Przy widocznych objawach niedoboru wapnia oraz gdy objawy te występowały w latach ubiegłych, wskazane jest dolistne dokarmianie roślin nawozami z wysoką zawartością Ca.
Większość naszych gleb zawiera wystarczającą ilość wapnia (Ca) dla pokrycia potrzeb pokarmowych roślin. Konieczność ich wapnowania wynika z potrzeby zmiany odczynu i poprawy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb.
Stąd w rolnictwie wyznaje się zasadę, iż „wapniem nawozimy glebę, a nie roślinę”. W niektórych uprawach obserwuje się jednak choroby fizjologiczne spowodowane niedoborem wapnia w roślinach w okresie ich wegetacji.
Przyczyny niedoboru wapnia w roślinach
Powodem niedoboru są zwykle trudności w jego pobieraniu, głównie z gleb kwaśnych oraz w okresach suszy, jak też (w dużym stopniu) ze względu na utrudnione przemieszczanie w roślinie, zwłaszcza do tworzących się owoców.
Przy pH gleby poniżej 5, pobieranie Ca przez rośliny jest ograniczane przez tzw. kwaśne jony glinu, manganu i żelaza. Poza tym, niezależnie od wartości pH, w wyniku antagonizmu z: magnezem, potasem, sodem i amonową formą azotu.
Oczywiście dotyczy to sytuacji, kiedy składniki te występują w glebie w dużej ilości. Zazwyczaj widoczny wizualnie niedobór Ca objawia się w okresie intensywnego tworzeniu biomasy roślinnej.
Funkcje wapnia w roślinie
Podstawowe funkcje fizjologiczne wapnia w roślinie polegają na stabilizacji ścian i błon komórkowych oraz ograniczaniu ich przepuszczalności.
Wapń odpowiada także za niektóre procesy enzymatyczne, np. dotyczące przemian cukrowców. Jest też niezbędny przy podziałach komórek, poza tym opóźnia procesy starzenia i opadania liści.
Dobre zaopatrzenie roślin w Ca zwiększa jędrność owoców, co korzystnie wpływa na ich wygląd i smak oraz wydłuża okres przechowywania. Uodparnia także owoce na uszkodzenia mechaniczne podczas zbioru i transportu.
Wysoka zawartość Ca w komórkach roślinnych zmniejsza też podatność roślin na wyleganie oraz ogranicza aktywność chorobotwórczych patogenów chorób grzybowych.
Rośliny reagują na niedobór wapnia
Wskaźnikiem niedoboru wapnia w glebie są często występujące w polu kwasolubne chwasty: szczaw polny, czerwiec roczny, sporek polny, rzodkiew świrzepa.
W przypadku roślin uprawnych niedobór Ca, dotyczy częściej drzew i krzewów owocowych oraz warzyw, niż roślin uprawy polowej, zwłaszcza jednoliściennych (zbóż, traw).
Szczególnie duże ilości Ca pobierają rośliny z rodziny kapustowatych, w tym kapusta pekińska i głowiasta biała, brukselka, kalafior, rzepak, a także sałata oraz rośliny strączkowe i dynia.
Oznaki niedoboru Ca występują zwykle na najmłodszych liściach, a głównie owocach. Poza tym gorzej wykształcają się korzenie włośnikowe, które śluzowacieją i zamierają.
Objawy niedoboru Ca na roślinach
- najmłodsze wierzchołkowe liście są jasnozielone, z żółto-brązowymi plamkami, zaś ich brzegi mogą być postrzępione,
- jabłka drobne, podatne na pękanie i oparzenia słoneczne, skorkowaciałe. Gorzej się przechowują i znoszą transport. Są podatne na gorzką plamistość podskórną i rozpad wewnętrzny,
- owoce gruszek gorzej się przechowują, korkowacieją i rozpadają się, zaś na ich skórce pojawiają się zielone plamki, tzw. lucernowatość,
- na czereśniach i wiśniach spękane owoce, mało trwałe w przechowaniu i transporcie, porażane przez grzyby, mniej apetyczne,
- na owocach pomidora i papryki sucha zgnilizna wierzchołkowa (suchy, czarny wierzchołek),
- na roślinach z rodziny kapustowatych, zwłaszcza kapuście pekińskiej, ale też sałacie, brunatne brzegi liści, poczynając od najmłodszych (choroba fizjologiczna – tipburn),
- zwisające (zwiędłe), kwiatostany: rzepaku, gorczycy, słonecznika i innych roślin. Powodem jest niedorozwój włośników korzeni i związane z tym utrudnione pobieranie wody,
- brązowiejące plamy na wierzchołkach liści truskawek, zaś ich brzegi postrzępione oraz podwinięte ku górze.
Dolistne dokarmianie roślin wapniem
Przy widocznych objawach niedoboru Ca oraz gdy objawy te występowały w latach ubiegłych, wskazane jest dolistne dokarmianie roślin (3-5 krotnie w okresie wegetacji) nawozami z wysoką zawartością Ca.
Oto niektóre z nich: ActiCal, Actipol Ca 10, Agravita Ca Fast, Agroleaf Power Calcium, Calcio-Sprint, Carnival, CaTs, Florowit wapniowy, Insol Ca, Makrofoliar Ca N, Seactiv Elite, Seniphos, Wapno Mix Micro, Wapnowit Turbo, Viflo Cal S, Wuxal Calcium, Wuxsal Aminocal, VitaFer Exstra Ca, YaraVita Brassitrel Pro, YaraVita Frutrel.
Na ogół nawozy wapniowe nie powinny być mieszane z innymi oraz środkami ochrony roślin. Niemniej niektóre firmy mogą zalecać sporządzanie tego typu zestawów swoich preparatów, wówczas trzeba ściśle przestrzegać tych zaleceń.
