Rzepak kwitnie i dojrzewa nierównomiernie. W efekcie łuszczyny pękają jeszcze przed zbiorem, a nasiona osypują się na ziemię. Aby zapobiec temu zjawisku można sięgnąć po tzw. sklejacze do łuszczyn.
W trakcie dojrzewania plantacji rzepaku obserwujemy pękanie łuszczyn. Choć ich otwieranie jest naturalną cechą dla tego gatunku, to nieakceptowaną przed zbiorem. Przy nierównomiernym dojrzewaniu rzepaku obserwujemy, że cześć łuszczyn najpierw na pędach głównych zmienia kolor, podczas gdy pozostałe na pędach bocznych wciąż są intensywnie zielone. Różnica sprawia, że wcześniej dojrzałe łuszczyny będą się otwierać, a nasiona osypywać na ziemię. Powoduje to straty w plonie i jest przyczyną zachwaszczenia samosiewami rzepaku uprawy następczej. Nie bez znaczenia jest pogoda w trakcie dojrzewania plantacji rzepaku, tj. opady deszczu, wysokie temperatury, wiatr. W trakcie opadów łuszczyny nasiąkają wodą i pęcznieją, następnie zaczynają się kurczyć wysychając na gorącym słońcu. Na skutek częstego, naprzemiennego kurczenia i rozszerzania łuszczyna pęka wzdłuż szwu i nasiona osypują się na ziemię. Częste zmiany w napięciu tkanek mechanicznych prowadzą do ich osłabienia, co jest widoczne m.in. podczas występujących wiatrów. Nadwyrężone łuszczyny uderzając o siebie łatwiej pękają.
Pękanie łuszczyn nie wynika jedynie z różnic w dojrzewaniu. Powodem może być występowanie czerni krzyżowych na plantacji. Ryzyko osypania nasion jest też większe, gdy w czasie dojrzewania rzepaku, na kilka tygodni przed planowanym zbiorem wystąpi gradobicie. To wyjątkowo niebezpieczne zjawisko, które uszkadza kutikule łuszczyn. Uwzględniając podatność łuszczyn na pękanie najbardziej krytycznym okresem dla rzepaku jest faza dojrzałości pełnej nasion, gdy ich wilgotność kształtuje się na poziomie poniżej 15% i to na ogół właśnie w tym czasie spotykamy się z silnymi wiatrami, burzami, gradem.
Termin sklejania
Na rynku dostępne są preparaty sklejające łuszczyny (agrolubrykany, sklejacze), których zastosowanie pozwala na osiągnięcie dojrzałości pełnej łuszczyn bez większych strat powodowanych ich otwieraniem i osypywaniem nasion. Ich użycie ma pomóc w wyrównaniu dojrzałości nasion i opóźnianiu terminu zbioru. Jeśli zabieg ma być efektywny musi zostać przeprowadzony w odpowiednim momencie, ponieważ otwartych już łuszczyn żaden klej nie sklei. Preparaty sklejające stosujemy na elastyczne jeszcze łuszczyny, gdy zmieniają kolor z intensywnie zielonego na seledynowy i zielonożółty, czyli w fazie dojrzałości technicznej rzepaku. W celu określenia właściwego momentu na zabieg można wykonać prosty test. Wziąć łuszczynę i zgiąć ją na kształt litery V. Jeśli łatwo się zgina, nie pęka lub pęka, ale nasiona pozostają w łuszczynie, oznacza to odpowiedni czas na naniesienie preparatu sklejającego. Najczęściej termin aplikacji agrolubrykantów przypada na ok. 3–4 tygodnie przed zbiorem rzepaku.
Kleje do łuszczyn
Do dyspozycji mamy preparaty sklejające bazujące na specyficznych związkach naturalnych (np. guma arabska, inne żywice) i syntetycznych. Jak podają producenci zarówno jedne, jak i drugie tworzą chroniącą powłokę. Okalająca łuszczynę membrana żywiczna zabezpiecza przed wnikaniem wody do wnętrza tkanek, czyli nie pozwala na pęcznienie łuszczyn, jednocześnie jest przepuszczalna dla światła i gazów. Podobne działa elastyczna i półprzepuszczalna polimerowa powłoka akrolubrykantów syntetycznych, która także pozwala na swobodną wymianę gazów i pary wodnej.
Preparaty sklejające stosujemy w ciągu dnia, szczególnie żywice naturalne wymagają słońca, ponieważ dopiero pod jego wpływem zaczynają działać sklejająco, tzn. tworzy się elastyczna powłoka. Natomiast sklejaczy zawierających w składzie alkohol nie należy aplikować w pełnym słońcu. Wykazu preparatów sklejających na próżno szukać w rejestrze, ponieważ nie podlegają one rejestracji. Z tego względu w sklepach internetowych często są sklasyfikowane w zakładkach jako adiuwanty, które też nie podlegają rejestracji, przy czym sklejacze nie są adiuwantami i nie działają tak jak one.
Dożo wody w zabiegu
Do uzyskania dobrego efektu sklejającego konieczne jest całkowite pokrycie roślin roztworem cieczy, czyli w zabiegu musimy użyć odpowiednią ilość wody. Najczęściej producenci zalecają ok. 300 l/ha, przy czym dawkę wody dopasowujemy do wysokości i zwartości łanu. Niższa z zalecanych dawek wody będzie wystarczająca na plantacjach rzepaku mniej wyrośniętych, natomiast w wysokich i zwartych trzeba będzie użyć jej więcej – nawet do 600 l/ha. Pewnym rozwiązaniem na oszczędność wody jest przeprowadzenie zabiegu naniesienia agrolubrykantów wcześnie rano, o wschodzie słońca, gdy rośliny są wilgotne od rosy. W ciągu dnia po zabiegu powinno być słonecznie, żeby agrolubrykant utworzył elastyczną powłokę sklejającą. Generalnie nie należy aplikować preparatów na plantacje zachwaszczone lub gdy rośliny w łanie są uszkodzone przez szkodniki, bądź silnie zaatakowane przez choroby grzybowe.
