fbpx

Rola właściwego terminu siewu i ilości wysiewu zbóż jarych. Jakie są normy wysiewu?

Zarówno termin siewu, jak i ilość wysiewu zbóż jarych są bardzo ważnymi czynnikami agrotechnicznymi. Na podstawie licznych badań prowadzonych w IUNG-PIB w Puławach stwierdzono, że wymienione czynniki silnie współdziałają z innymi czynnikami agrotechnicznymi, siedliskowymi i zależą od warunków pogodowych.

Uzyskaniu wysokiego plonu sprzyja siew w terminie optymalnym dla gatunku zboża. Zboża jare powinny być wysiane jak najwcześniej, zwłaszcza owies i pszenica.  Należy  pamiętać, aby wczesno-wiosennych zabiegów uprawowych nie rozpoczynać przy zbyt dużej wilgotności gleby, szczególnie na glebach ciężkich i średnich. Wczesny siew zbóż jarych pozwala na uniknięcie szkód powodowanych przez ploniarkę zbożówkę.

Baner Syngenta

Spośród zbóż jarych, jęczmień jest tolerancyjniejszy na opóźnienie siewu. Jest on mniej wrażliwy na czynniki klimatyczne o charakterze ograniczającym, przede wszystkim na niedostatek opadów, a także wzrastającą długość dnia.  Jest to  korzystne przy przedłużającej się zimie lub względach organizacyjnych w gospodarstwie, uniemożliwiających wcześniejszy siew.

Obsada zboża przy dużej ilości wysiewu,
Obsada zboża przy dużej ilości wysiewu, fot. D. Leszczyńska

Od właściwego terminu siewu zależy – czy wschody są szybkie i wyrównane. Z wieloletnich badań wynika, że korzystny wpływ optymalnego terminu siewu nie kończy się na pierwszych tygodniach wegetacji, ale oddziałuje na efektywność zabiegów agrotechnicznych w późniejszych fazach rozwojowych roślin zbożowych.  Spadek plonu wynikający z opóźnienia terminu siewu jest spowodowany zmniejszeniem rozkrzewienia produkcyjnego roślin wskutek skrócenia fazy ich krzewienia, a także zmniejszeniem długości pędów kłosonośnych, co ujemnie wpływa na ich plenność.  Ważny jest w takim wypadku wybór odmiany bardziej tolerancyjnej na opóźnienie siewu. Większa grupa takich odmian występuje u jęczmienia jarego.

Racjonalna ilość wysiewu zależy od gatunku zboża, odmiany oraz szeregu czynników siedliskowo-agrotechnicznych takich jak: jakość gleby, przedplon, poziom nawożenia mineralnego (zwłaszcza azotowego), termin siewu, zamierzonego poziomu ochrony roślin, stopnia zachwaszczenia pola oraz nasilenia chorób w rejonie uprawy. Duża ilość wysiewu nie powoduje wzrostu plonu ziarna wskutek zmniejszenia się krzewienia roślin, redukcji plenności pojedynczego kłosa i wzrostu stopnia wylegania, zwłaszcza przy wyższym poziomie nawożenia azotem.

Ilość wysiewu jest jednym z ważniejszych czynników  agrotechnicznych determinujących podstawowy element plonotwórczy – liczbę kłosów (u owsa wiech) na jednostce powierzchni. Istnieje duże zróżnicowanie w reakcji  poszczególnych gatunków i odmian na  zagęszczenia siewu, uwarunkowane odmiennymi wymaganiami świetlnymi i zdolnością krzewienia się roślin. W warunkach gęstych siewów występuje ograniczenie procesu fotosyntezy, powodujące zmniejszenie przyrostu suchej masy oraz wielkości pojedynczej rośliny.  Liczba roślin na jednostce powierzchni nie jest jednak wprost proporcjonalna do liczby wysianych ziaren, ponieważ w miarę zagęszczania siewu obserwuje się zwiększenie wypadania roślin w okresie wegetacji. Zjawisko to jest wynikiem konkurencji między roślinami zbożowymi o wodę, światło i składniki pokarmowe. Rośliny zasiane gęsto wykazują ponadto mniejsze tempo wzrostu. W przypadku małej gęstości siewu zbóż występuje zwiększone rozkrzewienie produkcyjne, przy niewielkim wypadaniu roślin. Zachodzi więc zjawisko samoregulacji zagęszczania łanu.

Wyniki wielu naszych badań  wykazują, że w miarę zwiększania ilości wysiewu wzrasta liczba kłosów (wiech) na 1m2, lecz  jednocześnie  zmniejsza się masa 1000 ziaren (dorodność ziarna) i liczba ziaren w kłosie. Ze wzrostem ilości wysiewu do poziomu optymalnego zagęszczenia łanu –  plon rośnie, następnie ulega  stagnacji, a przy dalszym zwiększaniu  ilości wysiewu – maleje.

