W Polsce wszystkie aspekty prawne i praktyczne ochrony roślin reguluje ustawa o ochronie roślin z dnia 18 grudnia 2003 roku (ogłoszona w Dz.U. nr 11, poz. 94 z dnia 27 stycznia 2004 r.). N
Ustawa ta reguluje głównie sprawy: ochrony roślin przed szkodliwymi organizmami, dopuszczania środków ochrony roślin do obrotu, zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia człowieka, zwierząt i środowiska, które mogą powstać w wyniku obrotu i stosowania środków ochrony roślin a także sprawy organizacji, kompetencji i zasad działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Zgodnie z ustawą – środkiem ochrony roślin nazywamy:
substancję aktywną lub preparaty zawierające jedną lub więcej substancji aktywnych przeznaczone do:
• ochrony roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów przed organizmami szkodliwymi lub zapobieganie występowania tych organizmów,
• wpływania na procesy życiowe roślin w inny sposób niż składnik pokarmowy, w tym regulator wzrostu,
• zabezpieczanie produktów roślinnych,
• niszczenia niepożądanych roślin,
• niszczenie części roślin lub hamowania, lub zapobiegania niepożądanemu wzrostowi roślin.
Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa zwana dalej Inspekcją” przeprowadza obserwacje i kontrole roślin, produktów roślinnych w celu ustalenia występowania organizmów szkodliwych (groźnych i niewystępujących dotychczas na terenie kraju) zwanych dalej “organizmami kwarantannowymi” oraz organizmów szeroko rozpowszechnionych zwanych “organizmami niekwarantannowymi”. W przypadku stwierdzenia wystąpienia organizmów szkodliwych wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa identyfikuje organizm szkodliwy, źródło jego pochodzenia i ocenia możliwość jego rozprzestrzeniania wraz z możliwością jego zwalczania.
Organizmy niekwarantannowe można zwalczać lub ograniczać ich występowanie poprzez: zabiegi agrotechniczne, stosowanie roślin odmian odpornych, zwalczanie biologiczne, zabiegi środkami ochrony roślin oraz stosowanie co najmniej dwóch powyżej wymienionych metod jako “integrowaną ochronę roślin”. Organizmy kwarantannowe podlegają obowiązkowi zwalczania i nie mogą być wprowadzane, przemieszczane, hodowane i przechowywane na terytorium naszego kraju. Producenci lub rolnicy fakt podejrzenia lub zauważenia występowania organizmu kwarantannowego powinni jak najszybciej zgłosić to wojewódzkiemu inspektorowi lub wójtowi, który wprowadzi odpowiednie działania zaradcze.
Rośliny, produkty roślinne (nasiona, bulwy, itp.) lub przedmioty, które są wprowadzane i przemieszczane na terytorium naszego kraju i państw członkowskich oraz są szczególnie podatne na porażenie przez organizmy kwarantannowe powinny być zaopatrzone w paszporty lub świadectwa fitosanitarne oraz inne dokumenty lub oznakowanie przewidziane w przepisach Unii Europejskiej. Paszport jest obecnie bardzo ważną procedurą i zawiera on informacje związane z nazwą państwa wydającego paszport, nr partii roślin (produktów roślinnych lub przedmiotów), łacińską nazwę botaniczną, nr wpisu podmiotu do rejestru przedsiębiorców, oznaczenia symbolem ZP lub RP, nazwę państwa pochodzenia. Dodatkowo paszport stwierdza legalność zakupu zdrowego i zbadanego materiału roślinnego.
Dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw rolnictwa. Do obrotu dopuszczone mogą być tylko te środki, które przy prawidłowym stosowaniu, nie stanowią zagrożenia dla zdrowia człowieka, zwierząt i środowiska. Zezwolenie na dopuszczenie środka ochrony roślin do obrotu wydaje się jeśli: środek zawiera substancję aktywną dopuszczoną do stosowania przez Komisję Europejską (zał.1 dyrektywy 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dot. wprowadzenia do obrotu śr. Ochr. Roślin), jest skuteczny w zwalczaniu agrofaga, nie wykazuje niepożądanego działania na rośliny, nie powoduje zbędnych cierpień zwalczanych kręgowców, jest stosowany zgodnie z przeznaczeniem (nie wykazuje zagrożenia zdrowiu ludzi, zwierząt i środowiska, wód podziemnych i powierzchniowych) zostały określone jego właściwości fizyko-chemiczne, toksykologia oraz poziom pozostałości środka w produktach pochodzenia rolniczego. Badania skuteczności działania środków ochrony roślin przeprowadza się w jednostkach organizacyjnych upoważnionych przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Obrót środkami na terytorium naszego kraju może odbywać się tylko przez przedsiębiorców (producentów) i zakłady konfekcjonowania po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia. W obrocie mogą znajdować się tylko produkty dopuszczone do obrotu, których okres ważności wynosi co najmniej 18 miesięcy, zaopatrzone są w etykiety-instrukcje w języku polskim. Środki muszą być w szczelnych i oryginalnych opakowaniach.
