Kukurydza jest rośliną o dużym potencjale plonotwórczym i znacznych potrzebach pokarmowych. W celu wytworzenia tony ziarna, wraz odpowiednią ilością słomy, pobiera około: 29 kg N, 12 kg P2O5, 27 kg K2O, 4 kg S, 10 kg MgO, 10 kg CaO oraz 11 g B, 14 g Cu, 110 g Mn, 0,9 g Mo, 85 g Zn. Duże wymagania pokarmowe sprawiają, że znaczny wpływ na wielkość jej plonów wywiera nawożenie. Dlatego też resztki pożniwne oraz słoma i inne nawozy organiczne stanowią ważne źródło składników pokarmowych.
Po zbiorze zbóż w glebie pozostają korzenie i ścierń, których masa waha się od 1,5 do 2,5 t/ha. W biomasie ścierni i korzeni zbóż nagromadzone jest 7–9 kg azotu, 2 kg fosforu, 12–14 kg potasu, 3–5 kg wapnia i 2 kg magnezu. Bogatym źródłem makro- i mikroelementów (1–1,8 t/ha biomasy) są resztki pożniwne roślin bobowatych. Ta grupa roślin w korzeniach i ścierni może nagromadzić znaczne ilości azotu, potasu i wapnia. Do resztek pożniwnych zalicza się również opadłe liście (rzepak), nać (ziemniak), plewy (zboża), łuszczyny (rzepak) i strąki (rośliny strączkowe). Uwzględniając, że te organy pozostają po zbiorze roślin na polu, warto uświadomić sobie ich wartość nawozową. Przyorywanie wyłącznie samych resztek pożniwnych bez słomy skutkuje tym, że współczynnik reprodukcji materii organicznej w glebie jest ujemny. Stąd regularne przyorywanie słomy zbóż, strączkowych i rzepaku zapewnia utrzymanie żyzności gleby dzięki przyrostowi ilości próchnicy, a także zapewnia powrót do gleby składników mineralnych niezbędnych dla rozwoju roślin.
Zawartość składników pokarmowych w słomie zależy od gatunku rośliny. Średnio na powierzchni hektara pozostaje około 5 ton słomy zbóż ozimych i słomy rzepakowej. Z dawką 1 t słomy zbóż/ha dostarcza się średnio: 5 kg azotu, 2,4 kg fos- foru, 12,4 kg potasu, 1,4 kg magnezu, 1–1,6 kg siarki, 3,4 kg wapnia, co należy uwzględnić w potrzebach pokarmowych roślin następczych. Słoma rzepakowa jest nieco bardziej zasobna w składniki pokarmowe, gdyż jej tona zawiera średnio: 7,2 kg azotu, 3 kg fosforu, 20 kg potasu, 13 kg magnezu i 15,6 kg wapnia.
Warunkiem skutecznego działania słomy jako nawozu i czynnika próchnicotwórczego jest staranne jej zagospodarowanie, poprzez dokładne rozdrobnienie (5–8-cm fragmenty) i równomierne rozrzucenie na polu. Bezpośrednio po zbiorze należy zwapnować rozdrobnioną słomę i dwukrotnie wymieszać z glebą na głębokość 8–12 cm, za pomocą agregatu z sekcją zębów kultywatorowych gruberów) i sekcją brony talerzowej. Uprawę korzystnie jest przeprowadzić ukośnie do kierunku zbiorów, co ograniczy powstawanie „mat” ze słomy w trakcie orki. Niewłaściwie przyorana i rozdrobniona słoma utrudnia siewy, a także hamuje wschody.
W warunkach uregulowanego odczynu, gdy nie wapnujemy rozdrobnionej słomy, w praktyce rolniczej zaleca się stosowanie 1 kg N na 100 kg przyoranej słomy, najczęściej w formie mocznika.
WRP
