Rabarbar jest uszkadzany przez wiele szkodników. Obserwacje prowadzone w Instytucie Warzywnictwa wskazują, że w niektórych rejonach Polski największe szkody wyrządza paciepnica ziemniaczana, natomiast w innych licznie występują mszyce (burakowa i brzoskwiniowa), pchełki oraz chrząszcze z rodzaju kałdunic. Duże szkody mogą wyrządzać również szkodniki glebowe, zwłaszcza na starszych plantacjach.
Znajomość występujących gatunków szkodników na rabarbarze oraz metody ich zwalczania pozwolą na uzyskanie plonów dobrej jakości.
Wśród występujących chrząszczy najważniejszymi gatunkami są:
– kałdunica zielonka (Gastroidea viridula) – zielone chrząszcze długości do 6 mm, larwy szare, segmentowane, długości do 4 mm i kałdunica rdestowa (Gastroidea polygoni) – chrząszcze zielono niebieskie, długości 4-5 mm, przedplecze, nasada czułków i odnóża oprócz stóp są czerwone, larwy podobne do larwy kałdunicy zielonki, barwy szarej.
Osobniki dorosłe uszkadzają blaszkę liściową na jej brzegach, a starsze larwy wygryzają otwory w liściach pozostawiając tylko grubsze nerwy. Zeszkieletowane liście zasychają i zamierają. Na plantacji rabarbaru pojawiają się w maju. W ciągu roku występują trzy pokolenia.
– pchełka burakowa (Chaetocnema concinna) – chrząszcze długości 1,5-2 mm, koloru brązowego z zielonym połyskiem. Owady dorosłe wygryzają małe okienka lub otwory w liściach. Szczególnie groźne są dla roślin uprawianych z siewu (na rozsadniku) podczas ciepłej słonecznej pogody. Masowe żerowanie może doprowadzić do zamierania roślin.
– ziołomirek szczawiowiec (Phytonomus rumicis) – chrząszcze długości 4-5 mm, ciemnego koloru z jasnym, podłużnym paskiem na przedpleczu. Larwy i chrząszcze żerują na blaszce liściowej.
Wśród motyli wszystkie gatunki szkodliwe należą do rodziny sówkowatych.
– paciepnica ziemniaczana (Hydroecia micacea) – gąsienice długości 25-40 mm są czerwonawe z czarno punktowanymi pręgami. Żerują one w ogonku liściowym na skutek czego część użytkowa rośliny nie nadaje się do konsumpcji. W miejscu uszkodzenia wycieka galaretowata wydzielina. Starsze gąsienice mogą uszkadzać karpy drążąc w nich korytarze. Żerowanie paciepnicy powoduje gnicie uszkodzonych tkanek. Od końca kwietnia do czerwca wylęgają się larwy, które początkowo szkieletują liście perzu i stokłosy bezostnej, a potem przechodzą na rośliny żywicielskie. Najczęściej występuje na plantacjach zarośniętych perzem.
– piętnówka kapustnica (Mamestra brassicae) – gąsienice osiągają długość do 40 mm, koloru zielonego (młode gąsienice), brunatnego lub czarne z żółtymi pasami (gąsienice starsze). Wygryzają duże otwory w liściach, pozostawiając brzegi i nerwy nie naruszone.
– piętnówka rdestówka;
– błyszczka jarzynówka (Plusia gamma) – gąsienice długości do 30 mm, koloru zielonego lub żółtozielonego, ze zwężającym się ciałem w kierunku głowy. Podczas chodzenia wyginają ciało, ponieważ nie mają dwóch przednich par odnóży odwłokowych. Wygryzają otwory w liściach.
– wieczernica szczawiówka (Acronycta rumicis) – gąsienice długości do 35 mm, koloru czarnobrązowego z gęstymi, rudymi szczecinami. Wygryzają otwory w liściach. Mogą one żerować na roślinach do października.
– agatówka (sówka) łobotnica (Trachea atriplicis) – gąsienice długości 40-50 mm, koloru czerwono zielonego z białymi plamkami. Wygryzają otwory w liściach.
– rolnice (Agrotis spp.) – gąsienice grube, walcowate wielkość od 25 do 50 mm, barwę od ciemnooliwkowej przez szarą do brunatnej (zależy od gatunku rolnicy). Uszkadzają podziemne i nadziemne części rabarbaru. Są to znane szkodniki glebowe.
Dużo szkód na plantacjach mogą powodować mszyce.
– mszyca burakowa (Aphis fabae) – mszyce bezskrzydłe długości do 2,4 mm, koloru czarnego z zielonym lub brązowym odcieniem. Larwy oraz osobniki dorosłe wysysają soki z tkanki blaszki liściowej i nerwów liści. Liście się kędzierzawią i zwijają brzegami w dół. Przy licznym wystąpieniu rośliny są zahamowane we wzroście.
