Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach zgodnie z wymogami Obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (3064 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych.
W dziewiątym okresie raportowania tj. od 21 czerwca do 20 sierpnia 2012 roku, stwierdzamy zagrożenie wystąpienia suszy rolniczej na obszarze Polski. Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą na przeważającym terytorium Polski są ujemne.
Zagrożenie suszą występuje na powierzchni 0,5% gruntów ornych Polski w 63 gminach (2,1% gmin) skupionych w 3 województwach: wielkopolskim (34 gminy), łódzkim (27 gmin) i świętokrzyskim (2 gminy).
Susza występuje wśród roślin strączkowych uprawianych na glebach I kategorii (bardzo lekkich; grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty).
W okresie 21 VI – 20 VIII 2012 r. wartości KBW, względem okresu sprzed 10 dni, zmalały na terenie kraju średnio o 15 mm, co oznacza, że wzrósł deficyt wody dla roślin. Największe zmniejszenie wartości KBW, od 30 do nawet 90 mm, wystąpiło na Pojezierzu Lubuskim i Wielkopolskim. Stosunkowo duże zmniejszenie wartości KBW wystąpiło na obszarach, na których 10 dni temu wartości te były tylko nieznacznie ujemne, więc nie spowodowało to znacznego pogorszenia warunków wodnych, zwłaszcza na terenie Pojezierza Lubuskiego.
Natomiast na Polesiu, Wyżynie Lubelskiej, Roztoczu oraz w Kotlinie Sandomierskiej odnotowano wzrost tych wartości od 10 do 50 mm, a więc na tych obszarach, w których deficyt wody w poprzednim okresie sześciodekadowym był największy.
Najniższe wartości KBW, od -120 do -139 mm, wystąpiły na Nizinie Południowowielkopolskiej, Wzniesieniach Południowomazowieckich oraz na Wyżynie Przedborskiej. Natomiast dodatnie wartości KBW, od 10 do 50 mm odnotowano na Pobrzeżu Koszalińskim.
W lipcu Polska była bardzo zróżnicowana pod względem opadów atmosferycznych. Najniższe opady wystąpiły w południowo-wschodniej Polsce, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na Nizinie Śląskiej oraz Południowowielkopolskiej (od 40 do 75 mm), co stanowiło 60-100% normy wieloletniej (średnia z lat 1971-2000). Natomiast najwyższe opady odnotowano w południowo-zachodniej Polsce, na Warmii i Mazurach, na Wybrzeżu oraz w Bieszczadach (120-250 mm) i stanowiły one 160-240% normy.
W pierwszej dekadzie sierpnia pod względem opadów atmosferycznych Polska była bardzo zróżnicowana, od wysokich opadów (45-75 mm) w północno-wschodniej części po ich brak lub też występujących w niewielkiej ilości w południowo-wschodnich rejonach kraju. Natomiast w drugiej dekadzie sierpnia wystąpiła sytuacja odwrotna, największe opady od 50 do 70 mm wystąpiły na Polesiu, Wyżynie Lubelskiej, Roztoczu oraz w Kotlinie Sandomierskiej, a najmniejsze od 0 do 2 mm na Pobrzeżu Szczecińskim i Koszalińskim.
W całym sześciodekadowym okresie najniższe wartości opadu odnotowano w Wzniesieniach Południowomazowieckich, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na Nizinie Śląskiej oraz Południowowielkopolskiej (od 105 do 125 mm). Natomiast najwyższe opady odnotowano w zachodniej Polsce, na Warmii i Mazurach oraz na Wybrzeżu (210-290 mm).
W lipcu oraz w pierwszej dekadzie sierpnia odnotowano bardzo duże zróżnicowanie temperatury powietrza oraz usłonecznienia na obszarze Polski. Najniższą temperaturę odnotowano na północy kraju (17-18oC) a najwyższą w południowo-wschodniej Polsce (20,5-21,5oC). Natomiast w drugiej dekadzie sierpnia wystąpiła sytuacja dokładnie odwrotna, najwyższą temperaturę powietrza odnotowano w północno-zachodniej części kraju, od 18 do 18,5oC, a najniższą w południowo-wschodnim rejonie Polski od 15,5oC do 17oC. Bardzo podobny rozkład stwierdzono pod względem usłonecznienia, na północnym-zachodzie w lipcu i w pierwszej dekadzie sierpnia było średnio dziennie tylko 6-7 godzin ze słońcem, natomiast w południowo-wschodniej Polsce 10 godzin. Natomiast w drugiej dekadzie sierpnia odwrotnie – w Polsce południowo-wschodniej słońce świeciło średnio przez 4,5-5,5 godzin dziennie, a na zachodzie kraju przez ok. 10 godzin.
Temperatura powietrza tegorocznego lipca była wyższa od normy z lat 1971-2000. Największe odchylenie średniej miesięcznej temperatury (o ponad 3oC) odnotowano na Lubelszczyźnie i w Kotlinie Sandomierskiej, natomiast najniższe odchylenie (do 1oC) odnotowano w Polsce północno-zachodniej. Na pozostałym obszarze kraju temperatura powietrza lipca była wyższa od normalnej od 1 do 3oC.
W całym okresie sześciodekadowym najwyższa ewapotranspiracja miała miejsce na południu Mazowsza i Wielkopolski oraz na Wyżynie Lubelskiej (240-260 mm), a najniższa na Pobrzeżu Szczecińskim oraz w szerokim pasie Polski północnej (175-200 mm).
W poprzednim okresie sześciodekadowym obszarem o największym deficycie wody była Lubelszczyzna, jednakże obfite opady atmosferyczne na tym terenie sprawiły, że bilans wodny dla roślin uprawianych w tym rejonie, uległ znacznej poprawie. Natomiast niskie opady w południowych obszarach Wielkopolski i Mazowsza sprawiły, że występujący deficyt wody, spowodował zagrożenie wystąpienia suszy dla uprawianych w tym rejonie roślin strączkowych
Źródło: Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach
