fbpx

Simentale – rasą uniwersalną

Zainteresowanie rolników w różnych regionach kraju bydłem simentalskim wzrasta z roku na rok. Powstaje wiele prywatnych obór wielkotowarowych na terenie całej Polski, jednak regionem, gdzie skoncentrowana jest hodowla bydła tej rasy, jest nadal rejon południowo-wschodniej Polski, tj. Pogórze Karpackie oraz Bieszczady.

Dominują tu gospodarstwa drobne, o niezbyt wysokiej kulturze rolnej. Ukształtowanie terenu, a także warunki klimatyczne są sprzyjające tylko dla bydła wytrzymałego, odpornego, niewybrednego pod względem żywienia oraz maksymalnie wykorzystującego pasze z użytków zielonych. Jest to jeden z głównych powodów, dla których bydło simentalskie od wielu lat cieszy się taką popularnością w tym regionie.

Baner Syngenta

Mało kto wie, że obok bydła holsztyno-fryzyjskiego (HF), drugą najliczniejszą oraz najpopularniejsza rasą bydła na świecie są simentale. Ojczyzną bydła simentalskiego jest Szwajcaria. Stanowi ono tam ponad 50% pogłowia. Dziś simentale znane są i obecne na wszystkich kontynentach świata, zaś liczebność całej populacji szacowana jest na 42 mln sztuk, w tym w Europie na 17 mln sztuk.

W Polsce chów bydła tej rasy rozpoczęto w pierwszej połowie XIX wieku, szczególnie w rejonach południowo wschodnich (na tzw. kresach wschodnich). Spotykało się je również w Wielkopolsce, na Kujawach oraz Lubelszczyźnie. Już w końcu XIX wieku na ogólną ilość 43 obór zarodowych, aż 28 obór stanowiło bydło simentalskie.

Po II wojnie światowej, w latach 1955-1960, w celu poprawy użytkowości mlecznej sprowadzono ze Szwajcarii, Rumunii, NRD, Węgier i RFN – 30 buhajów oraz 718 jałowic. Później, w celu poprawy mleczności, wielokrotnie jeszcze sprowadzano nasienie buhajów. Simentale najczęściej były spotykane wyłącznie na Podkarpaciu, szczególnie w dawnych województwach: krośnieńskim, przemyskim, rzeszowskim i sądeckim. Do początków lat 90. ubiegłego wieku, w Brzozowie działał duży ośrodek hodowli zarodowej bydła simentalskiego. Utrzymywano tam w kilku gospodarstwach (Pakoszówka, Grabownica, Witryłów, Ulucz, Haczów, Widacz) ponad 1 tys. krów mlecznych tej rasy. Obecnie gospodarstwa te już nie istnieją.

Na Polską populację bydła simentalskiego składa się około 35 000 krów czysto rasowych, co stanowi około 1% pogłowia wszystkich krów utrzymywanych w naszym kraju. Zainteresowanie hodowlą bydła simentalskiego ciągle wzrasta, co uwidacznia się stale rosnącą liczbą krów objętych kontrolą użytkowości (5966 szt.) i rejestracją nowych stad na terenie całego kraju.
Największym jednak skupiskiem bydła simentalskiego w Polsce jest Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki-PIB Sp. z o.o. w Odrzechowej. Początkowo bydło tej rasy znajdowało się tu tylko na Stacji Oceny Buhajów w Pastwiskach, ale z czasem doceniono jego walory i stopniowo krowami tej rasy zastąpiono w pozostałych oborach posiadane wcześniej bydło nizinne czerwono białe.
W ZD Odrzechowa działa Stacja Oceny Mięsnej Buhajów Simentalskich, która prowadzi ocenę buhajów testowych w zakresie użytkowości mięsnej. ZD Odrzechowa utrzymuje jedno z największych stad bydła simentalskiego, prowadząc kierunek hodowli mlecznej i mięsnej z ekologicznym wykorzystaniem użytków zielonych, a równocześnie maksymalnie włącza się w realizację programu hodowlanego dla bydła simentalskiego. Instytut Zootechniki-PIB sprawuje merytoryczny nadzór nad realizacją programu hodowlanego dla bydła simentalskiego i jest odpowiedzialny za ocenę wartości hodowlanej buhajów w zakresie cech mlecznych i mięsnych.

Jednostką czynnie związaną z hodowlą bydła simentalskiego jest Małopolskie Centrum Biotechniki w Krasnem (od 1958 roku Zakład Unasieniania, a od 1975 roku Stacja Hodowli i Unasieniania – przekształcona w 2000 roku w Małopolskie Centrum Biotechniki). Małopolskie Centrum Biotechniki jest realizatorem programu hodowlanego dla bydła rasy simentalskiej oraz autorem i wykonawcą programu oceny i selekcji buhajów tej rasy. Specjalizuje się również w hodowli i popularyzacji zarodowych buhajów simentalskich, a także w produkcji i dystrybucji nasienia buhajów tej rasy, zarówno dla populacji simentalskiej, jak i do unasieniania towarowego na terenie całego kraju.

