Od kilkunastu lat temat pozyskiwania energii pochodzących z odnawialnych źródeł, stał się bardzo głośny. Przyczyn zaciekawienia alternatywnymi metodami uzyskiwania biomasy, czyli masy organicznej wytwarzanej przez rośliny, przydatnej do wytwarzania energii cieplnej, jest wiele /spadek opłacalności tradycyjnych form produkcji rolniczej, restrukturyzacja polskiego rolnictwa, wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, zmiany w prawodawstwie związane z dostosowaniem prawa polskiego do prawa obowiązującego w UE, wsparcie finansowe dla inwestycji proekologicznych udzielane przez UE.
Zainteresowanie produkcją biopaliw wynika z możliwości odtwarzania źródeł surowcowych, ograniczenia emisji trujących substancji, wykorzystania ziem leżących odłogiem, ziem skażonych. Oprócz podłoża ekologicznego produkcja paliw z roślin jest uzasadniona także ekonomicznie – może być opłacalna, jak i społecznie, poprzez uaktywnienie gospodarcze terenów wiejskich, tworzenie nowych miejsc pracy, a tym samym ograniczenie bezrobocia.
Największą popularnością wśród roślin energetycznych cieszy się wierzba. Przyczyną sukcesu jej produkcji jest wysoka plenność i produktywność oraz wysoka tolerancja środowiskowa – roślina może być uprawiana na stanowiskach nie nadających się do uprawy innych gatunków. Wysoka produktywność w połączeniu z niską energochłonnością produkcji oraz stosunkowo niedużymi nakładami pracy w procesie pozyskiwania biomasy sprawiają, iż produkcja może być bardzo rentowna. Wierzba jest rośliną wieloletnią, rosnącą na prawie każdym gruncie. Idealnie do jej uprawy nadają się tereny leżące odłogiem, zalewowe i zdegradowane. Roślina posiada niespotykane przyrosty masy drewna w cyklu rocznym – ok. 14-krotnie większe niż las rosnący w stanie naturalnym. Średni coroczny zbiór z jednego hektara wynosi od 15 do 30 ton drewna o wartości opałowej około 15 – 20 MJ na kilogram. Z wyjątkiem szczególnej troski w pierwszym roku, roku założenia uprawy, plantacja nie wymaga prawie żadnych zabiegów agrotechnicznych /w pierwszym roku po wysadzeniu należy prowadzić bardzo intensywną ochronę herbicydową, w następnych latach duże zakrzewienie hamuje rozwój chwastów/. Sadzonka ukorzenia się bardzo szybko. Coroczne ścinanie odrostów powoduje rozkrzewianie się rośliny. Po 3 latach z karpy wyrasta ok. 30 odrostów. Średnica jednego odrostu wynosi od 2 do 4 cm. Przydatność energetyczna wierzby jest bardo duża. Produktywność plantacji trwa ponad 20 lat.
Szybko rosnące gatunki wierzb krzewiastych, stanowią surowiec energetyczny umożliwiający produkowanie energii w sposób zrównoważony i przyjazny środowisku naturalnemu. Biomasa uzyskiwana w procesie produkcji może być wykorzystywana zarówno jako paliwo pierwotne – uzyskiwane w procesie spalania, bądź wtórne – biometanol i gaz drzewny. Wartość energetyczna wierzby krzewiastej jest porównywalna z miałem węglowym. Przy jej całkowicie ekologicznych parametrach procesu spalania oraz możliwej przemysłowej odnawialnej produkcji czyni ją paliwem przyszłości dla polskiego rolnictwa, energetyki i biznesu. Wynika to z obowiązującego w Polsce nowego Prawa Energetycznego i norm Unii Europejskiej oraz atrakcyjnej ceny wytworzenia energii 2-krotnie niższej niż z węgla i 3-krotnie niższej od otrzymanej z ropy czy gazu.
Od 2007 roku plantacje wierzby zostały objęte obszarowymi dopłatami z Unii Europejskiej. Dochód ze sprzedaży wierzby wzrasta proporcjonalnie do wzrostu cen energii i paliw przy najniższym koszcie wytworzenia 1 GJ energii. Dodatkowym zyskiem dla producenta może być możliwość zagospodarowania na plantacji osadów ściekowych pochodzących z okolicznych oczyszczalni ścieków. Uprawa wierzby energetycznej objęta została Sektorowym Program Operacyjnym i innymi programami pomocowymi Unii Europejskiej. Wszelkie kredyty preferencyjne oferowane przez banki obejmują zakładanie plantacji wierzby.
Produkcja wierzby energetycznej stwarza szanse rozwoju lokalnych społeczności wiejskich – może stać się istotną gałęzią zarówno działalności gospodarczej, jak i rolniczej. Uprawa i wykorzystanie tego surowca jest bardzo korzystne z punktu widzenia ochrony środowiska naturalnego, wykorzystania odłogów, zagospodarowania terenów zdegradowanych, rekultywacji obszarów skażonych. Z uwagi na konieczność restrukturyzacji zakładów energetycznych w celu ograniczenia emisji szkodliwych substancji do środowiska naturalnego, uprawa tej rośliny jest bardzo perspektywiczna.
Anna Rogowska
foto: Wrp.pl
