W ostatnim czasie wzrosło zainteresowanie uprawą mieszanek zbóż ozimych. Plonują one lepiej niż mieszanki jare. Uprawa zbóż w mieszankach daje stabilne plony niezależnie od warunków atmosferycznych, zmienności glebowej i poziomu nakładów środków produkcji.
Komponenty mieszanki mogą mieć odmienne wymagania odnośnie do wzrostu i rozwoju. Warunki środowiskowe mogą być niesprzyjające dla jednego z komponentów, ale dla drugiego optymalne. Wówczas zajmuje on pozycję dominującą w łanie, rekompensując zniżkę plonu pierwszego komponentu. W porównaniu z czystymi zasiewami gatunków zbóż, te same gatunki w mieszance lepiej znoszą gorsze warunki agrotechniczne i siedliskowe. Rośliny mają zróżnicowany systemom korzeniowy i zasiane w mieszankach produktywniej wykorzystują zastosowane nawozy podawane w mniejszych dawkach, dlatego polecane są do wykorzystania w systemie rolnictwa integrowanego.
Mieszanki zbóż są mniej podatne na porażenie przez choroby i uszkodzenia spowodowane przez szkodniki. Takie uprawy rzadziej wylegają i charakteryzują się lepszą konkurencyjnością w stosunku do chwastów. Wszystko to sprzyja ograniczeniu chemicznej ochrony roślin, co ma bardzo istotne znaczenie w produkcji integrowanej, propagującej stosowanie niechemicznych metod uprawy. Pszenica i pszenżyto nadają się do uprawy w mieszance. Oba te gatunki mają podobny genotyp, wartość pastewną i charakteryzują się zbliżonymi wymaganiami agrotechnicznymi. Lepiej wykorzystują warunki środowiskowe, zapewniają stabilniejszy poziom plonowania, a choroby wolniej rozprzestrzeniają się w takim łanie. Warunki uprawy ekstensywnej (zróżnicowane pod względem zasobności w składniki pokarmowe, typu gleby, przedplonu, odczynu i kultury gleby) nie sprzyjają produkcji pojedynczych gatunków. Wówczas mieszanki dają wyższe lub wierniejsze plony niż zasiewy jednogatunkowe. Obserwuje się duże rozbieżności w poziomie plonowania mieszanek z udziałem pszenicy i pszenżyta w poszczególnych latach. W przypadku korzystnych warunków pogodowych mieszanki dawały niższy plon, natomiast w sezonie z małą ilością opadów okazało się, że siewy mieszane uzyskały najwyższą wartość.
Z badań krajowych wynika, że na glebie kompleksu pszennego dobrego pszenżyto w siewie czystym plonuje znacznie lepiej niż pszenica. Mieszanka z 75-proc. udziałem pszenżyta ozimego (odmiana Bogo) plonowała na zbliżonym poziomie (5,62 t/ha) do siewu czystego tego gatunku (5,47 t/ha). Plonowaniu mieszanek sprzyjał wzrastający w nich udział pszenżyta. Natomiast plon ziarna w mieszance z 25, 50 i 75-proc. udziałem pszenicy wynosił odpowiednio 5,56, 5,21 i 4,89 t/ha i przewyższał poziomem plonowania pszenicę uprawianą w siewie czystym (4,28 t/ha).
Największy i stabilny poziom plonów pszenżyta i pszenicy pozyskuje się na glebach pylastych lub gliniastych. Należą do nich gleby kompleksu pszennego dobrego i bardzo dobrego. Na glebach lekkich o zwięźlejszym podłożu, kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego, będących w dobrej kulturze, można otrzymać mniejsze, ale również zadowalające plony.
Spośród wszystkich gatunków zbóż, pszenica jest najbardziej wrażliwa na kwaśny odczyn gleby, natomiast pszenżyto charakteryzuje się średnimi wymaganiami odnośnie pH gleby. Mieszanki powinno uprawiać się na glebach lżejszych, ale o pH gleby powyżej 5,7, a na glebach zwięźlejszych powyżej 6,3. W gorszych warunkach glebowych mniejsze plony rekompensowane są przez wyższą zawartość białka w ziarnie.
Do uprawy mieszanki pszenicy z pszenżytem należy wybrać przedplon, który wcześnie jest zbierany z pola, co zapewni prawidłową strukturę gleby i optymalne stosunki wodno-powietrzne. Najlepszymi przedplonami są: rzepak i ziemniak (na oborniku) oraz rośliny bobowate drobnonasienne (wieloletnie) i bobowate grubonasienne (strączkowe) uprawiane na nasiona.
Stanowiska po koniczynie i lucernie oraz ich mieszankach z trawami należy przygotować wcześnie, co będzie sprzyjało zgromadzeniu wody w glebie i lepszemu rozkładowi resztek pożniwnych. Do średnio dobrych przedplonów należy owies. Najgorszymi przedplonami dla mieszanki pszenicy z pszenżytem są zboża (oprócz owsa). Po nich mieszanki plonują niżej o 10–20% niż po przedplonach niezbożowych. Wydajność mieszanek obniża się wraz ze wzrostem udziału zbóż w zmianowaniu. W monokulturze zbożowej, na glebie kompleksu żytniego dobrego, obniżka plonu może dochodzić do 20%, a w gorszych warunkach środowiskowych, na glebie kompleksu żytniego słabego nawet do 35%.
Główną przyczyną obniżki plonu ziarna mieszanki uprawianej po zbożach jest większe wypadanie roślin w czasie wegetacji, gorsze krzewienie, mniejsza liczba kłosów na jednostce powierzchni, mniejsza liczba i masa ziarniaków w kłosie. Po ciągłej uprawie zbóż na tym samym polu dochodzi do pojawiania się chorób podstawy źdźbła i kompensacji chwastów.
Uprawa mieszanek zbóż ozimych stwarza dogodne warunki do uprawy międzyplonów, które mogą być dodatkowym źródłem paszy dla bydła przez zakiszenie jesiennego pokosu.
Dobierając odmiany do uprawy w mieszance należy zwrócić uwagę na zbliżoną wysokość roślin, termin ich dojrzewania oraz podobne wymagania glebowe (tabela). Wyższe rośliny jednego gatunku zacieniają w łanie rośliny niższe drugiego gatunku. W celu uzyskania jak najlepszej budowy przestrzennej łanu, czyli dobrego wyrównania pędów kłosonośnych, należy wybierać wyższe odmiany pszenicy i niskie (półkarłowe) odmiany pszenżyta. Do mieszanek przeznaczonych na gleby lżejsze i kwaśniejsze, bardziej odpowiednie są odmiany tolerancyjne na gorsze warunki glebowe i nieco większy udział pszenżyta w materiale siewnym. W przypadku braku nasion zalecanych odmian można w ostateczności wysiewać inne odmiany.
Wysiew mieszanek poleca się na dużych areałach przeznaczonych na produkcję ziarna paszowego. Ziarno pozyskane z uprawy mieszanki nadaje się wyłącznie na paszę dla zwierząt. Stanowi ważny produkt w żywieniu drobiu i pozostałych gatunków zwierząt, głównie prosiąt i tuczników, a także przeżuwaczy. Mogą być podawane zwierzętom w postaci śruty lub ziarna gniecionego. O wartości pokarmowej ziarna w żywieniu zwierząt decyduje wysoka strawność, duża zawartość białka i korzystny skład aminokwasowy. Wysoka wartość paszowa wynika z mniejszej zawartości substancji antyżywieniowych, w porównaniu z ziarnem żyta, głównie alkilorezorcynoli.