Simentale stanowią jeden z roślejszych typów bydła wszechstronnie użytkowanego, o dużych zdolnościach zarówno do opasu, jak i do produkcji mleka. Bydło to jest szczególnie dobrze przystosowane do warunków podgórskich.
Pogoń za maksymalizacją produkcji mleka od krów sprawiła, że kiedyś postawiono na krowy HF, a w jej cieniu znalazły się pozostałe rasy bydła utrzymywane w Polsce. Dziś, ze względu na kwotowanie mleka, oraz ekologiczne priorytety, obserwuje się zwiększone zainteresowanie bydłem simentalskim. Przypomniano sobie, że w ogólnym rozrachunku liczy się nie tylko jednostkowa wydajność, lecz również użytkowanie krowy mlecznej. Im jest dłuższe, tym lepiej. Bydło simentalskie wyróżnia się długowiecznością. Średni wiek krowy wpisanej do rejestru sztuk o dużej wydajności wynosi 15 lat. W tym czasie liczba urodzonych cieląt może wynosić nawet 16 sztuk. Przeciętna krowa rasy simentalskiej w ciągu życia może wyprodukować ponad 52 tys. kg mleka. Produkcja mleka u simentali ponadto, aż do dziewiątej laktacji (włącznie) pozostaje w pełni efektywna, nie spada bowiem poniżej 4500 kg.
Dzisiaj, masa ciała standardowej krowy simentalskiej waha się od 650 do 800 kg, zaś buhajów od 900 do 1200 kg. Umaszczenie bydła simentalskiego, to większe lub mniejsze łaty koloru od prawie żółtego poprzez płowe do ciemnowiśniowego. Bydło to zawsze posiada białą głowę, podgardle, brzuch oraz dolne części nóg. Na głowie zdarzają się charakterystyczne okulary”.

Simentale znane są jako bydło o dwukierunkowej, mleczno-mięsnej użytkowości. Wyselekcjonowane osobniki w kierunku mlecznym tworzą linię mięsno-mleczną. Taki typ bydła znajduje się w Odrzechowej. Bydło to charakteryzuje się dużymi zdolnościami do opasu i dobrą wydajnością mleczną. Pod względem wydajności rzeźnej niewiele różni się od takiego bydła mięsnego jak Charolaise, Limousine, Hereford, Aberdeen angus lub Blonde daquitaine. Wydajność mleczna to przeciętnie ok. 4,5-5 tys. litrów mleka, ale krowy rekordzistki tej rasy charakteryzują się wydajnością od 8 do 10 tys. litrów mleka przy 4% tłuszczu i 3,36% białka. W kraju najwyższa wydajność mleka ze stada w 2007 r. wyniosła 7339 kg. Mleko od simentali zawiera średnio o ok. 20% więcej białka niż krów HF. Charakteryzuje się poza tym wysoką zawartością kazeiny (2,56 %) oraz dużą zawartością soli mineralnych. Producenci serów cenią sobie to mleko, bo na jednostkę produktu mniej potrzeba surowca niż w przypadku innych ras bydła. Jak mało które szczególnie nadaje się do produkcji jogurtów. Bydło simentalskie cechuje się dużą odpornością na choroby, w tym również na mastitis, co dla hodowców ma niebagatelne znaczenie. Simentale należą do ras wcześnie dojrzewających, dlatego inseminacja jałówek zalecana jest między 16 a 18 miesiącem życia. Nie obserwuje się również trudnych porodów, odsetek porodów łatwych to 98,8%. Krowy tej rasy cechują się również dobrą twardością rogu racicowego, co sprawia, że nie trzeba je brakować z tego powodu.
Coraz częściej wykorzystuje się tę rasę do krzyżowania z innymi rasami, co prowadzi do poprawy zdrowotności, mięsności oraz parametrów jakościowych mleka itd. Budowa ciała i dobre umięśnienie sprawiają, iż simentale są jednocześnie bydłem nadającym się do opasania. Potrafią dobrze wykorzystywać paszę, zwłaszcza na użytkach zielonych. Warto wspomnieć, że to jedyna rasa bydła w Polsce, która nieprzerwanie od 1993 roku oceniana jest pod względem walorów mięsnych i przydatności do produkcji żywca wołowego. Na podstawie wyników oceny wartości hodowlanej dla cech mlecznych i mięsnych corocznie wybiera się z przeznaczeniem do rozrodu 2-3 najlepsze buhaje pochodzące z rejonu hodowli tej rasy, do dalszego doskonalenia populacji i buhaje o bardzo dobrych cechach mięsnych pochodzące spoza rejonu, z przeznaczeniem do krzyżowania towarowego na terenie całego kraju.
Buhaje simentalskie cieszą się dużym uznaniem producentów żywca wołowego, o czym świadczy liczba krów i jałowic unasiennionych buhajami tej rasy. W 2006 roku na łączną liczbę około 620 tys. sztuk krów i jałówek unasiennionych nasieniem buhajów ras mięsnych, około 37% przypadało na simentale, co daje drugie miejsce w kraju po buhajach rasy Limousine (około 41%). Krzyżowanie towarowe pozwala wykorzystać efekt heterozji. Mieszańce charakteryzują się wyższymi przyrostami, lepsza jakością mięsa oraz lepszym wykorzystaniem paszy.

