Sklejanie łuszczyn, jest to zabieg, który przez cześć plantatorów uważany jest za nieodzowny i konieczny. Ułatwia zbiór oraz bardzo wyraźnie ogranicza straty plonu, wynikające np. z nierównomiernego dojrzewania, niekorzystnych warunków pogodowych jakie mogą pojawić się w ostatnich kilku tygodniach wegetacji.
Łuszczyny rzepaku zawiązują się zwykle nierównomiernie, zarówno na roślinie (w górnych partiach szybciej, a w dolnych wolniej) jak i w różnych częściach plantacji, przez co czasami mogą różnić się stopniem dojrzałości.
Jeżeli w tym okresie dodatkowo dojdzie do wystąpienia, niekorzystnych warunków wilgotnościowo-termicznych, powodujących wielokrotnie powtarzający się proces wysychania i pęcznienia łuszczyn, to prowadzi do ich przedwczesnego pękania i osypywania się nasion. Straty plonu nasion w takim przypadku mogą wynosić nawet 30%.
Aby zapobiec temu niekorzystnemu zjawisku, plantatorzy najczęściej zabezpieczają plantację, wykorzystując do tego celu środki, które potocznie nazywają „sklejaczami”.
Sklejacze – są to preparaty których głównym celem jest zapobieganie pękaniu oraz osypywaniu się łuszczyn w wyniku ich sklejania. Na powierzchni łuszczyny tworzy się półprzepuszczalna, wodoodporna warstwa (membrana), która niejako „obejmuje” swoją powierzchnią całą łuszczynę nie dopuszczając do jej przedwczesnego pękania a przez to do osypania się nasion.
Termin aplikacji sklejaczy
Najczęściej zaleca się aby zabieg ten wykonać na 3-4 tygodnie przed planowanym zbiorem rzepaku. Jednak jest to termin mało precyzyjny, dlatego zabieg ten korzystniej jest przeprowadzić dopiero po lustracji plantacji, w trakcie której określimy stopień zaawansowania rozwoju większości łuszczyn rzepaku. Oprysk powinno wykonać się w momencie, kiedy większość łuszczyn przybiera kolor zielonkawo-żółty. Aby być pewnym swojej decyzji warto przeprowadzić test sprężystości tzw. w literę „U”, który w wielkim skrócie polega na wygięciu łuszczyny tak aby utworzyła literę „U”. Jeżeli łuszczyna wykazuje się elastycznością i nie osypuje się podczas zginania (ewentualnie może delikatnie pęknąć), to oznacza, że najwyższy już czas na wykonanie zabiegu „sklejania”.
Przykłady substancji wykorzystywanych do „klejenia” łuszczyn
Sklejacze zaliczane są (przez producentów tych środków) do specyficznych adiuwantów i w przeciwieństwie do typowych środków ochrony roślin, nie wymagają rejestracji.
Środki do sklejania łuszczyn rzepaku, najczęściej bazują na związkach naturalnych, tj. guma arabska, lateks, polimery celulozowe i różne żywice lub syntetycznych, np. lateks syntetyczny.
Di-1-P-menten – jest to związek z grupy terpenowych polimerów. Jest to naturalny środek pochodzenia roślinnego, który już po upływie około 1 godziny od momentu wykonania zabiegu, pod wpływem działania promieni słonecznych polimeryzuje na powierzchni łuszczyn. Substancja ta tworzy cienką, elastyczną warstwę, która zabezpiecza opryskane rośliny przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych przez okres około 24 dni. Wytworzona warstwa polimerowa zapobiega przedwczesnemu pękaniu łuszczyn oraz osypywaniu się nasion. Substancja ta zapobiega również dostawaniu się wody do wnętrza łuszczyn, umożliwiając jednocześnie oddychanie i transpirację, dzięki czemu nasiona wysychają równomiernie i w sposób naturalny. Jednocześnie powoduje to pełniejsze wyrównanie dojrzewających nasion, co obniża straty plonu w trakcie zbioru. Jego stosowanie jest szczególnie wskazane w sezonach wegetacyjnych w których występują niekorzystne warunki atmosferyczne w okresie około 6-8 tygodni przed zbiorem.
Nu-Film Max – zalecana dawka 0,5-0,6 l/ha, która należy rozpuścić w 300-600 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać podczas zbioru jednoetapowego, gdy większość łuszczyn rzepaku posiada kolor zielonkawo-żółty.
Spodnam DC – Zalecenia stosowania podczas dwuetapowego zbioru rzepaku:
I termin: 2-3 tygodnie przed koszeniem na pokosy, gdy łuszczyny zmieniają zabarwienie na jasnozielone, są elastyczne, podczas zginania w kształt litery V lekko pękają bez wyrzucania nasion. Koszenie na pokosy opóźnić o 5-7 dni od tradycyjnego terminu. Zalecana dawka: 0,6 l/ha, którą rozpuścić w 300 l wody.
II termin: 24 godziny po skoszeniu na pokosy. Zalecana dawka: 0,75 l/ha, którą rozpuścić w 300 l wody.
Zalecenia stosowania podczas jednoetapowego zbioru rzepaku: aplikować gdy większość łuszczyn ma kolor zielonkawo-żółtawy, łuszczyny są elastyczne, podczas zginania w kształt litery V lekko pękają bez wyrzucania nasion. Zalecana dawka: 1,2 l/ha, którą rozpuścić w 300-500 l wody.
