Na przestrzeni ostatnich lat, w uprawach roślin rolniczych, ale także w ogrodach, sadach i w uprawach warzyw, obserwowano masowe pojawy ślimaków. Nie brakuje ich także i w tym roku, ze względu na warunki pogodowe generalnie sprzyjające ich rozwojowi. Ślimaki są szczególnie groźne w okresie wschodów roślin – na wiosnę i jesienią.
W sezonie wegetacyjnym występują dwa szczyty ich największej liczebności – pierwszy w maju, drugi w okresie wschodów ozimin. Ślimaki z upodobaniem atakują wówczas rzepak ozimy i pszenicę ozimą powodując w tych uprawach największe szkody, zwłaszcza w sprzyjających dla nich warunkach pogodowych. Jesienią na ich ataki bardzo narażone są również warzywa, zwłaszcza kapusty (szczególnie te późne).
Na plantacjach rzepaku szkodniki te niszczą liścienie i pierwsze liście, a w pszenicy zjadają zarodki i kiełki ziarna. Uszkodzenia te mogą spowodować zahamowanie wzrostu roślin lub nawet ich całkowite obumarcie, a dodatkowo stanowią wrota” infekcji, przez które przenikają do roślin patogeny grzybowe i bakteryjne, wywołujące różnego rodzaju jednostki chorobowe.
Okresem krytycznym, w którym rośliny pszenicy są najbardziej narażone na uszkodzenia ze strony ślimaków jest więc faza ziarniaków i kiełkowania, a w przypadku rzepaku faza liścieni i pierwszych liści, dlatego w uprawach rzepaku trzeba z nimi walczyć między siewem, a wschodami roślin, a w pszenicy przed, w trakcie siewu i krótko po nim.
Największe szkody wyrządzają ślimaki starsze i nagie (bezmuszlowe) z rodziny ślinikowatych (ślinik wielki, luzatyński, zmienny) oraz z rodziny pomrowikowatych (pomrowik plamisty). Szkodniki te (zwłaszcza ślimaki nagie) żerują w nocy i podczas pochmurnych i deszczowych dni, natomiast w dni słoneczne i suche chronią się w glebie i w różnych kryjówkach (np. pod kamieniami, resztkami roślin, w zagłębieniach gruntu). Dlatego właśnie najlepsze efekty chemicznego zwalczania ślimaków uzyskuje się w godzinach popołudniowych, wieczornych, a nawet nocnych.
Narząd gębowy ślimaków zbudowany jest z pojedynczej szczęki i języka pokrytego tarką (twardymi wyrostkami). Właśnie tą tarką ślimaki zeskrobują pokarm roślinny lub odgryzają jego kawałki szczęką. Zjadają podziemne i nadziemne części roślin, w liściach robią charakterystyczne nieregularne lub podłużne poszarpane otwory, a na częściach podziemnych płytkie wżery. W miejscach ich żerowania, zawsze można zaobserwować świeży lub zaschnięty, błyszczący śluz. Największe uszkodzenia powodują w wilgotnym środowisku, na zwięzłych, zasadowych glebach. Ślimaki znane są ze swojej dużej “żarłoczności”.
Do podstawowych zabiegów ograniczających występowanie i liczebność populacji ślimaków należą: drenowanie i osuszanie zbyt wilgotnych pól, niszczenie chwastów na miedzach oraz w pobliżu plantacji roślin uprawnych, usuwanie z pola kamieni, gałęzi, desek (które mogą stanowić schronienie dla ślimaków), likwidowanie bruzd i szczelin w glebie, zabiegi agrotechniczne, w tym szczególnie uprawowe poprawiające strukturę gleby, takie jak: podorywka, głęboka orka przedsiewna, wczesny i głęboki siew, wałowanie gleby po siewie, wielokrotne bronowanie pól (zwłaszcza podczas słonecznej pogody), usuwanie resztek pożniwnych.
Do najważniejszych metod walki ze ślimakami należą jednak metody chemiczne, polegające na zwalczaniu ślimaków specjalistycznymi środkami ochrony roślin – moluskocydami (środkami ślimakobójczymi). Należy je przeprowadzić po przekroczeniu progu ekonomicznej szkodliwości, czyli stwierdzeniu progowej liczby ślimaków lub uszkodzeń roślin na plantacji, które będą miały istotny negatywny wpływ na obsadę roślin, a tym samym na plonowanie.
Progi ekonomicznej szkodliwości dla ślimaków
a) przy ocenie bezpośrednio po siewie oraz w okresie wschodów roślin:
– w rzepaku ozimym (BBCH 08-12) i w pszenicy ozimej (BBCH 01-10) – 2-3 ślimaki średnio na pułapkę lub zniszczenie 5% roślin (rzepak) i 5% ziarniaków (pszenica)
b) w fazie 1-4 liści i w fazach późniejszych:
– w rzepaku ozimym (BBCH 13-15) oraz w pszenicy ozimej (BBCH 11-15) – 4 lub więcej ślimaków średnio na pułapkę lub zniszczenie 10% roślin w stopniu silnym.
W pszenicy ozimej zabiegi chemicznego zwalczania ślimaków należy przeprowadzić bezpośrednio po siewie, a w rzepaku ozimym przed wschodami, ale nie później niż w fazie rozwoju pierwszych liści (do fazy tworzenia się rozet) – oczywiście po stwierdzeniu przekroczenia progu szkodliwości. Zabiegi należy wykonać w czasie największej aktywności szkodnika, tj. w godzinach popołudniowych, wieczornych lub nawet nocą – jeżeli warunki na to pozwolą.
Aktualnie do zwalczania ślimaków w rzepaku ozimym i w pszenicy ozimej zarejestrowane są tylko dwa preparaty – oba na bazie metaldehydu, ale jeden o wyższej koncentracji tej substancji – preparat Glanzit 06 GB. Jest to środek o działaniu żołądkowym i kontaktowym, w formie gotowej przynęty granulowanej. Jako substancję aktywną zawiera on 6% metaldehydu. Preparat ten należy stosować w dawce 3-5 kg/ha, przy czym wyższą z zalecanych dawek stosuje się w przypadku wysokiej liczebności szkodnika. Granulat należy wysiać równomiernie na powierzchni pola, używając aplikatura do granulowanych środków ochrony roślin, albo siewnika do nawozów granulowanych.
Preparat stosujemy:
– w zbożach – po siewie, do fazy 3-4 liścia
– w rzepaku – po siewie, do fazy tworzenia się rozet.
Najlepsze efekty zwalczania ślimaków uzyskuje się stosując Glanzit 06 GB w godzinach popołudniowych lub wieczorem.
Dr Maciej Sroczyński
“
