O sprawnym przeprowadzeniu zbioru pasz objętościowych w gospodarstwie decyduje wiele czynników, wśród których kluczowe miejsce zajmuje dobór odpowiedniego sprzę-tu technicznego. Tym odpowiednim sprzętem w przypadku gospodarstwach o większej powierzchni trwałych użytków zielonych i kukurydzy jest niewątpliwie sieczkarnia samojezdna.
Szczególnie wartościową cechą współczesnych sieczkarni pozostaje możliwość ich użytkowania przez stosunkowo długi okres w sezonie, a to za sprawą wykorzystania do zbio-ru różnych kultur roślinnych. Zalicza się do nich kukurydzę i na przykładzie zbioru tej wła-śnie rośliny można przedstawić najważniejsze cechy wyróżniające nowoczesne sieczkarnie do zbioru.
Sieczkarnie samojezdne na tle sieczkarni agregatowanych z ciągnikami
Sieczkarnie przystosowane do zbioru kukurydzy są oferowane w trzech podstawo-wych wersjach konstrukcyjnych. Są to sieczkarnie zawieszane i przyczepiane – agregatowane z ciągnikiem, a także maszyny samojezdne, wyposażone we własne źródło napędowe (silnik spalinowy). Do najważniejszych czynników różnicujących te rozwiązania zalicza się przede wszystkim modyfikacje zespołów roboczych do ścinania i rozdrabniania masy roślinnej oraz wydajność pracy wynikającą z liczby zbieranych równocześnie rzędów, zaś w przypadku sieczkarni zawieszanych sposób połączenia z ciągnikiem (z boku, czołowo lub z tyłu). Zróż-nicowanie dostępnych na krajowym rynku maszyn pod względem możliwej do osiągnięcia wydajności eksploatacyjnej znacznie ułatwia dobór odpowiedniej opcji konstrukcyjnej do da-nego gospodarstwa i wymagań w zakresie czasu zbioru kukurydzy na kiszonkę. Możliwe do uzyskania wydajności pracy sieczkarni przy zbiorze kukurydzy kształtują się w sprzyjających warunkach polowych i eksploatacyjnych na poziomie od ok. 35 t/h (sieczkarnie jednorzędo-we) do ok. 60 t/h (maszyny dwurzędowe) i więcej w przypadku sieczkarni o większej liczbie zbieranych rzędów, jak ma to miejsce przy pracy sieczkarni samojezdnych, określanych także mianem kombajnów zielonkowych, przystosowanych do jednoczesnego ścinania 3 do 12 rzędów kukurydzy.
Odpowiednie przygotowanie plonu kukurydzy do zakiszania wiąże się z koniecznością wykorzystania na etapie zbioru określonych rozwiązań technicznych w sieczkarniach, obej-mujących adaptery ścinające i zespoły rozdrabniająco-transportujące, a także szereg urządzeń wspomagających efektywną pracę sieczkarni. Istota ich skutecznego działania opiera się na szczegółach i stanowi odzwierciedlenie zarówno cech konstrukcyjnych, jak i umiejętności wszechstronnego wykorzystania specyficznych cech użytkowych w warunkach polowych.
Jedna sieczkarnia, różne adaptery
Sieczkarnie do kukurydzy są wyposażane w dwa podstawowe rozwiązania adapterów: rzędowe lub bezrzędowe.
Adaptery rzędowe, w zależności od typu sieczkarni posiadają na ogół od jednej do ośmiu sekcji roboczych. Najważniejszymi elementami konstrukcyjnymi adapterów rzędo-wych są przyrządy tnące i podające. Skuteczność działania przyrządów tnących, wyposażo-nych w noże tarczowe, poprawia się przez współpracę z łańcuchami wciągającymi, wykona-nymi ze stali lub z gumy. Elementami wspomagającymi działanie sekcji roboczych są czujni-ki prętowe do naprowadzania na rząd roślin oraz czujniki nacisku do utrzymywania stałej wy-sokości ścinania roślin.
Adaptery do bezrzędowego zbioru kukurydzy są przystosowane do ścinania roślin nie-zależnie od kierunku siewu i rozstawu rzędów. Prostsza budowa i brak łańcuchów wciągają-cych, które ulegają szybszemu zużyciu w wyniku zanieczyszczenia glebą, sprzyja niższej awaryjności w czasie pracy. Rozwiązania te działają w oparciu o rotacyjne przyrządy tnące z tarczami o różnej średnicy, osadzonymi na wspólnym wale. Znajdujące się na obwodzie tarcz zęby znacznie ułatwiają ścinanie zdrewniałych łodyg kukurydzy, a specjalne szarpacze umieszczone pod tarczami przyczyniają się do rozwłóknienia twardych łodyg wystających po ścięciu nad powierzchnię gleby.
Opcja niszczenia przez sieczkarnię wystających na ściernisku końcówek łodyg, reali-zowana także poprzez zastosowanie zginaczy łodyg instalowanych na adapterze, znacznie ogranicza ryzyko uszkodzenia opon maszyny przez twarde części roślin, a ponadto przyspie-sza ich rozkład biologiczny.
Ważne regulacje parametrów roboczych
Ocena działania sieczkarni kształtowana jest również przez inne czynniki, a wśród nich możliwości regulacji długości sieczki oraz trwałość nastawionej długości ciętego mate-riału roślinnego. Cechy te wykazują istotny wpływ na późniejszy przebieg procesów fermen-tacji w kiszonce i trawienia w organizmach przeżuwaczy. Krótszą sieczkę charakteryzuje wy-stawienie większej powierzchni roślin na działanie bakterii, co sprzyja przebiegowi fermenta-cji, z drugiej jednak strony uwalnia się większa ilość soków kiszonkowych, z którymi tracona jest część składników pokarmowych. Skróceniu długości cięcia kukurydzy do ok. 5 mm towa-rzyszy korzystna tendencja do rozdrabniania ziaren, a także łatwiejsze ugniatanie i zagęszcza-nie masy roślinnej w silosie. W rozważaniach dotyczących długości sieczki ważnym argu-mentem są również wymagania w zakresie efektywności trawienia, ograniczonej w przypadku nadmiernego rozdrobnienia masy roślinnej. Stąd, tak istotny pozostaje dobór właściwej dłu-gości sieczki i możliwość jej precyzyjnej regulacji w sieczkarni. Wymaganą wielkość tego parametru roboczego osiąga się w sieczkarniach poprzez zmianę prędkości podawania mate-riału do zespołu rozdrabniającego, prędkość obrotową tego zespołu i liczbę jego noży robo-czych.
Z bębnowym zespołem rozdrabniającym…
Do rozdrabniania zbieranej masy kukurydzy sieczkarnie są wyposażane w toporowe lub bębnowe zespoły tnące. W samojezdnych sieczkarniach dominują bębnowe zespoły roz-drabniające, charakteryzujące się szeregiem modyfikacji obejmujących liczbę noży, ich kształt i sposób rozmieszczenia na bębnie, a także metodę wymiany i regulacji noży. Poza wymianą i regulacją, noże podlegają również okresowemu ostrzeniu, realizowanemu najczę-ściej przy odwrotnym kierunku obrotów bębna rozdrabniającego.
W sieczkarni z zespołem bębnowym odpowiedni zasięg wyrzutu osiąga się dzięki dmuchawie przeznaczonej do dodatkowego przyspieszania cząstek materiału, którym w po-równaniu z zespołem toporowym nadawana jest w czasie cięcia mniejsza prędkość początko-wa.
W trosce o trwałość użytkowania sieczkarni, w szeregu rozwiązaniach wprowadzane są modyfikacje polegające przykładowo na zastosowaniu noży z opcją przesunięcia w przy-padku natrafienia na kamień lub inną przeszkodę, co ogranicza ryzyko poważnego uszkodze-nia zespołu roboczego do cięcia masy kukurydzy. Niektórzy producenci wyposażają także sieczkarnie w detektory metalu, instalowane w kanale wciągania materiału do rozdrabniania.
Spośród szeregu cech podkreślających nowoczesność sieczkarni stosowanych do zbio-ru kukurydzy istotne miejsce zajmuje bezpieczeństwo w ruchu drogowym. By zapewnić bez-pieczne przemieszczanie się po drogach, sieczkarnie o dużej szerokości adapterów rzędowych są wyposażane w mechanizmy do składania skrajnych sekcji roboczych w położenie pionowe na czas transportu.
Aktualnie na krajowym rynku dostępna jest bogata oferta samojezdnych sieczkarni przeznaczonych do zbioru kukurydzy na kiszonkę. Bogata oferta wynika pośrednio ze znacz-nej liczby firm, które oferują szeroki wachlarz rozwiązań konstrukcyjnych, zróżnicowanych zarówno pod względem zasady działania, możliwych do osiągnięcia wskaźników wydajności pracy, jak też opcji napędu w sieczkarniach samojezdnych (na dwa lub cztery koła).
Ważną, porównawczą cechą użytkową sieczkarni polowych jest również ich masa własna. Przykładowo, masa samojezdnych sieczkarni Claas Jaguar 870 oraz New Holland FX wynosi odpowiednio 10200 i do 11400 kg. Znaczna masa własna sieczkarni jest szczególnie istotna w przypadku późnojesiennego okresu zbioru kukurydzy, charakteryzującego się wie-lokrotnie niesprzyjającymi warunkami pogodowymi, obejmującymi opady deszczu, które mogą być przyczynkiem do bardziej intensywnego degradowania środowiska glebowego w sytuacji zbioru kukurydzy maszynami o dużej masie własnej, do których zalicza się sieczkar-nie samojezdne.
Warto wspomnieć, że sieczkarnie samojezdne wyróżniają się wysoką wydajnością pracy, stąd pełne wykorzystanie ich potencjału roboczego jest uwarunkowane doborem od-powiedniej liczby środków transportowych będących w stanie obsłużyć sieczkarnię i ograni-czyć jej ewentualne przestoje w pracy.
