Zgodnie z prawem UE dopłaty bezpośrednie powinny trafiać do aktywnych rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą. Wątpliwości rolników budzi definicja aktywnego rolnika, zawarta w przesłanym do Komisji Europejskiej projekcie Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej.
Rzecznik Praw Obywatelskich skierował pismo do ministra rolnictwa Henryka Kowalczyka. Wskazał w nim, że w ocenie samorządu rolniczego przyjęta w polskim Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2023-2027 definicja aktywnego rolnika nie wyklucza ze wsparcia osób, które nie prowadzą faktycznie działalności rolniczej.
Krajowa Rada Izb Rolniczych chce doprecyzowania w krajowych aktach wykonawczych definicji aktywnego rolnika oraz wymogów stawianych beneficjentom, aby ograniczyć wypłat dopłat osobom, które nie prowadzą działalności rolniczej. Zwróciła uwagę, że zgodnie z prawem UE dopłaty powinny trafiać do aktywnych rolników, prowadzących działalność rolniczą.
W projekcie Planu Strategicznego WPR przesłanym do Komisji Europejskiej zapisano następującą definicję: rolnicy, którzy za poprzedni rok otrzymali płatności bezpośrednie w kwocie nieprzekraczającej 5 tys. euro, będą automatycznie uznawani za aktywnych zawodowo. Natomiast w przypadku, gdy kwota płatności za poprzedni rok przekracza 5 tys. euro, rolnik będzie uznawany za aktywnego, jeżeli nie prowadzi żadnej z działalności wymienionej na negatywnej liście, takiej jak:
- administrowanie portami lotniczymi,
- administrowanie wodociągami,
- administrowanie trwałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi,
- świadczeniem usług przewozu kolejowego,
- świadczeniem usług w zakresie obrotu nieruchomościami.
Projekt uwzględnia też wyjątki, w których rolnik może ubiegać się o dopłaty po przekroczeniu 5 tys. euro, mimo prowadzenia wyżej wymienionych działalności. Wystarczy, że udokumentuje, że jego przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego przychodu w gospodarstwie lub roczna kwota dopłat wynosi co najmniej 5% całości przychodów z działalności pozarolniczej lub główną działalność gospodarczą lub przedmiot działalności rolniczej stanowi wykonywanie działalności rolniczej. Wystarczy, że w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej działalność rolnicza tego rolnika została wskazana jako główna lub dokumenty z KRS lub REGON potwierdzą, że wykonywana przez rolnika działalność stanowi główną działalność gospodarczą.
W ocenie samorządu rolniczego chroni to interesy osób posiadających grunty, które nie prowadzą działalności rolniczej.
Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że omawiana definicja budzi wątpliwości w świetle art. 23, art. 21 i art. 22 konstytucji. Zgodnie z art. 23 konstytucji podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne. W myśl art. 21 i art. 22 konstytucji Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia, a ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.
W konsekwencji RPO zwrócił się do ministra rolnictwa z prośbą o zajęcie stanowiska w tej sprawie.