Środki ochrony roślin zaliczane do grupy b. toksycznych i toksycznych dla ludzi mogą być nabywane tylko przez osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin i posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia.
Przedsiębiorcy prowadzący obrót środkami zobowiązani są do prowadzenia ewidencji nabywców środków zaliczanych do b. toksycznych i toksycznych dla człowieka przez okres 2 lat. Zabrania się im sprzedaży środków osobom nieletnim, nietrzeźwym, po upływie terminu ważności środka, w opakowaniach zastępczych, przy stosowaniu automatów lub samoobsługi, w pomieszczeniach w których znajduje się żywość i pasze, w opakowaniach bez ważnych etykiet-instrukcji.
Posiadacze gruntów rolnych (rolnicy i dzierżawcy) zobowiązani są do prowadzenia ewidencji zabiegów ochronnych. W ewidencji powinni zamieszczać informacje o uprawie, powierzchni w ha, nazwie środka i dawce, przyczynie zastosowania (jaki agrofag wystąpił na plantacji). Ewidencję prowadzi się w specjalnym zeszycie, który można nabyć u różnych wydawców prasy rolniczej na drodze wysyłki (np. Plantpress).
Wszystkie środki ochrony roślin stosuje się sprzętem sprawnym technicznie. Opryskiwacze ciągnikowe i samobieżne mogą być użyte do zabiegu tylko wtedy jeżeli potwierdzona zostanie ich sprawność techniczna w wyspecjalizowanej jednostce przeprowadzającej badania techniczne sprzętu (jednostki te wyznaczone są przez inspektora wojewódzkiego). Badania sprawności opryskiwaczy powinny być przeprowadzone w odstępach czasowych nie dłuższych niż 3 lata. Badanie pozytywne dokumentowane jest zaświadczeniem i specjalnym oznaczeniem na opryskiwaczu (naklejka znormalizowana z nr).
Środki ochrony roślin na terenach otwartych stosuje się sprzętem naziemnym (opryskiwacze ciągnikowe) jeżeli prędkość wiatru nie przekracza 3m/s, miejsce oddalone jest od drogi publicznej co najmniej 5 metrów, a od budynków mieszkalnych, zabudowań inwentarskich, pasiek, plantacji roślin zielarskich, ogródków działkowych, rezerwatów, oraz granicy wewnętrznego terenu ochrony strefy pośredniej ujęć wody co najmniej 20 metrów.
W realizacji statutowych działań Inspekcji należy więc:
• kontrola sanitarna roślin, produktów roślinnych, podłoża i gleb oraz środków transportu
• ocena stanu zagrożenia roślin przez organizmy szkodliwe
• wydawanie decyzji w sprawie zwalczania agrofagów (szkodliwych)
• ustalanie i doskonalenie metod zwalczania organizmów szkodliwych
• wydawania świadectw fitosanitarnych i paszportów roślin (nadzór wydawania)
• prowadzenie rejestru przedsiębiorców
• badania laboratoryjne roślin, produktów roślinnych i przedmiotów
• wydawanie certyfikatów na produkcję integrowaną
• wydawanie zezwoleń oraz kontrolowanie podmiotów prowadzących konfekcjonowanie i obrót środkami
• kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin
• kontrola jakości środków ochrony roślin
• upoważnianie jednostek do wykonywania badań sprzętu do stosowania środków oraz nadzór nad stanem technicznym tego sprzętu
• monitorowanie zużycia środków ochrony roślin
• ocena polowa i laboratoryjna materiału siewnego
• kontrola przestrzegania zasad w zakresie wytwarzania, oceny, przechowywania i obrotu materiałem siewnym
• wydawanie urzędowych etykiet i plomb
• kontrola materiału siewnego z państw trzecich oraz ustalenie stopni kwalifikacji tego materiału.
Tomasz Erlichowski,
ZNiOZ Bonin
“
