Początek grudnia to dobry czas, aby przyjrzeć się roślinom, ocenić kondycję rzepaku. Sprawdzamy, jaki jest stan plantacji rzepaku jesienią 2022.
Z licznych obserwacji wiemy, że rzepak „koduje” podwaliny pod przyszły plon już jesienią. Pojawia się rozeta złożona najczęściej z 8–12 liści, tworzone są zawiązki pędów bocznych, ustala się liczba rozgałęzień oraz kwiatów, z których powstaną łuszczyny. Najważniejszy jest jednak system korzeniowy. To on zdecyduje o dobrym przezimowaniu i szybkiej regeneracji wiosną. Ponadto zdrowy głęboki system korzeniowy to zabezpieczenie przed stresami abiotycznymi, które coraz częściej pojawiają się wiosną, a do szczególnie groźnych należy susza. Warunki jakie występują w czasie siewu oraz jesiennej wegetacji decydują o potencjalnym plonie roślin rzepaku.
Jesienna wegetacja
Bieżący sezon uprawy, podobnie jak poprzednie, nie był łaskawy dla plantatorów rzepaku. Przebieg pogody w II połowie sierpnia wpłynął na siewy. Początkowo brak opadów i przesuszona gleba, a następnie intensywne zlewne opady spowodowały problemy ze wschodami lub wręcz uniemożliwiały siewy. W wielu rejonach konieczne było opóźnienie siewu do pierwszych dni września.
Nierównomierność wschodów oraz opóźnienia siewu mają swoje konsekwencje w kondycji roślin. Tegoroczny wrzesień okazał się wyjątkowo chłodny w porównaniu z latami wcześniejszymi. Jak podaje IMGW-PIB, średnia temperatura września wyniosła 12,3°C i była niższa od średniej z wielolecia o 1,4°C.
Taki przebieg pogody powodował, że wegetacja przebiegała bardzo powoli. Wydawało się, że roślinom nie uda się nadgonić opóźnień i osłabione wejdą w okres spoczynku zimowego. Przyroda potrafi jednak zaskakiwać i po skrajnie zimnym wrześniu, kolejny miesiąc okazał się wyjątkowo ciepły. Średnia temperatura powietrza w październiku była wyższa o 2,5°C od średniej z lat 1991–2020. Taki przebieg pogody pozwolił nadrobić zaległości.
Rzepaki dobrze rozwinięte
Można stwierdzić, że większość plantacji w naszym kraju jest w dobrej lub bardzo dobrej kondycji. Na wykonanych lustracjach polowych w centralnej Wielkopolsce rośliny rozwinięte są bardzo dobrze. Charakteryzują się rozetą złożoną z około 12 liści, szyjką korzeniową o średnicy 15–20 mm oraz systemem korzeniowym sięgającym w głąb gleby do głębokości około 20 cm.
Przyjmuje się, że rozeta składająca się z 8 liści to 4–5 rozgałęzień, 10 liści odpowiada 6–7 rozgałęzieniom, a 12 liści to zawiązki 9–10 rozgałęzień. Powyższe dane oznaczają, że cały potencjał plonotwórczy wykształcił się prawidłowo przed spoczynkiem zimowym.
Dla prawidłowego wytworzenia przez rzepak wszystkich organów w okresie jesiennym potrzeba od 75 do 90 dni wegetacji. Ważna jest także suma temperatur efektywnych, powinna ona kształtować się na poziomie około 900°C-dni.
Szkodniki w uprawie
Oprócz czynników klimatyczno-agrotechnicznych na kondycję roślin wpływa występowanie na plantacji patogenów. Na początku wegetacji plantacje rzepaku były zagrożone presją ze strony szkodników. Szczególnie groźne były pchełki: rzepaczane i ziemne oraz śmietka kapuściana, można było zaobserwować również gnatarza rzepakowca.
W przypadku wcześnie występujących na plantacjach szkodników, najlepszym zabezpieczeniem są insektycydowe zaprawy nasienne. W bieżącym sezonie dostępne były dwie zaprawy do stosowania przez profesjonalnych użytkowników, czyli firmy nasienne, które posiadają certyfikat ESTA, co oznacza, że cały proces przygotowania nasion podlega ścisłym procedurom zapewnienia jakości zaprawiania. Zaprawami tymi są: Lumiposa 625 FS, która zgodnie z etykietą zwalcza takie szkodniki, jak: pchełki ziemne i rzepaczane, śmietkę kapuścianą oraz gnatarza rzepakowca oraz Buteo Start – zaprawa przeznaczona do zwalczania śmietki kapuścianej oraz pchełek.
Należy jednak pamiętać, że stosowane zaprawy nasienne chronią rośliny w początkowej fazie wzrostu przez okres około 3–4 tygodni. Wpływ na to ma przebieg warunków pogodowych panujących po wschodach. W kolejnych tygodniach i miesiącach jesiennej wegetacji konieczne jest monitorowanie presji ze strony szkodników. Ze względu jednak na niskie temperatury we wrześniu zagrożenie było niewielkie. Nie zwalnia to jednak ze stałego monitoringu, a najlepszym sposobem do tego są żółte naczynia.
Odżywienie, ochrona, obsada
Regulacja wzrostu i ochrona fungicydowa w bieżącym sezonie wykonana została na standardowym poziomie. Rośliny są zdrowe i dobrze przygotowane do wejścia w okres spoczynku zimowego.
Na niektórych plantacjach możemy obserwować pojawiające się pierwsze symptomy niedoboru składników pokarmowych. Dotyczy to głównego składnika pokarmowego jakim jest azot. O jego niedoborze mogą świadczyć żółte czy antocyjanowe przebarwienia liści.
Na kondycję rzepaku i realizację jego potencjału plonotwórczego wpływ ma obsada jaką zaplanowaliśmy w trakcie siewów. Pamiętajmy, że rzepak mieszańcowy plonuje w 70 proc. na rozgałęzieniach bocznych, a tylko ok. 30 proc. plonu znajduje się na pędzie głównym. Obsada na plantacjach w dobrej kulturze wysianych w optymalnym terminie to 40 roślin/m2, a w opóźnieniach ok. 45 roślin/m2.
Dobre rokowania rzepaku
Podsumowując możemy stwierdzić, że większość plantacji rzepaku dobrze rokuje. Oczywiście wiele będzie zależało od przebiegu warunków pogodowych w trakcie zimy. Dane z różnych źródeł informują, że w obecnym sezonie rzepak wysiany jest na powierzchni około 1,1 mln hektarów. Jest to rekordowy areał jaki odnotowano do tej pory w Polsce. Pamiętajmy jednak, że rzepak to roślina wymagająca i szczególnie narażona na działania różnych czynników zarówno biotycznych, jak i abiotycznych. Wszystkie działania, które są zależne do nas muszą być wykonane na 100 proc. Daje to szanse na optymalne wykorzystanie potencjału plonotwórczego jaki niosą ze sobą nowe genetycznie odmiany mieszańcowe rzepaku.
Artykuł ukazał się w grudniowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska
