Rolnictwo w dzisiejszych czasach dąży do minimalizacji kosztów produkcji oraz maksymalizacji zysków. Drożejące środki produkcji oraz wzrost nakładów energetycznych przyczynia się do decyzji na zmiany w systemie uprawy, lub całkowitego zaniechania uprawy, czyli siewu bezpośredniego w glebę nie uprawioną.
Wyróżniamy trzy główne metody uprawy gleby. Najczęściej stosowaną metodą na świecie jest uprawa konwencjonalna (tradycyjna), która wymaga użycia pługa. Kolejną metodą jest metoda uproszczona o ograniczonej liczbie zabiegów, która wykonywana jest maszynami uprawowymi, zestawami uprawowymi itp. Trzecią metodą jest uprawa zerowa, czyli siew bezpośredni polegającym na przygotowaniu pola pod zasiew za pomocą herbicydów i wykonanie zasiewu za pomocą specjalnego siewnika. Siewnik delikatnie rozcina glebę na niewielkim odcinku i wprowadza materiał siewny.
Głównymi zaletami siewu bezpośredniego są mniejsze nakłady czasu pracy, co w dzisiejszym rolnictwie jest cenne. Dzięki ograniczonej liczbie zabiegów rolnik może zaoszczędzić czas, dzięki czemu praca jest bardziej sprawna i pozwala zachować optymalny termin siewu nawet przy dużych areałach. Do kolejnych zalet można zaliczyć lepsze zatrzymywanie wody , polepszenie struktury oraz porowatości gleby. Zwiększa się też zawartość substancji organicznych w wierzchniej warstwie gleby. Jest to spowodowane przez brak odwracania gleby, dzięki czemu nie zachodzi zjawisko przesuszania i wietrzenia gleby oraz woda lepiej podsiąka do wierzchnich warstw.Pozostawione resztki pożniwne na powierzchni gleby są częściowo mieszane, a ich pozostała część tworzy warstwę ochronną gleby.
Kolejną zaletą jest zmniejszenie zużycia paliwa i mniejsze koszty utrzymania maszyn. Dzięki zmniejszonej liczbie przejazdów oszczędzane jest paliwo, używanie maszyn co powoduje mniejsze koszty eksploatacji maszyn oraz nakładów na uzyskanie plonu. Równocześnie zmniejsza się emisja dwutlenku węgla, co przyczynia się do lepszego wpływu na środowisko. Oprócz wielu korzyści istnieją pewne zagrożenia przy stosowaniu siewu bezpośredniego, w pierwszych latach stosowania tego systemu uprawy pogarszają się właściwości fizyczne gleby (większa gęstość i zwięzłość, mniejsza kapilarna pojemność wodna) i nierównomierne rozmieszczenie składników pokarmowych. Należy liczyć się ponadto z większą presją ze strony chwastów, a także chorób i szkodników. Biorąc pod uwagę powyższe zagrożenia, zaleca się w systemach bezorkowych zwiększenie wysiewu i dawek nawozów azotowych w porównaniu do tradycyjnej uprawy roli. Konieczne może okazać się również stosowanie większych ilości środków ochrony roślin. Po kilku latach stosowania siewu bezpośredniego zwiększa się ilość substancji organicznej w wierzchniej warstwie gleby co przyczynia się do poprawy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych.
Dzięki braku odwracania ziemi tradycyjnym pługiem zwiększa się intensywność życia biologicznego, co przyczynia się do powiększenia populacji dżdżownic.Większa aktywność biologiczna gleby w systemach bezorkowych sprzyja również poprawie stanu fitosanitarnego gleby, co może ograniczać występowanie chorób. W odróżnieniu od tradycyjnej uprawy w systemach bezorkowych, a zwłaszcza w siewie bezpośrednim, nie występuje zjawisko wyciągania nasion chwastów zdolnych do kiełkowania z głębszych warstw gleby. Należy również podkreślić, że przy siewie bezpośrednim występuję większe ryzyko zachwaszczenia, natomiast brak uprawy mechanicznej sprzyja nadmiernemu rozwojowi gryzoni. W tym systemie uprawy występuję również możliwość nadmiernego zasolenia gleby przez brak możliwości mieszania gleby z nawozem co powoduję dużą koncentrację nawozu w wierzchniej warstwie gleby.
Trudno jednoznacznie wskazać na to, która z form uprawy jest lepsza. Większe gospodarstwa coraz częściej zmierzają do uproszczeń, jednak część gospodarstw produkcyjnych wciąż pozostaje przy pługu. Warto przeprowadzić kalkulację ponoszonych kosztów dla uprawy tradycyjnej i bezorkowej. Który system uprawy jest lepszy? Odpowiedź na to pytanie po prostu nie istnieje. Najwięcej zależy do indywidualnych uwarunkowań i cech danego gospodarstwa. Każdy system się sprawdza, gdy jest lepiej dostosowany do danego gospodarstwa.
Michał Ośko