Zwraca się uwagę, że dobra mleczność krów mamek gwarantuje wysokie przyrosty masy ciała u cieląt. Dzięki czemu opasane buhajki w ciągu roku mogą uzyskać masę ciała 300 kg. W opasie intensywnym, buhajki simentalskie w wieku jednego roku osiągają wagę żywą 450 kg, zaś średnie przyrosty dzienne nie rzadko przekraczają 1200-1300 gramów (przeciętnie 900 gram).
Mięso simentali charakteryzuje się delikatnością i umiarkowaną marmurkowatością. Wydajność rzeźna przekracza 60%, mięso jest delikatne, dobrej jakości, lekko przerośnięte tłuszczem. Umiarkowana marmurkowatość mięsa, równomiernie rozmieszczona, jest cechą jakościowo pożądaną, pozytywnie wpływając na walory kulinarne mięsa.Prognozy dla bydła simentalskiego, jako bydła o użytkowości dwukierunkowej są więcej niż dobre. Przy zmniejszającym się na świecie pogłowiu bydła, bardzo wzrastającym popycie na rynku mlecznym oraz zmniejszaniu się podaży na wołowinę perspektywy rysują się ciekawie. <img src=http://www.wrpnowe.home.pl/fotomoje/siementalewymie-www.jpg align=right width=200
Bydło simentalskie szczególne można polecać dla gospodarstw, które mają zamiar ukierunkować się na produkcję mleka z jednoczesną produkcją żywca. Ze względu na doskonałe wskaźniki płodności, odporność na schorzenia, dobre wykorzystanie pasz i długowieczność, simentale nadają się również do chowu intensywnego w oborach wolnostanowiskowych. Nakłady na żywienie ponadto, nie są tak wysokie jak w przypadku krów HF, zaś za młodzież rzeźną do masy 300 kg uzyskuje się wysoką cenę (nie rzadko wahającą się od 8 do 10 zł/kg), nie wspominając już o cenie wysokocielnych jałówek (5-5,5 tys. zł za sztukę). Ilość i jakość mleka tej rasy jest również jej niekwestionowanym walorem.

W naszym kraju księgami oraz realizacją programów hodowlanych zajmuje się Polski Związek Hodowców Bydła Simentalskiego (PZHBS). Powstał on w 1994 roku w Sanoku, zaś od 1995 roku wszedł w skład struktur Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka w Warszawie. Od 1997 roku jest członkiem struktur europejskich – European Simmental Federation. Głównym zadaniem PZHBS jest realizacja samodzielnie opracowanego Programu Hodowlanego, który określa działania prowadzące do wzrostu wartości hodowlanej i produkcyjnej użytkowanego bydła rasy simentalskiej. Nakreślonym celem dla krajowej populacji tej rasy jest utrzymanie, zgodne z życzeniem hodowców, dwukierunkowego typu użytkowania, przy zachowaniu dobrej zdrowotności, płodności oraz długowieczności zwierząt.
Obecnie do ksiąg hodowlanych w naszym kraju wpisywane są simentale użytkowane mlecznie. PZHBS czyni jednak starania o utworzenie drugiego działu – krów użytkowanych mięsnie.

prof. dr hab. Tadeusz Barowicz
dr inż. Władysław Brejta
Zakład Doświadczalny IZ-PIB Sp. z o.o. w Odrzechowej
foto 1 – Umaszczenie to różnej wielkości łaty od prawie żółtych do ciemnowiśniowych. Bydło zawsze ma białą głowę, podgardle, brzuch oraz dolne części nóg. Na głowie zdarzają się charakterystyczne “okulary”.
foto 2 – Przeciętna krowa w ciągu życia może wyprodukować ponad 52 tys. kg mleka. Produkcja mleka u simentali, aż do dziewiątej laktacji (włącznie) pozostaje w pełni efektywna, nie spada bowiem poniżej 4500 kg.

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.