Rolnictwo Afryki Zachodniej – niewykorzystany potencjał?

Afryka Zachodnia dąży do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego swoim krajom i liczy na partnerów zagranicznych na drodze do rozwoju przemysłu rolno – spożywczego. Produkcja bawełny, kakao, warzyw i owoców ma tam potencjał zwyżkowy. Przez ostatnie dwie dekady afrykańskie rządy skupiały się głównie na industrializacji miast, rolnictwo odbywało się bez żadnej określonej ścieżki rozwoju. Obecnie trwają prace nad strategiami, które koncentrują się na tej właśnie gałęzi przemysłu.

Hamulcem na drodze do rozwoju jest obecnie brak zachęt inwestycyjnych dla rolników. Kolejnym problemem jest zbyt duża liczba ludności utrzymującej się z rolnictwa i jej kiepski stopień mechanizacji, zwłaszcza na terytorium Senegalu. W wielu obszarach dochody z gospodarstwa ledwo wystarczają na przeżycie. W krajach Afryki Zachodniej dają też o sobie znać nieudane reformy rolne wzorowane na kolektywizacji rolnictwa w epoce ZSRR. Tymczasem nie trzeba wiele wkładu, aby zwiększyć wydajność rolnictwa, a tym samym plony. Nawadnianie kroplowe, rozsądny płodozmian, uprawy ekologiczne – to tylko niektóre przykłady.

Wśród wielu krajów afrykańskich pokutuje też przekonanie, że wsparcie ze strony państw wysoko rozwiniętych będzie trwało nieprzerwanie, co demotywuje lokalne władze do rozwoju infrastruktury związanej z np. przemysłem przetwórczym.

Na trasie Expedycji IV Kongo (Senegal, Mauretania, Maroko) dominowały raczej małe gospodarstwa funkcjonujące tradycyjnie. Efekty pracy były widoczne przy głównych drogach, gdzie próbowano sprzedawać plony przejezdnym. Targi obfitowały w warzywa i owoce, które zapewne pochodziły z większych plantacji. Teren Senegalu to głównie uprawy trzciny cukrowej, bawełny, cebuli, mango, bananów i orzeszków ziemnych. Hodowla zwierząt: bydło, owce, kozy, osły, wielbłądy. W Maroko sytuacja ulega zmianie w zależności od regionu. Wybrzeże to : daktylowce i bananowce. Z kolei w dolinach uprawiano oliwki, arganowce, warzywa. Hodowla zwierząt: osły, wielbłądy, owce, kozy.

Sytuacja rolnictwa w Maroko prezentuje się odmiennie na tle pozostałych krajów Afryki Zachodniej. Sektor ten daje zatrudnienie około 40% marokańskiej siły roboczej. Dla porównania, w Senegalu aż 70% ludności utrzymuje się z rolnictwa. W rejonach pustynnych Maroka podstawą utrzymania jest rolnictwo irygacyjne typu oazowego (plantacje palmy daktylowej).

Poddając analizie możliwości i wyzwania dla afrykańskiego rolnictwa usiłujemy odpowiedzieć na pytanie – czy Afryce uda się zmniejszyć głód? Jeżeli lokalna oraz zagraniczna polityka przyjmie skuteczną strategię rozwojową, kontynent być może stanie się istotnym graczem w zakresie światowego eksportu żywności.

Iwona Suwara, foto. D.Sikorska, W.Stopka-Brzyskowy