Większą ilość wysiewu zbóż,  stosuje się na lżejszych glebach, po słabszym przedplonie i w opóźnionym terminie siewu oraz przy niskim poziomie nawożenia

W słabszych warunkach glebowych (gorsza żyzność, luźniejszy skład granulometryczny gleby, kwaśny odczyn) powinno się siać zboża gęściej niż na lepszych glebach.  Duża gęstość siewu na glebach bardzo słabych (przepuszczalnych) może być nieefektywna w latach suchych wskutek niedostatecznego zaopatrzenia w wodę zwiększonej liczby roślin w łanie. W warunkach kwaśnego odczynu gleby uaktywnia się toksyczne oddziaływanie przede wszystkim jonów glinu na system korzeniowy zbóż. Im mniejszy system korzeniowy, tym słabsze krzewienie się roślin, skutkujące niedostateczną liczbą kłosów w łanie i dlatego bardziej efektywne stają się zwiększone ilości wysiewu. Jęczmień i pszenica, czyli gatunki  ujemnie reagujące na kwaśny odczyn gleby wymagają zwiększenia normy wysiewu w takich warunkach w porównaniu z owsem i pszenżytem.

W przypadku dużego nawożenia roślin azotem, mniejsza jest efektywność dużej gęstości siewu, ponieważ wysokie dawki azotu sprzyjają silnemu rozkrzewieniu zbóż.  Warto pamiętać, że nadmierne zagęszczenie łanu i słabe jego przewietrzenie sprzyjają nasileniu się porażenia zbóż przez choroby, które wraz z wyleganiem przyczyniają się do znacznych strat plonu ziarna zbóż. Uzasadnia to potrzebę rzadszego ich siewu na lepszych glebach (dotyczy to zwłaszcza jęczmienia).

Racjonalna ilość wysiewu zbóż
Racjonalna ilość wysiewu, fot. D. Leszczyńska

Jeśli uprawiamy zboża jare w stanowiskach po zbożach, które zalicza się do złych przedplonów, racjonalne jest zwiększenie ilości wysiewu. Przede wszystkim ze względu na przenoszenie chorób podsuszkowych, ujemnie wpływających na liczbę kłosów w łanie. Najwrażliwsza na te choroby  jest pszenica, zaś najbardziej odporny owies.

W badaniach IUNG-PIB w Puławach określono optymalną obsadę roślin poszczególnych gatunków zbóż w zależności od zróżnicowanych warunków siedliskowo-agrotechnicznych. Poniżej podano zakresy obsady dla poszczególnych gatunków zbóż. Dolne granice zakresów dotyczą najlepszych, a górne najgorszych warunków siedliskowo-agrotechnicznych:

1) pszenica jara 400-550 ziaren/m2, 2) jęczmień jary 270-380 ziaren/m2, 3) pszenżyto jare 450-550 ziaren/m2, 4) owies 500-600 ziaren/m2.

Ważny jest kierunek użytkowania ziarna. Dla przykładu jęczmień browarny należy siać gęściej niż jęczmień pastewny. Gęściejszy siew ogranicza krzewienie i udział pędów bocznych (drugiego i trzeciego rzędu) na korzyść pędu głównego i pierwszego rzędu. Dzięki temu otrzymujemy korzystną budowę łanu, zapewniającą lepsze wyrównanie ziarna o dobrych właściwościach słodowania. Ilość wysiewu ziarna zbóż oblicza się według wzoru:

ilość wysiewu (kg/ha)= obsada ziaren/ m2  x  masa 1000 ziaren

zdolność kiełkowania

Rozstawa rzędów powinna wynosić  10-15 cm (szerszy rozstaw stosuje się przy mniejszych ilościach wysiewu).

Przy zbyt dużym zagęszczeniu pędów produkcyjnych zbóż mogą wystąpić  zjawiska negatywne, jak wyleganie roślin, porażenie  przez choroby, zmniejszenie liczby ziaren w kłosie i masy 1000 ziaren. Z kolei popularyzacja  tzw. rzadkich siewów wymaga dużej ostrożności. Sprawdza się zazwyczaj na glebach utrzymanych w dobrej kulturze.

Zaleca się wysiewać zdrowy, kwalifikowany materiał siewny. Ważne jest zaprawianie ziarna siewnego,  ogranicza ono występowanie wielu chorób, a niektóre z nich (głownię pyłkową lub śnieć cuchnącą) można zwalczać tylko tym sposobem. Niektóre zaprawy ograniczają również rozwój chorób grzybowych powodujących zgorzel siewek  oraz działają dodatkowo przeciwko chorobom liści do początku fazy strzelania w źdźbło.

McHale - baner
Danko baner marzec 2024
Webinarium konopie - baner
POZ 2024 - baner

ZOSTAW KOMENTARZ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

Najpopularniejsze artykuły
NAJNOWSZE WIADOMOŚCI
[s4u_pp_featured_products per_row="2"]
INNE ARTYKUŁY AUTORA




ARTYKUŁY POWIĄZANE (TAG)

NAJNOWSZE KOMENTARZE

Newsletter

Zapisz się do Rolniczego Newslettera WRP.pl, aby otrzymywać informacje o tym co aktualnie najważniejsze w krajowym i zagranicznym rolnictwie.