Skutecznie zwalczanie stonki ziemniaczanej w Zielonym Ładzie

Plantację ziemniaka atakuje wiele szkodników, a jednym z najsilniej zagrażających jest stonka ziemniaczana. W wyniku żerowania stonki ziemniaczanej straty w plonie mogą dochodzić nawet do 80 proc. Obecności jej nie wolno lekceważyć,  gdy się pojawi należy zwalczać ją zgodnie z integrowaną ochroną roślin.  

O zwalczaniu stonki ziemniaczanej (Leptinotarsa decemlineata Say) należy pomyśleć bardzo wcześnie – już podczas zakładania plantacji. Związane jest to z tym, że istotnymi czynnikami w ograniczaniu występowania i szkód powodowanych przez stonkę jest odpowiedni płodozmian, a także izolacja przestrzenna od zeszłorocznych upraw ziemniaków i miejsc zimowania chrząszczy – miedz, ugorów, zadrzewień i zakrzewień. Staranna uprawa oraz terminowe sadzenie są czynnikami, które mogą ograniczyć straty powodowane przez stonkę. Jeśli te niechemiczne czynniki będą niewystarczające, a próg szkodliwości zostanie przekroczony, wówczas na samym końcu można skorzystać ze środków chemicznych.

Stonka ziemniaczana od wielu lat jest jednym z najgroźniejszych szkodników w uprawie ziemniaków. Występowaniu tego ciepłolubnego szkodnika sprzyjają zmiany klimatyczne, ocieplenie klimatu. Stonka ziemniaczana stosunkowo szybko przystępuje do rozrodu, następuje on już kilka dni po opuszczeniu zimowiska. Samica składa jaja w charakterystycznych grupach po spodniej stronie liści. Umieszczenie jaj w tym miejscu jest w pełni uzasadnione, gdyż dzięki temu chronione są przed słońcem i deszczem.

Największe straty w uprawie ziemniaków wyrządzają żarłoczne larwy (L4), a także osobniki dorosłe, które nie ustępują larwom (L4)

Walkę ze stonką ziemniaczaną należy rozpocząć, gdy większość larw na plantacji znajduje się w stadium L2–L3, a próg szkodliwości zostanie przekroczony. Próg szkodliwości wynosi: 10 złóż jaj na 10 roślinach lub 1–2 chrząszcze na 1 m² lub 15 larw na roślinę.

Ochrona chemiczna

Plantatorzy ziemniaków mają do dyspozycji preparaty zawierające w swoim składzie różne substancje czynne. Jednak zróżnicowanie pod względem grup chemicznych jest bardzo ograniczone, co istotnie utrudnia ułożenie programu zwalczania stonki w uprawie ziemniaków (tabela 1).  Obecnie walka z tym szkodnikiem jest coraz trudniejsza, gdyż zgodnie z zasadami Zielonego Ładu na pułkach sklepowych jest coraz mniej preparatów do walki ze stonką ziemniaczaną. Substancją czynną, która niebawem zniknie z półek sklepowych jest fosmet  – zapasy należy zużyć do 1 listopada 2022 roku.

Przykładowe insektycydy do zwalczania stonki ziemniaczanej w uprawie ziemniaków

Źródło: na podstawie wykazu ś.o.r. MRiRW na dzień 08.04.2022 r.

Insektycydy i temperatura

Aplikując chemiczne środki do walki ze stonką ziemniaczaną należy pamiętać, aby stosować je w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na temperaturę. Insektycydy zaliczane do pyretroidów należy stosować w temperaturze poniżej 20°C oraz przy małym operacie słonecznym. Substancje czynne zaliczane do makrocyklicznych laktonów należy aplikować w temperaturze od 8 do 25°C. Preparatami, które można stosować w wyższych temperaturach, powyżej 15°C, są te, które w swoim składzie zawierają jako substancję czynną związki z grupy fosforoorganicznych. Substancje czynne zaliczane do neonikotynoidów działają skutecznie niezależnie od temperatury.

Dobrać dawkę insektycydu, wspomóc adiuwantem

Aplikując insektycydy należy pamiętać o przestrzeganiu zalecanej dawki. W przypadku bujnego rozwoju naci i bardzo licznego wystąpienia późniejszych stadiów larwalnych, a także chrząszczy letniego pokolenia zaleca się aby stosować najwyższe zalecane dawki.  Stosując insektycydy należy rozważyć dodanie adiuwanta, który korzystnie wpłynie na skuteczność zabiegu.

Uwaga na odporność szkodnika

Nie należy zapominać, że stonka wykazuje zdolność do uodparniania się na substancje czynne wchodzące w skład insektycydów dedykowanych do zwalczania tego szkodnika. Częste występowanie odporności związane jest z wieloletnim stosowaniem substancji czynnych należących do tej samej grupy chemicznej. Na polskim rynku jest spora grupa preparatów przeznaczonych do zwalczania stonki ziemniaczanej, jednak należą one tylko do kilku grup chemicznych. Sytuacja ta znacznie utrudnia dobór preparatów oraz podejmowanie kroków w celu ograniczenia wystąpienia odporności.

Metoda biologiczna

Obecnie zaleca się, aby plantacje ziemniaków chronić przed stonką ziemniaczaną z wykorzystaniem metody biologicznej. Stawiając na tę metodę należy zastosować preparat zawierający bakterie Bacillus thuringiensis subsp. tenebrionis. Wykorzystując tę coraz powszechniejszą metodę należy pamiętać, aby środek stosować na larwy będące we wczesnych stadiach rozwojowych (L1 i L2). Optymalna temperatura do wykonania zabiegu wynosi 15°C. Zwalczając stonkę ziemniaczaną z wykorzystaniem chemicznych środków ochrony roślin lub preparatu biologicznego, należy pamiętać, aby zawsze przestrzegać wskazań producenta umieszczonych w etykiecie.

dr inż. Przemysław Kardasz, PSD IOR-PIB w Winnej Górze