Zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa (Diabrotica virgifera Le Conte), bo tak brzmi jej pełna nazwa przybyła do Europy najprawdopodobniej z USA. W Europie najpierw pojawiła się w Belgradzie. Od dwóch lat jest już w Polsce i doskonale się tutaj czuje. Nieustannie podróżuje. W tym roku zauważono ją na obszarze Centralnej Polski, w przyszłym ma pojawić się na północy kraju. Stonka kukurydziana to bardzo groźny szkodnik.
Pochodzenie
Już sama nazwa wskazuje na to, że mamy do czynienia z groźnym szkodnikiem. Z reguły nazwy agrofagów są dwuczłonowe. Stonka kukurydziana bardzo lubi podróżować. Prawdopodobnie pochodzi ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. I jak na tą rodzinę chrząszczy przystało uwielbia podróżować samolotem. I nie jest to tym razem żart polityczny. Pierwsze wykrycie tego owada miało miejsce w miejscowości Surčin (obecna Serbia), w pobliżu portu lotniczego w Belgradzie.
Nie potrzebny kompas i mapa
Na przestrzeni lat 1992-2006 zasięg występowania szkodnika gwałtownie się rozszerzył obejmując następujące kraje (w nawiasach podano datę wykrycia): Serbia (1992), Węgry (1995), Chorwacja (1995), Rumunia (1996), Bośnia i Hercegowina (1997), Bułgaria (1998), Włochy (1998), Słowacja (2000), Szwajcaria (2001), Ukraina (2001), Austria (2002), Czechy (2002), Francja (2002), Wielka Brytania (2003), Holandia (2003), Belgia (2003) oraz Polska (2005 i obecnie). W większości przypadków pierwsze ogniska szkodnika w przytaczanych państwach zlokalizowane były na plantacjach kukurydzy znajdujących się w bliskim sąsiedztwie lotnisk, co dowodzi, że szkodnik do rozprzestrzeniania się wykorzystuje środki transportu lotniczego, samochodowego itp.
Polska to także piękny kraj
Stonka kukurydziana dość dobrze poczuła się w Polsce. Ale jak na podróżnika przystało, nie lubi długo zagrzewać miejsca. Pierwszy raz gatunek ten został dostrzeżony w Polsce w sierpniu 2005 roku na obszarze woj. Podkarpackiego, a dokładnie w miejscowościach Łąka, Jasionka i Dukla. Bardzo szybko jednak nasz gość rozprzestrzenił się po obszarze ościennych województw, tak, że już w roku następnym obecność stonki odnotowano w całym paśmie południowym Polski. W bieżącym roku stonka pojawiała się na obszarze województw Łódzkiego i Mazowieckiego. Zdaniem specjalistów, którzy, na co dzień, obserwują i badają stonkę kukurydzianą, owad ten już w roku 2008, a na pewno w 2009 pojawi się w północno-zachodniej części naszego kraju.
Rozmnażanie i żerowanie
Stonka Kukurydziana w warunkach klimatu umiarkowanego rozwija się jako pokolenie rocznie. Samice składają jaja w glebie na głębokości ok. 15 cm od połowy lata do później jesieni. Pierwsze larwy pojawiają się bardzo szybko, jeszcze w okresie początku wschodów i przedostają się do szyjki korzeniowej. <img src=http://www.wrpnowe.home.pl/fotomoje/3.JPG align=right width=200
Najbardziej szkodliwe dla kukurydzy są larwy bytujące w glebie, które pojawiają się od połowy maja do początku sierpnia. Są one barwy kremowej o silnie wydłużonym, długości do 10-18 mm ciele, zaopatrzonym w niewielkie odnóża. Przechodzą trzy stadia rozwojowe, z których dwa pierwsze żerują na zewnętrznej powierzchni najmłodszych, najcieńszych korzonków, natomiast trzecie wgryza się do wnętrza większych korzeni aż do podstawy roślin. Zniszczenie korzeni prowadzi do zaburzeń we wzroście i rozwoju kukurydzy. Zmniejsza się pobieranie przez roślinę wody i składników odżywczych, co skutkuje gorszym wypełnieniem ziarniaków Największych szkód dokonują jednak dorosłe osobniki. Osiągają rozmiar od 4,2 d 6,8 mm długości o bladożółtym, jasnozielonym lub czerwono-pomarańczowym kolorze. U samic na skrzydłach widoczne są czarne paski biegnące wzdłuż, u samców znaczna ich część jest koloru czarnego. Chrząszcze występują na kukurydzy od końca czerwca do połowy października, przy czym szczyt ich liczebności przypada na sierpień/wrzesień. Największą aktywność życiową przejawiają wcześnie rano i późnym wieczorem stąd jest to najlepszy okres na prowadzenie obserwacji. Postaci dorosłe najbardziej preferują pyłek kukurydzy, lecz odżywiają się także znamionami, odsłoniętymi, miękkimi ziarniakami oraz liśćmi. Ich żerowanie (głównie na znamionach) prowadzi do gorszego i nierównomiernego zaziarnienia kolb oraz zwiększenia podatności roślin na choroby. Ponadto w okresie, gdy zmniejsza się ilość pyłku, a znamiona zasychają chrząszcze mogą żerować również na niektórych innych roślinach np.: słoneczniku, lucernie, ogórku, melonie, fasoli, komosie.
Walka z owadem trwa
Od samego początku problem stonki kukurydzianej został potraktowany bardzo poważnie. Wydano szereg rozporządzeń. Owad ten jest poddawany kwarantannie. Do walki z nim przyłączyły się nie tylko publiczne służby, ale także naukowcy i sami rolnicy. To oni są odpowiedzialni za powiadomienie o pojawieniu szkodnika. Mogą to zrobić nawet we własnej gminie, a najlepiej w wojewódzkim oddziale Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Jednostka ta prowadzi szeroko rozpowszechnioną kampanię informacyjną oraz obserwuje i bada tego groźnego szkodnika. Na plantacjach w całej Polsce umieszczono pułapki feromonowe, które pozwolą śledzić jego ruchy w błyskawiczny sposób. Co rusz pojawiają się też nowe rozporządzenia ministra rolnictwa. Ostanie ogłoszono w dniu 27 sierpnia (Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2007 Nr 154, poz. 1087). Informuje ono m.in. o podziale Polski a 3 strefy tj. zasiedlenia (porażenia), ryzyka (bezpieczeństwa) i strefę wolną od występowania szkodnika oraz o metodach i środkach jego zwalczania. Niestety na dzień dzisiejszy minister rolnictwa dopuścił do obrotu tylko dwa środku chemiczne zwalczające stonkę kukurydzianą są to: Karate Zeon 050 CS i Calypso 480 S.C. Zdaniem resortu wynika to z nikłego zainteresowania firm chemicznych produkcją takiego preparatu, a samo ministerstwo nie ma możliwości wymuszenia poszerzenia asortymentu na rynku o takowe produkty.
Marcin Simiński
Wrp.pl
W tekście wykorzystano fragmenty artykułu i fotografie autorstwa Pawła Bereś z IOR w Poznaniu. Pełny tekst tego autora został opublikowany w lipcowym wydaniu WRP pt. Stonka kukurydziana – nowy, groźny szkodnik kukurydzy w Polsce”.
redakcja@wrp.pl
“
