikloram | 0,35 |
| Galera 334 SL | chlopyralid + pikloram | 0,35 | |
| Chaco | chlopyralid + pikloram | 0,35 | |
| Od dziewięciu liści do widocznego pierwszego międzywęźla (BBCH 19–31) | |||
| Chaber bławatek, dymnica pospolita, komosa biała, mlecz polny, ostrożeń polny, przytulia czepna, rdestówka powojowata, chwasty rumianowate | Barka 334 SL | chlopyralid + pikloram | 0,25–0,35 |
| Cyklop 334 SL | chlopyralid + pikloram | 0,25–0,35 | |
| Gala 334 SL | chlopyralid + pikloram | 0,25–0,35 | |
| Od początku do końca wydłużania pędu głównego (BBCH 30–39) | |||
| Bodziszek drobny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mak polny, przytulia czepna, rzodkiew świrzepa, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki polne | Clentiga* + Dash HC | chinomerak + imazamoks + adiuwant | 1,0 + 1,0 |
| Cleravo 285 SC* + Dash HC | chinomerak + imazamoks + adiuwant | 1,0 + 1,0 | |
| Cleversa 285 SC* + Dash HC | metazachlor + imazamoks + adiuwant | 1,0 + 1,0 | |
| Od początku wydłużania pędu głównego do fazy, gdy pąki kwiatowe zamknięte są w liściach (BBCH 30–50) | |||
| Bodziszek drobny, chaber bławatek, jasnota purpurowa, mak polny, maruna nadmorska, przytulia czepna | Korvetto | chlopyralid + halauksyfen metylu | 1,0 |
Źródło: rejestr środków ochrony roślin MRiRW, 14.02.25 r.; * stosować tylko w odmianach rzepaku odpornych na imazamoks
Tab. 3. Przykładowe graminicydy przeznaczone do wiosennego zwalczania chwastów jednoliściennych i samosiewów zbóż w rzepaku ozimym
| Nazwa handlowa herbicydu | Substancja czynna | Zalecana dawka
[l,kg/ha] |
| Wiosną po ruszeniu wegetacji do fazy, gdy pąki kwiatowe zamknięte są w liściach (BBCH wrw–50) | ||
| Agil-S 100 EC + Olejan 85 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Agil-S 100 EC + Olemix 84 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Aria 100 EC + Olejan 85 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Aria 100 EC + Olemix 84 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Centurion Plus 120 EC | kletodym | 0,8 |
| Investo 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,4–0,5 |
| Jenot 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,4–0,5 |
| Lampart 05 EC + Olejan 85 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 0,75–1,0 + 1,5 |
| Lampart 05 EC + Olemix 84 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 0,75–1,0 + 1,5 |
| Leopard Extra 05 EC + Olejan 85 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 0,75–1,0 + 1,5 |
| Leopard Extra 05 EC + Olemix 84 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 0,75–1,0 + 1,5 |
| Select Super 120 EC | kletodym | 0,8 |
| V-Dim 240 EC | kletodym | 0,5 |
| VextaDim 240 EC | kletodym | 0,5 |
| Vima-Propachizafop + Olejan 85 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Vima-Propachizafop + Olemix 84 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Zetrola 100 EC + Olejan 85 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Zetrola 100 EC + Olemix 84 EC | propachizafop + adiuwant | 0,5–0,7 + 1,5 |
| Privium 125 EC | fluazyfop-P-butylowy | 0,75–2,0 |
| Achiba 05 EC | chizalofop-P-etylu | 0,5–1,5 |
| Agard 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Bagira 040 EC | chizalofop-P-tefurylowy | 0,6–2,0 |
| Buster 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,4–0,5 |
| Demetris 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Digator 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Elegant 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Focus Ultra 100 EC | cykloksydym | 10–5,0 |
| Fusilade Forte 150 EC | fluazyfop-P-butylowy | 1,0–5,0 |
| Graminis 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Grasser 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Labrador 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Labrador Extra 50 EC | chizalofop-P-etylu | 0,75–2,0 |
| Labrador Pro | chizalofop-P-etylu | 0,75–2,0 |
| Lampart 05 EC | chizalofop-P-etylu | 0,75–3,0 |
| Leopard Extra 05 EC | chizalofop-P-etylu | 0,75–3,0 |
| Lampart 05 EC + Olbras 88 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 2,0 + 1,5 |
| Leopard Extra 05 EC + Olbras 88 EC | chizalofop-P-etylu + adiuwant | 2,0 + 1,5 |
| Pantera 040 EC | chizalofop-P-tefurylowy | 0,6–2,0 |
| Pilot 10 EC | chizalofop-P-etylu | 0,5–1,25 |
| Pilot Max 10 EC | chizalofop-P-etylu | 0,35–1,5 |
| Quick 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Superb 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Superic 100 EC | chizalofop-P-etylu | 0,45–1,0 |
| Supero 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Szogun 10 EC | chizalofop-P-etylu | 0,35–1,5 |
| Targa 10 EC | chizalofop-P-etylu | 0,4–0,5 |
| Targa Max 10 EC | chizalofop-P-etylu | 0,5–1,25 |
| Targa Super 05 EC | chizalofop-P-etylu | 0,75–2,5 |
| Taurus 05 EC | chizalofop-P-etylu | 1,0–1,2 |
| Trivko | fluazyfop-P-butylowy | 0,75–2,0 |
| Wizjer 50 EC | chizalofop-P-etylu | 0,75–2,0 |
| Od początku rozwijania pędów bocznych do piątego międzywęźla (BBCH 20–35) | ||
| Akapit 125 EC | fluazyfop-P-butylowy | 1,0–3,0 |
Źródło: rejestr środków ochrony roślin MRiRW, 14.02.25 r.
