Resztki pożniwne zostawione na polu odgrywają istotną rolę w bilansie materii organicznej oraz składników mineralnych w glebach uprawnych. Przeorana słoma zwiększa zawartość próchnicy glebowej.
Ilość i rodzaj resztek pożniwnych zależy przede wszystkim od gatunku uprawianej rośliny. W zależności od gatunku rośliny i prowadzonej technologii uprawy resztkami pożniwnymi są plewy zbóż, łuszczyny rzepaku, korzenie i ścierń oraz strąki roślin strączkowych. Udział resztek pożniwnych wynosi od około 10% dla ziemniaków do około 20 – 25% dla roślin zbożowych i rzepaku.
Ile resztek po rzepaku, zbożach
Zboża pozostawiają najczęściej od 3 do 5 ton suchej masy resztek, rzepak od 10 do 12 ton suchej masy, natomiast kukurydza w zależności od sposobu użytkowania pozostawia na polu 5 – 6 ton s. m. (w uprawie na kiszonkę) i 10 – 15 ton s. m. (w uprawie na ziarno). Plonem ubocznym jest z kolei słoma zbóż, rzepaku i strączkowych, która również może być traktowana jako resztki pożniwne pozostawione na polu.
Przyorywanie słomy ma miejsce szczególnie w bezinwentarzowych specjalistycznych gospodarstwach rolnych, a także w gospodarstwach stosujących bezściółkowe technologie utrzymania zwierząt, produkujące gnojowicę. Nie należy jednak zbyt często przyorywać słomy na tym samym polu, ponieważ może to doprowadzić między innymi do zaburzenia gospodarki azotowej, nasilenia występowania chorób czy roślinności konkurencyjnej.
Zwiększenie zawartości próchnicy glebowej
Wartość nawozowa słomy zależy przede wszystkim od jej składu chemicznego, jednak zawartość w niej składników mineralnych jest nawet 2 – 5-krotnie niższa niż w oborniku czy gnojowicy. Dlatego działanie słomy polega przede wszystkim na jej korzystnym wpływie na właściwości gleby.
Przeorana słoma zwiększa zawartość próchnicy glebowej. Zawarte w słomie wielocukry stanowią ważne źródło energii dla rozwoju bakterii, dlatego też po zabiegu przyorania słomy zwiększeniu ulega działalność biologiczna bakterii celulolitycznych. Rozwój bakterii uzależniony jest miedzy innymi od stosunku węgla do azotu (C:N), a jego intensywność wzrasta wraz z rozszerzaniem się stosunku węgla do azotu w słomie. Dodatkowo rozwój bakterii zależy od ilości przyoranej słomy.
W słomie zbóż ozimych stosunek C:N wynosi od 80 do 100:1 i jest bardzo szeroki w odniesieniu do stosunku C:N w glebie wynoszącym od 8 do 12:1. Wprowadzenie do gleby materiału o dużej zawartości węgla prowadzi do stymulacji rozwoju mikroorganizmów glebowych.
Mikroorganizmy glebowe do wzrostu zużywają azot z substancji organicznej, jak również korzystają z zasobów glebowych azotu przyswajalnego, co może stanowić okresową konkurencję dla roślin uprawnych. Dlatego w pierwszym roku po przyoraniu słomy niekiedy może dochodzić do obniżenia plonowania roślin. Azot, który jest związany przez mikroorganizmy glebowe, staje się przejściowo nieprzyswajalny dla roślin, które mogą z niego korzystać dopiero po obumarciu bakterii i wtórnych procesach związanych z rozkładem ich biomasy. W celu ograniczenia występowania tego zjawiska wraz ze słomą zalecana jest aplikacja azotu mineralnego.
Fragment artykułu “Resztki pożniwne cennym źródłem składników pokarmowych”, który ukazał się w czerwcowym wydaniu Wiadomości Rolniczych Polska