Homopolimer beta-pinenu – jest to pochodna żywic terpenowych, których szczególna cechą jest to, że potrafią w ciągu 30-40 minut po oprysku wysychać, tworząc na roślinie cienką elastyczną warstwę. Dzięki właściwościom klejącym substancja ta zapobiega pękaniu łuszczyn i strąków i osypywaniu się nasion w trakcie zbioru oraz obniża ich wilgotność. Zastosowany na plantacji rzepaku czy strączkowych ogranicza wnikanie wody do wnętrza łuszczyn czy strąków, jednocześnie nie zakłócając procesu oddychania.
Brafil New – zalecana dawka 0,5 l/ha, która należy rozpuścić w 300-600 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać podczas zbioru jednoetapowego, gdy większość łuszczyn rzepaku posiada kolor zielonkawo-żółty.
Syntetyczny lateks (karboksylowany kopolimer butadienowo-styrenowy) – substancja ta skleja łuszczyny zapobiegając w ten sposób osypywaniu się nasion przed jak i w trakcie zbioru. Na łuszczynach opryskanych tym środkiem, wytwarza się cienka, elastyczna i wodoodporna warstwa lateksu. Jest to półprzepuszczalna polimerowa siateczka, która pozwala na transpirację wody i pary wodnej z rośliny, ale jednocześnie zabezpiecza ją przed jej wnikaniem do wnętrza. Stosując ten środek nie przerywamy wegetacji, dzięki czemu wypełniające się łuszczyny mogą dojrzewać bardziej równomiernie oraz dłużej.
Flexi Strong – preparat należy stosować około 3-4 tygodnie przed zbiorem, gdy łuszczyny zaczynają żółknąć ale jeszcze są elastyczne i pozwalają się zginać bez pękania (BBCH 81-83). Zalecana dawka: 0,5 l/ha, którą należy rozpuścić w 250-400 l wody.
Magnus – preparat należy stosować około 3-4 tygodnie przed zbiorem, gdy łuszczyny zaczynają żółknąć ale jeszcze są elastyczne i pozwalają się zginać bez pękania (BBCH 81-83). Zalecana dawka: 0,5-1,0 l/ha, którą należy rozpuścić w 250-400 l wody.
Rzepako Lep – preparat należy stosować około 3 tygodnie przed zbiorem, gdy łuszczyny zaczynają żółknąć ale jeszcze są elastyczne i pozwalają się zginać bez pękania (BBCH 81-83). Zalecana dawka: 1,0 l/ha, którą należy rozpuścić w 300 l wody.
Alkohol poliwinylowy i guma arabska – duet ten tworzy membranę sklejająco-powlekającą, chroniącą łuszczynę rzepaku przed przedostawaniem się kropel deszczu, co pozwala na szybszy czas schnięcia łuszczyny. Dzięki temu poprawia się odporność łuszczyn na pękanie, a także zwiększa się stopień ich wypełnienia, przez co wpływa to na ich równomierne dojrzewanie.
Fantastick – zalecana dawka 0,75-0,9 l/ha, która należy rozpuścić w 200-300 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać podczas zbioru jednoetapowego, gdy większość łuszczyn rzepaku zmienia barwę z ciemnozielonego na jasnozieloną.
Żywica sosnowa – naturalny polimer pozyskiwany z żywicy sosny amerykańskie, który łącząc się z naturalnym woskiem roślinnym, tworzy bardzo silną powłokę na powierzchni łuszczyn rzepaku. Wytworzona w ten sposób błona, zapobiega przedwczesnemu pękaniu łuszczyn i osypywaniu się nasion oraz dostawaniu się wody do wnętrza łuszczyny.
Claister Max – zalecana dawka 0,75-0,9 l/ha, która należy rozpuścić w 200-300 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać, gdy większość łuszczyn rzepaku zmienia barwę z ciemnozielonego na jasnozieloną.
Alkylphenol i etoksylowane żywice polimerowe – konglomerat ten po zastosowaniu nadal pozwala na dojrzewanie łuszczyn, wszystkie procesy życiowe w roślinach rzepaku zachodzą w sposób niezakłócony, ponieważ membrana powlekająca jest przepuszczalna dla powietrza i pary wodnej, a jednocześnie nieprzepuszczalna dla wody opadowej. Dzięki temu łuszczyny rzepaku szybciej dosychają, a nasiona się nie osypują, gdyż nie są narażone w trakcie dojrzewania na bezpośrednie działanie rosy i wody z opadów deszczu.
Idefix – zalecana dawka 0,5 l/ha, która należy rozpuścić w 100-200 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać, gdy większość łuszczyn rzepaku zmienia barwę z ciemnozielonego na jasnozieloną.
Polimer celulozowy – organiczny związek uzyskany z celulozy, który łączy się z naturalnym woskiem roślinnym, powlekając i sklejając łuszczyny rzepaku. Tworzy na ich powierzchni, półprzepuszczalną błonę ograniczającą wnikanie wody z otoczenia (opady, rosa, mgła) do wnętrza, przepuszczając jednocześnie parę wodną z wewnątrz, co pozwala na naturalne i równomierne wysychanie łuszczyn rzepaku. Dzięki temu znacząco zostaje ograniczone osypywanie się nasion, co w rezultacie powoduje pełniejsze dojrzewanie łuszczyn a przez to poprawia się jakość zbieranego plonu nasion.
Sarplon – zalecana dawka 1,0 l/ha, która należy rozpuścić w 200-300 l wody. Termin aplikacji: zabieg wykonać na 2-3 tygodnie przed zbiorem, w momencie gdy większość łuszczyn przybiera barwę zielono-żółtą i można je zginać bez pękania łuszczyn i wysypania się nasion.
