Przewódki sprawdzają się po późno schodzących z pola burakach cukrowych i kukurydzy ziarnowej. To zboża jare siane późną jesienią czy nawet zimą.
Występujące u nas zmiany klimatyczne, a więc wydłużona i w miarę ciepła jesień oraz łagodne zimy, skłaniają rolników do późnojesiennych zasiewów zbóż ozimych, bądź niektórych odmian zbóż jarych, tzw. przewódek. Dotyczy to jarych odmian pszenicy i pszenżyta, a nawet żyta.
Zboża jare jako przewódki
Przewódki sprawdzają się głównie po późno schodzących z pola burakach cukrowych i kukurydzy ziarnowej. Pozostaje wówczas mało czasu na wykonanie niezbędnych uprawek przedsiewnych i terminowy zasiew zbóż ozimych.
Przewódki w porównaniu do zbóż jarych wysiewanych wiosną, wykorzystują nie tylko w większym stopniu wilgoć zimową, ale rozwijają także silniejszy system korzeniowy, co umożliwia im lepsze zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe.
W efekcie lepiej sobie radzą z niedoborem wody w okresie wiosenno-letnim (IV- VI). Poza tym dojrzałość do zbioru osiągają nieco wcześniej niż jare wysiewane wiosną (o 6-9 dni), co stwarza lepsze stanowisko dla rzepaku lub zasiewu międzyplonów, w tym z udziałem roślin strączkowych.
Gwarantują zazwyczaj większe plony (o 20-30 proc.) od zbóż ozimych wysiewanych w tak późnym terminie, jak też jarych, wysiewanych wiosną. Dotyczy to głównie ich uprawy na glebach lżejszych, przy występujących często suszach wiosenno-letnich.
Niemniej w warunkach ostrzejszych zim przewódki uprawiane na tych glebach wykazują większą skłonność do wymarzania, w porównaniu z ich wysiewem na glebach zwięźlejszych.
Termin siewu
Wyróżnia się dwa główne terminy ich siewu. Pierwszy przypada na późną jesień lub wczesną zimę (listopad, grudzień), natomiast drugi (rzadko praktykowany) na okres zimowy (styczeń- luty).
Jako optymalny podaje się zwykle pierwszą połowę listopada, choć przy wydłużonej jesieni, zasadny jest ich wysiew w drugiej połowie listopada, a nawet w grudniu. Stąd dylemat z ustaleniem optymalnego terminu siewu, decydujący często o powodzeniu uprawy.
Najlepiej by przed zakończeniem jesiennej wegetacji, a więc nastaniem mrozów i opadów śniegu, weszły w etap szpilkowania, czyli ostatnią fazę kiełkowania, kiedy liść nie przebił jeszcze pochewki liściowej.
W tej fazie wytwarzane są w ziarniaku duże ilości cukrów prostych, które przechodząc do młodych kiełków, zagęszczają ich „sok” i uodparniają na niskie temperatury.
Zbyt późny zasiew lub wczesne nadejście zimy powoduje, iż młode siewki nie osiągną przed zimą pożądanej fazy, lecz napęczniałe ziarniaki w wyniku pobrania wody, pozostaną na zimę w glebie. Wówczas wiosną należy poczekać na ich ewentualne wschody, zanim podejmiemy decyzję o likwidacji zasiewu.
Uprawa przewódek może być ryzykowna
Uprawa przewódek jest mniej zawodna w zachodnich regionach kraju, gdzie zimy są łagodniejsze, poza tym na tych terenach rolnicy borykają się częściej z klęskami suszy. Większe ryzyko ich uprawy jest w północno-wschodniej Polsce (woj. podlaskie), gdzie zimy są zwykle ostrzejsze.
Oczywiście nie można tego do końca przewidzieć, stąd jako optymalny termin siewu w północno-wschodniej i wschodniej części kraju podaje się pierwszą połowę XI, zaś w zachodniej drugą połowę.
Niemniej w poszczególnych latach przebieg pogody w okresie późnej jesieni i wczesnej zimy jest zmienny, stąd podane terminy należy traktować jako orientacyjne. Zdarza się, iż wysiewane są także w grudniu, a nawet w styczniu bądź lutym.
Zabiegi uprawowe przed zasiewem
W stanowisku po kukurydzy należy po jej zbiorze, dokładnie pociąć, rozdrobnić i wymieszać z glebą, a następnie przyorać resztki pożniwne. Ułatwi to ich szybszą mineralizację i wysiew nasion, a także zmniejszy porażenie przewódek przez patogeny chorób fuzaryjnych.
Z kolei liście buraków powinny być po rozdrobnieniu wymieszane z glebą lub przyorane na głębokość 10-15 cm, głębsze wniesienie powoduje ich zakiszanie, co niekorzystnie wpłynie na strukturę gleby.
Przed zasiewem przewódek zbędne jest nawożenie azotem. Główną dawkę N należy wysiać wczesną wiosną, by pobudzić rośliny do krzewienia. Z kolei nawozy PK najlepiej wysiać jesienią przed głębszymi uprawkami.