– mszyca brzoskwiniowa (Myzus persicae) – mszyce bezskrzydłe długości 1,8 – 3,0 mmm mogą być zielonożółte lub zielone. Larwy i osobniki dorosłe żerują na najmłodszych liściach, powodując ich deformację.
Inne gatunki szkodników występujące na rabarbarze:
– wtyk straszyk (Mesocerus marginatus) – pluskwiak długości 12-14 mm, koloru brunatnego z jaśniejszym zabarwieniem brzegów. Larwy podobne do osobników dorosłych lecz są mniejsze. Owady dorosłe oraz larwy wtyków wysysają soki z blaszki liściowej, powodując przebarwienia liści. Uszkadzają również pąki i wierzchołki wzrostu. Wskutek żerowania następuje zasychanie liści i opadanie pąków.
– pieniki (Cercopidae). Ciemno zabarwione pluskwiaki długości do 10mm. Larwy i osobniki dorosłe wysysają soki z liści. W trakcie żerowania są one otoczone białą wydzieliną podobną do śliny.
Ochrona rabarbaru przed szkodnikami ze względu na brak zarejestrowanych insektycydów, polega na wykorzystaniu zabiegów agrotechnicznych utrudniających w dużym stopniu rozwój szkodników oraz ich niszczenie mechaniczne.
Do najczęściej stosowanych zabiegów agrotechnicznych należą:
•Nie dopuszczanie do kwitnienia chwastów na plantacjach rabarbaru oraz na polach będących w sąsiedztwie. Przyciągają one bowiem szkodniki, głównie szkodliwe motyle, pluskwiaki i muchówki
•Niszczenie chwastów żywicielskich ponieważ m.in. samice rolnic chętnie składają jaja przy wabiących je roślinach np. komosie lub gorczycy. Obecność chwastów sprzyjają rozwojowi młodych gąsienic.
•Zwalczanie perzu i stokłosy (także w bezpośrednim sąsiedztwie plantacji), miejsca składania jaj przez paciepnicę ziemniaczaną
•Uprawa międzyrzędowa (spulchnianie), utrudnia rozwój szkodników glebowych i ślimaków
•Usuwanie porażonych roślin i ich niszczenie
•Na małych powierzchniach zbieranie szkodników i ich niszczenie (np. ślimaki)
•W okresie wiosennym obsypywanie ziemią wschodzących roślin (do wysokości około 10 cm ), celem nie dopuszczenia do składania jaj przez motyle.
Do szkodników glebowych stanowiących przede wszystkim duże zagrożenie dla roślin uprawianych z siewu należą drutowce, pędraki i turkuć podjadek, larwy leni i komarnic. Starsze rośliny, na kilkuletnich plantacjach, zaatakowane przez te szkodniki, słabiej rosną i dają gorsze plony ogonków.
Ich zwalczanie polega przede wszystkim na stosowaniu zabiegów agrotechnicznych. Młode larwy, wyrzucane podczas tych zabiegów na powierzchnię ziemi, są wrażliwe na działanie promieni słonecznych. Sprzymierzeńcami w walce z tymi szkodnikami są również ptaki. Na małych powierzchniach (rozsadniki), skutecznym rozwiązaniem jest wykładanie przynęt w postaci kawałków ziemniaka lub marchwi, rozsady sałaty. Przynęty należy wkopać co 1,5-2 m między roślinami, oznaczyć to miejsce i codziennie sprawdzać oraz usuwać zgromadzone w nich szkodniki.
Na plantacji rabarbaru można spotkać kilka gatunków ślimaków (Gastropoda). Występują przede wszystkim na glebach cięższych, odznaczających się dużą pojemnością wodną. Lubią gleby z dużą zawartością substancji organicznej i wapnia. Mogą licznie wystąpić na plantacjach gdzie zastosowano nawozy zielone i przyorano resztki roślinne. Nie stwierdzono uszkodzeń powodowanych żerowaniem ślimaków, ale ogonki pokryte śluzem mają niższą wartość handlową.
Osuszanie zbyt wilgotnych pól, wykaszanie traw i chwastów na rowach i miedzach, znacznie ograniczy występowanie ślimaków. Bronowanie pola w czasie słonecznej pogody powoduje wyrzucanie jaj i młodych ślimaków, które na słońcu giną. Na małych powierzchniach można wyłapywać je na różnego rodzaju przynęty (deski, kartony), pod które ślimaki chowają się w ciągu dnia. Ukrywające się tam ślimaki trzeba zbierać codziennie i niszczyć.
